Η «Το τελευταίο σημείωμα», η πρόσφατη ταινία του Παντελή Βούλγαρη που θα παιχτεί τις επόμενες ημέρες και στην περιοχή μας, αναφέρεται στην ιστορία ενός πολιτικού κρατούμενου, του Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Ο Σουκατζίδης ήταν ένας από τους 200 εκτελεσμένους στην Καισαριανή, την Πρωτομαγιά του ’44.

Από τους εκτελεσμένους της Καισαριανής, 160 ήταν Ακροναυπλιώτες, πολιτικοί κρατούμενοι (Κουμουνιστές, Αρχειομαρξιστές και Τροτσκιστές) στις φυλακές της Ακροναυπλίας. Εκεί που τον Απρίλιο του 1941 συντελέστηκε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της σύγχρονης ιστορίας μας.

Στις 28 Απριλίου 1941, τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής μπήκαν στην πόλη του Ναυπλίου. Η ελληνική χωροφυλακή παρέδωσε στους κατακτητές τους πολιτικούς κρατούμενους της Ακροναυπλίας. 625 πολιτικοί κρατούμενοι της δικτατορίας του Μεταξά, που είχαν φυλακιστεί για τις ιδέες τους και μόνο, παραδόθηκαν στους Γερμανούς.

Η δυνατότητα απόδρασης ή καλύτερα η έλλειψη σχεδίου απόδρασης, σε μια πόλη που εκείνες τις ημέρες συνταρασσόταν από σοβαρά γεγονότα, είναι ακόμα ένα ιστορικό ζητούμενο, με πολλές αναφορές. Στις 22 Απριλίου ξεκίνησαν οι επιθέσεις των Γερμανικών στούκας κατά των πλοίων, που στην αρχή ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι του Ναυπλίου. Τότε άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πόλη Άγγλοι, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, Παλαιστίνιοι και Κύπριοι, ώστε να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τους μετέφεραν στην Κρήτη. Σύμφωνα με τις αναφορές των Άγγλων, στο Ναύπλιο και στο Τολό συγκεντρώθηκαν πάνω από 13.000 στρατιώτες. Ταυτόχρονα, στο Ναύπλιο κατέφθαναν από το Αλβανικό μέτωπο και κρητικοί φαντάροι, οι οποίοι επίσης προσπαθούσαν να φύγουν για την Κρήτη. Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν έως τις 26 Απριλίου.

Οι φυλακισμένοι από το βράχο της Ακροναυπλίας, μέσα από τα κάγκελα, ήταν θεατές αυτού του σκηνικού πολέμου, πανικού και καταστροφής. Σε αυτές τις συνθήκες, ο διοικητής των φυλακών κρατά τους φυλακισμένους για να τους παραδώσει αργότερα στους Γερμανούς.

Οι κρατούμενοι των στρατευμάτων κατοχής πια, έμειναν φυλακισμένοι στην Ακροναυπλία μέχρι τις αρχές του 1943, οπότε σταδιακά άρχισε να αδειάζει η φυλακή, με τη μεταφορά των κρατουμένων σε εξορίες και άλλες φυλακές. Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 έγινε η τελευταία μεταφορά κρατουμένων. Οι κρατούμενοι πέρασαν την πείνα της κατοχής μέσα στην φυλακή. Οι περιγραφές μιλούν για άθλιες συνθήκες ζωής. Από τους 625 κρατούμενους που παραδόθηκαν στα στρατεύματα κατοχής, 239 εκτελέστηκαν σε διάφορα στρατόπεδα. Από αυτούς, οι 160 εκτελέστηκαν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Ένας από τους Ακροναυπλιώτες που παραδόθηκε στα στρατεύματα κατοχής ήταν και ο Ναπολέων Σουκατζίδης. Η ηρωική στάση της ζωής του ενέπνευσε τον Παντελή Βούλγαρη για τη νέα του ταινία.

Φωτογραφίες:
Από το αρχείο του ΚΚΕ

Γράφει ο Χαράλαμπος Αντωνιάδης

Ο γνωστός ποινικολόγος, Βασίλης Χειρδάρης, μιλά στο News247 για το “θεσμοθετημένο δικαίωμα” της χορήγησης άδειας στο Δημήτρη Κουφοντίνα, αλλά και την “απόλυτη επιτυχία” του θεσμού των αδειών

Τέσσερις προϋποθέσεις ζήτησε ο ισχύων Σωφρονιστικός Κώδικας και κατ’ επέκταση το συμβούλιο των φυλακών, από το Δημήτρη Κουφοντίνα, προκειμένου να του δώσει -όπως και έκανε- το δικαίωμα της 48ωρης άδειας. Από χθες, ο “Λουκάς” της 17Ν βρίσκεται για πρώτη φορά από το 2002 εκτός του Κορυδαλλού, κίνηση η οποία προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων, αλλά και επιδοκιμασιών, όχι όμως για την πλειοψηφία του νομικού κόσμου, που δίνει προτεραιότητα στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σε αυτή την πλειοψηφία ανήκει και ο ποινικολόγος, Βασίλης Χειρδάρης, ο οποίος υπογραμμίζει στο News 24/7 πως “η παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων των ολίγων, όπως οι κρατούμενοι, ανοίγει στο μέλλον την κερκόπορτα για την παραβίαση των δικαιωμάτων όλων μας”.

Υποστηρίζει μάλιστα, ότι η περίπτωση του Δημήτρη Κουφοντίνα παρουσιάζει ιδιαιτερότητα όμως, κι αυτός είναι ένας κρατούμενος, έχει μείνει 15 χρόνια στη φυλακή, έχει οικογένεια και εφόσον πληροί τις αυστηρές προϋποθέσεις που απαιτεί ο νόμος δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση. “Η άδεια είναι ένα θεσμοθετημένο δικαίωμα του κάθε κρατουμένου, ανεξαρτήτως του αδικήματος που έχει διαπράξει. Από τον θεσμό δεν εξαιρείται κανένας” επισημαίνει ο δικηγόρος και συνεχίζει: “Για την εφαρμογή του θεσμού της άδειας δεν συνυπολογίζεται η συμπεριφορά του κρατουμένου προ ή κατά την διάρκεια της παράνομης πράξης αλλά η συμπεριφορά του μετά την πράξη και κατά την διάρκεια της κράτησης σε συνδυασμό με την ατομική, επαγγελματική και οικογενειακή του κατάσταση. Η χορήγηση αδείας διαθέτει ένα αυστηρό πλαίσιο, έχει ολόκληρη διαδικασία αξιολόγησης από ειδικούς και δίνεται με όρους. Ο Κουφοντίνας υποχρεούται στις δύο μέρες άδειας που έχει να παρουσιάζεται δύο φορές την ημέρα στο αστυνομικό τμήμα”.

“Μόλις το 2% παραβιάσει την άδεια”
Σύμφωνα με το Βασίλη Χειρδάρη, ο θεσμός των αδειών κρίνεται ως απόλυτα πετυχημένος στη χώρα μας αφού μόνον ποσοστό 2% των κρατουμένων παραβιάζει τις χορηγηθείσες άδειες. Παράλληλα, συμβάλει στην σταδιακή επανένταξη του κρατουμένου στην κοινωνία σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και στηρίζει την συνοχή της οικογένειας για τους κρατουμένους που έχουν σύζυγο και παιδιά.

Όσο για τις αποδοκιμασίες που προκάλεσε η απόφαση του συμβουλίου των φυλακών να χορηγήσει για πρώτη φορά άδεια στον Δημ. Κουφοντίνα, ο νομικός κρούει τον κώδωνα κινδύνου, σε μία προσπάθεια να κατευνάσει τα πνεύματα.
“Θεωρώ ότι η κοινωνία δεν πρέπει να ξεχνά, το κράτος οφείλει να προστατεύει τους πολίτες του και η δικαιοσύνη δεν πρέπει να αφήνει ατιμώρητους όσους διαπράττουν αδικήματα, όμως και η κοινωνία, το κράτος και η δικαιοσύνη οφείλουν να σέβονται τα δικαιώματα του κάθε πολίτη, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι κρατούμενοι, να μην εκδικούνται και να μην τιμωρούν το μέλλον κανενός με βάση το παρελθόν του”. Κατά τον ίδιο, εφόσον υφίστανται οι νόμιμες προϋποθέσεις δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην αποδίδονται τα νόμιμα δικαιώματα στους κρατουμένους που δικαιούνται.

Στο ερώτημα: “άραγε σε τι θα βλάψει την κοινωνία το να δοθεί η δυνατότητα να αγκαλιάσει για δυο μέρες ο Κουφοντίνας το παιδί του;” ο Β. Χειρδάρης απαντά: “η άδεια ήταν ένα δικαίωμα που εδικαιούτο ο κρατούμενος και του δόθηκε με νόμιμο τρόπο από το αρμόδιο πολιτειακό όργανο. Η τήρηση των όρων και η μη παράβασή τους είναι ένα θέμα που δεν συνδέεται με τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών, αλλά αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας η επιτήρηση για την εφαρμογή τους και η τήρηση της νομιμότητας. Σε κάθε περίπτωση η παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων των ολίγων, όπως οι κρατούμενοι, ανοίγει στο μέλλον την κερκόπορτα για την παραβίαση των δικαιωμάτων όλων μας”.

Οι προϋποθέσεις
Η θέση του ποινικολόγου έρχεται να ακολουθήσει τη χθεσινή δήλωση της Γιάννας Κούρτοβικ, συνηγόρου του Δημ. Κουφοντίνα, η οποία εξήγησε πως “ο νόμος προβλέπει ως κριτήρια την προσωπικότητα του κρατούμενου, την κρίση του συμβουλίου με μία πρόγνωση: ότι ο κρατούμενος δεν κάνει κακή χρήση της άδειας”.

Πράγματι, οι διατάξεις του Σωφρονιστικού Κώδικα είναι κατατοπιστικές αναφορικά με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για κρατούμενους, όπως ο Δημήτρης Κουφοντίνας, να λάβουν ολιγοήμερη άδεια. Όπως αναφέρεται, επιβάλλεται
– σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης ο ενδιαφερόμενος να έχει εκτίσει πραγματικά οκτώ χρόνια
– να μην εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό κακουργήματος,
– να μην υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων και
– να συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής και ότι ο κρατούμενος δεν θα κάνει κακή χρήση της άδειάς του.

Για να διαπιστωθεί αν συντρέχει η τελευταία προϋπόθεση εκτιμώνται ιδίως η προσωπικότητα του κατάδικου και η εν γένει συμπεριφορά του μετά την τέλεση της πράξης, κατά τη διάρκεια της κράτησης, σε συνδυασμό με το κατά πόσο ελέγχεται πειθαρχικά, η ατομική, η επαγγελματική και κοινωνική κατάσταση του ίδιου της οικογένειά του, καθώς και οι τυχόν οικογενειακές του υποχρεώσεις και τέλος η ωφέλεια, την οποία μπορεί να έχει για την προσωπικότητα του καταδίκου και την μελλοντική του εξέλιξη η λήψη μέτρων για τη σταδιακή επάνοδό του σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας.