ΠΟΣΟΣ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΟΣ;
Εντός, εκτός και επί τα αυτά.
Της Γκέλης Ντηλιά, βραβευμένης ποιήτριας, Γραμματέα Ένωσης Συγγραφέων Λογοτεχνών Αργολίδας
Το αγαθό της ελευθερίας συνήθως το στερούνται οι έχοντες διαπράξει αδικήματα και επιφέρεται ως αντίτιμο των πράξεων τους. Οι φυλακισμένοι ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει αυτό και με κάθε ευκαιρία το τονίζουν σε εμάς τους εθελοντές στις φυλακές. Όμως εδώ και λίγο καιρό, όσοι βρισκόμασταν εκτός των τειχών μιας φυλακής, είμαστε σε κατ’ οίκον περιορισμό και τελικά βρεθήκαμε να ζούμε σε καθεστώς στερητικό της ελευθερίας. Η παρούσα διαφορά μας (εκτός πολλών άλλων) είναι ότι, για όσο διαρκέσει η καραντίνα, με ένα μήνυμα στο κινητό, μπορούμε να πάρουμε την έγκριση της μετακίνησης εις τόπον.
Γύρω μας έχουν υψωθεί τείχη. Ο Καβάφης στο ομώνυμο ποίημά του, γραμμένο στη Πρώτη Ποιητική περίοδο (1897), κάνει λόγο για τον εγκλωβισμό που υφιστάμεθα από τρίτους ή ακόμη κι από τον εαυτό μας. Ξαφνικά ο άνθρωπος δεν είναι όσο ελεύθερος νόμιζε. Αν η ελευθερία του αρχίζει και τελειώνει εκεί που τελειώνουν τα οικονομικά του, τότε ζυγώνει η ώρα να αναμετρηθεί με απώλειες όπως αυτή της απασχόλησης, που θα έχει άμεσα αρνητικά κοινωνικά και ψυχολογικά επακόλουθα.
Όταν ο κόσμος αλλάζει βίαια, η απόγνωση χτυπάει κόκκινο και η αντίδραση είναι τόσο έντονη που σημαδεύει ολόκληρες κοινωνίες και καταδικάζει χώρες ως αποδιοπομπαίους τράγους εν μια νυκτί. Η απελπισία των περιορισμών που εγείρονται, ξεπερνά το ύψος των τειχών που τους περικλείουν. Ξαφνικά ο άνθρωπος στέκει αδύναμος κι εγκλωβισμένος. Η καθημερινότητα ορίζεται στα τετραγωνικά του σπιτιού. Το ίδιο και η σωτηρία.
Η ελευθερία δεν είναι δεδομένη. Στο τέλος, θα αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε αν υπήρξαμε ποτέ πραγματικά ελεύθεροι. Αν τα τείχη συνάδουν με οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης, είναι διαφορετικό να την προκαλείς εσύ σε εσένα κι άλλο να σου επιβάλλεται. Αν όμως αυτός ο αναγκαστικός εγκλεισμός γίνεται για το κοινό καλό, η κοινωνία είναι υποχρεωμένη να προσαρμοστεί, ώστε αύριο να ξαναπούν καλημέρα οι γείτονες, να ξαναβρεθούν οι συνάδελφοι στον χώρο εργασίας, να συγχρωτιστούν οι συμπολίτες σε εθνικές και θρησκευτικές γιορτές.
Μετά από διαξιφισμούς για τα υπέρ και κατά της παγκοσμιοποίησης, έρχεται μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και καταρρίπτει διαβουλεύσεις ετών, θέτοντας το ερώτημα αν θα μείνουμε ή αν θα φύγουμε, αν θα υπάρχουμε και πώς, αν η ρήση πως τίποτα δεν είναι μονιμότερο του προσωρινού θα αποκτήσει τη μορφή της εγκατάστασης. Κάποιοι θεωρούν ότι οι περιορισμοί (τα τείχη) μας κλείνουν έξω από τον κόσμο χωρίς να το καταλάβουμε. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι ποιος θα επιβιώσει αλλά ποιοι και πώς; Χωρίς αλληλεγγύη, χωρίς ευθυγράμμιση με τις επιταγές των καιρών και κοινωνική συνοχή, το αύριο που όλοι προσδοκούν να αλλάξει το τοπίο, θα είναι ένα κολαστήριο, αφού οι άνθρωποι δεν θα έχουν συνειδητοποιήσει ότι όλοι μαζί προχωράμε, αλλιώτικα ο καθένας απομονωμένος δεν δύναται να τα καταφέρει.
Ο ποιητής John Donne, άρρωστος τον Δεκέμβρη 1623, γράφει τον Διαλογισμό 17 και ο περίφημος στίχος «No man is an island» είναι πιο διαχρονικός από ποτέ. Τονίζει ότι αν ένας πεθαίνει, όλοι πεθαίνουμε από λίγο. Ότι επηρεάζει έναν, επηρεάζει όλους. Κανείς δεν είναι ο μόνος που υποφέρει. Η επίγνωση ότι υποφέρουν κι άλλοι, μας κάνει πιο δυνατούς και με διάθεση ζωής. Αυτό ενέπνευσε τον Ernest Hemingway να γράψει το 1940 για τον Ισπανικό εμφύλιο, που το 1943 γυρίστηκε σε ταινία με τίτλο «For whom the bell tolls» με τον Gary Cooper και την Ingrid Bergman. Και είναι αυτό που περισσότερο από όλα τώρα έχουμε χρέος να πράξουμε: να παραμείνουμε άνθρωποι στη μετά-εποχή.
ΠΗΓΗ:
Καπρινιώτης, Γ. «Τα τείχη του Καβάφη στην Ελλάδα του σήμερα», eklogika
www.eklogika.gr/you_sent/kavafis-ta-teixi
Ανάκτηση: 5/4/2020, 22:02
https://www.shivpreetsingh.com/2016/04/28/no-man-is-an-island-for-whom-the-bell-tolls/
https://www.phrases.org.uk/meanings/no-man-is-an-island.html
