Το ανώτατο δικαστήριο της χώρας μας,το Συμβούλιο της Επικρατείας, δικαίωσε τον Ιερό Ναό Ευαγγελίστριας Ναυπλίου σχετικά με την ανέγερση του κτιρίου του Συσσιτίου.
Αριθμός 1327/2021
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 2 Οκτωβρίου 2019, με την εξής σύνθεση: Αθ. Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Μ. Σωτηροπούλου, Ρ. Γιαννουλάτου, Σύμβουλοι, Δ. Βασιλειάδης, Χρ. Παπανικολάου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ε. Οικονόμου.
Για να δικάσει την από 15 Μαρτίου 2019 αίτηση:
κατά των: 1. Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, ο οποίος παρέστη με τη Μαρία Οικονόμου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς της, 2. Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με τη Γεωργία Καφήρα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και 3. Εκκλησίας της Ελλάδας, που εδρεύει στην Αθήνα (Ιασίου 1 και Ιω. Γενναδίου 14), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Θεόδωρο Παπαγεωργίου (Α.Μ. 24288), που τον διόρισε με ειδική εντολή και πληρεξουσιότητα της Ιεράς Συνόδου της,
και κατά της παρεμβαίνουσας Ενορίας του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Ναυπλίου, η οποία παρέστη με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο Θεόδωρο Παπαγεωργίου, που τον διόρισε με απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου Αργολίδας.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα επιδιώκει να ακυρωθούν: α. η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/242330/131309/15778/7041/11.12.2013 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, β. η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/Φ4/246188/133488/16044/7166/24.12.2013 απόφαση του Τμήματος Αρχαιολογικών Χώρων Μνημείων και Αρχαιογνωστικής Έρευνας της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ίδιου Υπουργείου,
γ. το υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ ΔΙΠΚΑ/ΕΦΑΑΡΓ/379240/ 248144/7643/26.9.2017 έγγραφο της Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας, δ. η υπ’ αριθμ. 111/1.3.2018 έγκριση δόμησης της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων της Γενικής Γραμματείας Χ.Σ.Α.Π. του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ε. η υπ’ αριθ. 9/16.3.2018 άδεια δόμησης του Τμήματος ΄Εκδοσης Αδειών Δόμησης της Διεύθυνσης Υπηρεσίας Δόμησης της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Οι πληρεξούσιοι των διαδίκων που εμφανίστηκαν δήλωσαν, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 21 του Κανονισμού Λειτουργίας του Δικαστηρίου, ότι δεν θα αγορεύσουν.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Παρέδρου Δ. Βασιλειάδη.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο.
α) η θέση του οικοπέδου σε ιστορικό τόπο, σε συνδυασμό με την ένταξη του κτίσματος από πλευράς όγκου, μορφής και λειτουργίας στον ιστορικό τόπο και την επίδραση του κτιρίου στο περιβάλλον δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα του ιστορικού τόπου και ως εκ τούτου δεν συνεπάγεται την άνευ ετέρου απαγόρευση δόμησης του οικοπέδου εν γένει, πολλώ δε μάλλον όταν πρόκειται για την ανέγερση κτιρίου κοινωφελούς χαρακτήρα (κτίριο παροχής κοινωνικών συσσιτίων),
β) δεν υφίσταται κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της Ναυπλίας, δεδομένου ότι το υπό ανέγερση κτίριο χωροθετείται εξ ολοκλήρου σε σημείο στο οποίο κατά το παρελθόν δεν είχαν εντοπιστεί αρχαιότητες, γ) το μεγαλύτερο τμήμα του οικοπέδου του συγκροτήματος του Ι.Ν. Ευαγγελίστριας ερευνήθηκε ανασκαφικά στο παρελθόν και τεκμηριώθηκε επιστημονικά η ύπαρξη της μυκηναϊκής Ναυπλίας ως κέντρου της ΜΕ και ΥΕ περιόδου πλάι στα μυκηναϊκά κέντρα των Μυκηνών, της Τίρυνθας, της Ασίνης, του Άργους και της Μιδέας, πλην η διαχείριση του ευρύτερου αυτού αρχαιολογικού χώρου δεν είχε ως αποτέλεσμα τη διατήρηση, προβολή και ανάδειξή του, ενώ ελλιπής παρέμεινε και η αρχαιολογική τεκμηρίωση των ευρημάτων, ήτοι των καταλοίπων των μυκηναϊκών τάφων καθώς και η επιστημονική δημοσίευση αυτών,
δ) η ΔΙΠΚΑ εξέδωσε την β΄ προσβαλλόμενη πράξη, αφού διαπίστωσε ότι οι λεπτομέρειες της νέας κατασκευής, όπως αυτές παρουσιάστηκαν στα θεωρημένα σχέδια της οριστικής μελέτης, είναι σύμφωνες με τα θεωρημένα σχέδια της εγκεκριμένης προμελέτης του έργου και
ε) στη σχετική Υπουργική απόφαση, με την οποία εγκρίθηκε η προμελέτη του έργου, τέθηκε όρος σύμφωνα με τον οποίο πριν από τις εργασίες κατασκευής του κτιρίου, θα προηγηθεί καθαρισμός των διατηρούμενων ορυγμάτων των μυκηναϊκών τάφων, τα δε κατάλοιπα, αφού τεκμηριωθούν σχεδιαστικά και φωτογραφικά, θα καταχωθούν προσωρινά, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 του ν. 3028/2002 για λόγους προστασίας τους.
Εξάλλου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας, στο ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΕΦΑΑΡΓ/492704/353796/10495/27.9.2019 έγγραφό της προς το Δικαστήριο, αναφέρει ότι το ΟΤ Γ356 δεν εμπίπτει σε αδόμητη ζώνη Α΄, αλλά στον αναοριοθετηθέντα αρχαιολογικό χώρο του Ναυπλίου (ΑΑΠ 181/2011) για τον οποίο δεν έχουν καθορισθεί μετά την αναοριοθέτηση ζώνες προστασίας, ότι το ανωτέρω ΟΤ εμπίπτει επιπλέον στην περιοχή που κηρύχθηκε ως ιστορικός τόπος και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και ότι δεν υπάρχουν άλλες διοικητικές πράξεις του ΥΠΠΟΑ για την προστασία του.
\ς Τέλος, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εκθέτει, ακόμη, ότι η αιτηθείσα δραστηριότητα βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου Ναυπλίου, ότι εξετάστηκαν διεξοδικά οι επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου στο πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής, ότι τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν ομόφωνα υπέρ της έγκρισης για την ανέγερση του κτιρίου, κρίνοντας ότι η συγκεκριμένη εγκατάσταση δεν προκαλεί άμεση ή έμμεση βλάβη στις αρχαιότητες της περιοχής, ήτοι στους τάφους των μυκηναϊκών χρόνων, ότι με την επιλογή του χώρου ανέγερσης του κτιρίου σε σημείο που έχει ερευνηθεί ανασκαφικά το 1971 και στο οποίο δεν έχουν εντοπισθεί τάφοι ή άλλες αρχαιότητες, εξασφαλίζεται η μη πρόκληση άμεσης βλάβης στο σύνολο του μυκηναϊκού νεκροταφείου της Ναυπλίας, ότι η εν λόγω προσθήκη δεν θα αλλοιώσει και δεν θα προκαλέσει άμεση ή έμμεση ανεπανόρθωτη βλάβη στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο του Ναυπλίου και στα ταφικά μνημεία που βρίσκονται εντός αυτού, ότι η προτεινόμενη παρέμβαση είναι ήπιας μορφής, μικρής έκτασης και όγκου, προσαρτάται δε κατά αρμονικό τρόπο στο υφιστάμενο καλής αισθητικής θρησκευτικό συγκρότημα, μη διαταράσσοντας την ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα του εν λόγω αρχαιολογικού χώρου και ότι «…με την υλοποίηση του ως άνω έργου και την προβλεπόμενη ένταξή του στις χρηματοδοτήσεις … δίδεται μια μοναδική και ίσως η τελευταία ευκαιρία για την άρση των ανακολουθιών του παρελθόντος σε σχέση με την τεκμηρίωση, ανάδειξη και προβολή των πολιτιστικών καταλοίπων της Μυκηναϊκής Ναυπλίας. Η δυνατότητα ένταξης ενός υποέργου αρχαιολογικών εργασιών στο έργο της ανέγερσης του κτηρίου συσσιτίων θα έχει ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση εργασιών καθαρισμού, συντήρησης, στερέωσης, προστασίας και ανάδειξης των άμεσα ορατών αρχαίων καταλοίπων του μυκηναϊκού νεκροταφείου της Ναυπλίας εντός της ιδιοκτησίας του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας» (βλ. το ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ ΤΠΚΑΧΜΑΕ/169665/118559/ 3425/1320/25.6.2019 έγγραφο προς το Δικαστήριο).
10. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση παραδεκτώς προσβάλλονται, από την άποψη της εκτελεστότητας, η ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/ 242330/131309/15778/7041/11.12.2013 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, η 111/1.3.2018 έγκριση δόμησης, η 9/16.3.2018 άδεια δόμησης (ανωτ. σκ. 3, πράξεις α΄, δ΄ και ε΄), καθώς και η ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/Φ4/246188/133488/16044/7166/24.12.2013 πράξη της Προϊσταμένης της ΔΙΠΚΑ του ίδιου Υπουργείου (ανωτ. σκ. 3 πράξη β΄), με την οποία εγκρίθηκε [«θεωρήθηκε»] από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας η οριστική μελέτη του έργου, ο περί του αντιθέτου δε ισχυρισμός της παρεμβαίνουσας Ενορίας, ως προς την εκτελεστότητα της τελευταίας αυτής πράξης, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Αντιθέτως, υπό το εκτεθέν στην προηγούμενη σκέψη περιεχόμενό του, το ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ ΔΙΠΚΑ/ΕΦΑΑΡΓ/379240/248144/7643/26.9.2017 έγγραφο της Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας (γ΄ προσβαλλομένη) στερείται εκτελεστότητας, ως έγγραφο πληροφοριακού χαρακτήρα, και απαραδέκτως προσβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση. Επομένως, η υπό κρίση αίτηση, καθ’ ο μέρος πλήττει την γ΄ προσβαλλομένη πρέπει να απορριφθεί.
17. Επειδή, εν προκειμένω, σύμφωνα με τις γνωμοδοτήσεις τόσο του ΚΑΣ όσο και του ΚΕ.Σ.Ε.Α. το υπό ανέγερση κτίριο συσσιτίων εντάσσεται αρμονικά στο σύμπλεγμα των κτιρίων τα οποία υφίστανται εντός του ΟΤ Γ 356 και εξυπηρετούν μεμονωμένα καθώς και στο σύνολό τους τον Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας και το έργο του, με βάση δε την αρχιτεκτονική μελέτη, τη χρήση και τη θέση του κτιρίου η ΔΑΟΚΑ και η ΥΔΟΜ της Εκκλησίας της Ελλάδος έκριναν ότι το υπό ανέγερση κτίριο συγκροτεί ενιαίο αρχιτεκτονικό σύνολο με τον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Ναυπλίου, γεγονός που θεμελιώνει την αρμοδιότητά τους για τη χορήγηση των προβαλλομένων αδειών.
Η κρίση αυτή ευρίσκει νόμιμο και επαρκές αιτιολογικό έρεισμα στα στοιχεία του φακέλου (τεχνικές εκθέσεις, αρχιτεκτονική μελέτη κτιρίου, εισηγήσεις, γνωμοδοτήσεις, διαγράμματα, όψεις, φωτογραφίες κ.ά.), από τα οποία προκύπτει ότι το υπό ανέγερση κτίριο αποτελεί κτίριο κοινωνικού χαρακτήρα (κτίριο συσσιτίων για τους απόρους) που τοποθετείται μεταξύ υφισταμένων ήδη κτισμάτων στο ακίνητο κατά τρόπο που συμβάλλει στην ενότητα και συνέχεια των όψεών τους και συγχρόνως εντάσσεται και λειτουργικά, ως προς τη χρήση του, στο υφιστάμενο εντός του ΟΤ Γ 356 οικοδομικό σύμπλεγμα, εξυπηρετώντας μαζί με τα λοιπά κτίσματα (ξενώνα, εκκλησιαστικό ραδιοφωνικό σταθμό κ.ά.) το έργο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας.
Κατά συνέπεια, αρμοδίως εκδόθηκαν από τη ΔΑΟΚΑ του ΥΠΕΝ και την Υπηρεσία Δόμησης της Εκκλησίας της Ελλάδος η 111/2018 έγκριση δόμησης και η 9/2018 άδεια δόμησης, αντιστοίχως, για το προαναφερθέν κτίριο συσσιτίων, ο δε λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβάλλεται ότι το επίμαχο κτίριο, λόγω του προορισμού του και της θέσης στην οποία θα ανεγερθεί, δεν συνιστά πρόσκτισμα του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας είναι αβάσιμος και πρέπει να απορριφθεί, δεδομένου ότι, όπως εκτέθηκε, για τον χαρακτηρισμό του κτίσματος ως «προσκτίσματος» του Ι.Ν. δεν απαιτείται, κατά τον νόμο, η επαφή ή η γειτνίαση του κτίσματος με τον ναό ή η άμεση εξυπηρέτηση του οικοδομήματος του ναού.
Ομοίως, απορριπτέος είναι και ο ειδικότερος ισχυρισμός, κατά τον οποίο αναρμοδίως εκδόθηκε η άδεια κοπής δέντρων από τις προαναφερθείσες υπηρεσίες. Και τούτο, διότι, σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 7 του ν. 4030/2011 στην έννοια των οικοδομικών εργασιών για ανέγερση νέας οικοδομής περιλαμβάνονται και οι εργασίες κοπής δέντρων, ως αρμόδιες δε πολεοδομικές υπηρεσίες κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο έκδοσης των προσβαλλομένων αδειών ορίζονται, με το άρθρο 2 του ν. 4030/2011, η ΔΑΟΚΑ για τη χορήγηση της έγκρισης δόμησης και η Υπηρεσία Δόμησης της Εκκλησίας της Ελλάδος για την έκδοση της άδειας δόμησης (πρβλ. και άρθρο 40 παρ. 2 του ν.1337/1983, ΣτΕ 1292/2017).
Εξάλλου, εφόσον στην προκειμένη περίπτωση συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 2 παρ. 2 (περ. Β και ΣΤ) του ν. 4030/2011 για τη θεμελίωση της αρμοδιότητας των οργάνων που εξέδωσαν την έγκριση και την άδεια δόμησης του κτιρίου, ο ειδικότερος ισχυρισμός της αιτούσας, με τον οποίο, προς αντίκρουση των απόψεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, προβάλλεται ότι ο Κανονισμός 247/2013 της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος καθ’ ο μέρος δίδει την έννοια του προσκτίσματος εκδόθηκε χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση, είναι απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, δεδομένου ότι η αρμοδιότητα των οργάνων που εξέδωσαν τις προσβαλλόμενες πράξεις ερείδεται ευθέως στις ως άνω διατάξεις του τυπικού νόμου.
30. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση, όπως συμπληρώθηκε με δικόγραφο προσθέτων λόγων ακυρώσεως, πρέπει να απορριφθεί και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Διατάσσει, σύμφωνα με το σκεπτικό, την επιστροφή του παραβόλου που συνοδεύει το απορριφθέν αίτημα αναβολής της συζήτησης της υπόθεσης.
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου που καταβλήθηκε για την άσκηση της αίτησης.
Δέχεται την παρέμβαση.
Επιβάλλει στην αιτούσα τη δικαστική δαπάνη της παρεμβαίνουσας Ενορίας του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας Ναυπλίου, η οποία ανέρχεται σε εξακόσια σαράντα (640) ευρώ, καθώς και τη δαπάνη του Δημοσίου και της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία ανέρχεται σε τετρακόσια εξήντα (460) ευρώ για καθέναν από τους διαδίκους αυτούς.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 11 Ιουνίου 2020
Ο Πρόεδρος του Ε´ Τμήματος Η Γραμματέας
και μετά την αποχώρησή της
Η Γραμματέας του Ε´ Τμήματος
Αθ. Ράντος Δ. Τετράδη
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2021.
Η Πρόεδρος του Ε´ ΤμήματοςΗ Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος
Αικ. Χριστοφορίδου Δ. Τετράδη
ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ
Εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί.
Η εντολή πιστοποιείται με την σύνταξη και την υπογραφή του παρόντος.
Αθήνα, ……………………………………….
Η Πρόεδρος του Ε΄ ΤμήματοςΗ Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος
