Η Ελληνίδα Αγρότισσα και οι πολιτικές για την ενίσχυση της θέσης της στην ύπαιθρο
Χρήσιμα συμπεράσματα που αποτελούν «τροφή» για περαιτέρω επεξεργασία και νέες έρευνες για το προφίλ των γυναικών επαγγελματιών της υπαίθρου εξήχθησαν από την ημερίδα για την Ελληνίδα Αγρότισσα που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων και την Περιφέρεια Αττικής υπό την αιγίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Τι εργασίες της ημερίδας άνοιξε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Σταύρος Αραχωβίτης, μεταφέροντας τα αισιόδοξα συμπεράσματα της έρευνας της καθηγήτριας Μαρίας Γκασούκα και λέγοντας ότι «στη σημερινή εποχή έχουμε υπέρβαση της μακραίωνης πατριαρχικής πρακτικής. Γιατί πια σχεδόν στα μισά νοικοκυριά ο σύζυγος /σύντροφος αναλαμβάνει μερικά από τα καθήκοντα που του αναλογούν στο εσωτερικό της οικογένειας και στο 14% ο σύζυγος /σύντροφος τα αναλαμβάνει πλήρως.
Σήμερα οι μισές (50%) από τις αγρότισσες που διαθέτουν προσωπική αγροτική ιδιοκτησία τη διαχειρίζονται οι ίδιες. Σήμερα λοιπόν οι άνδρες δεν είναι πλέον οι κατ’ εξοχήν διαχειριστές της περιουσίας. Άρα η γενικευμένη θέση των αγροτισσών στο ρόλο των «συμβοηθούντων μελών» της αγροτικής εκμετάλλευσης παύει.
Είμαστε λοιπόν εδώ για να στηρίξουμε και να δυναμώσουμε αυτή την σημερινή διείσδυση της δραστηριότητας των γυναικών στον πρωτογενή τομέα αλλά και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα ξαναγίνει με άνισους όρους.»
Στη συνέχεια, η υφυπουργός Εσωτερικών, Μαρίνα Χρυσοβελώνη, ανακοίνωσε ότι «στην Σύνοδο Κορυφής Υπουργών/ Υφυπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στην Βιέννη, από όλα τα προγράμματα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων που μου προτάθηκαν να παρουσιάσω, για να υιοθετηθεί ως καλή πρακτική στις πολιτικές της Ε.Ε. για τα επόμενα χρόνια, εγώ επέλεξα και παρουσίασα τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα για την εκπαίδευση αγροτισσών και την ενίσχυση και ενθάρρυνση νέων γυναικείων επιχειρήσεων που παράγουν αγροτικά προϊόντα.
Οι προτάσεις μας εντάχθηκαν στις εισηγήσεις για τα Ευρωπαϊκά Όργανα και σύντομα θα μετασχηματιστούν σε νέα προγράμματα χρηματοδότησης.»
Στο βήμα ανέβηκε η υφυπουργός Οικονομικών, Κατερίνα Παπανάτσιου, επικροτώντας τη μελέτη της δρ. Γκασούκα, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε στις πολιτικές της κυβέρνησης που ενισχύουν το εισόδημα της αγρότισσας και τη θέση της στα συνεταιριστικά πράγματα: «Στο νόμο που ψηφίστηκε για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, έγινε για πρώτη φορά ρητή αναφορά στην ύπαρξη και λειτουργία των γυναικείων αγροτικών συνεταιρισμών. Επίσης, θεσπίστηκε συγκεκριμένο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών κατά τις αρχαιρεσίες των διοικητικών συμβουλίων των μικτών αγροτικών συνεταιρισμών, προκειμένου να ενισχυθεί η παρουσία των γυναικών σε ένα κατ’ εξοχήν ανδροκρατούμενο περιβάλλον.» Επίσης, είπε ότι «οι γυναικείοι συνεταιρισμοί μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της ανεργίας των γυναικών, μπορούν να σφυρηλατήσουν συλλογική ταυτότητα και να κινητοποιήσουν τις γυναίκες ώστε να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους σε συνολικότερο επίπεδο.»
Από την πλευρά της, η υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Ολυμπία Τελιγιορίδου, δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Στο πέρασμα του χρόνου η αγρότισσα κατάφερε να ανταποκριθεί στα πολυεπίπεδα καθήκοντά της παρά τις σκληρές συνθήκες που είχε συχνά να αντιμετωπίσει. Και ενώ αυτή ανταποκρίθηκε, η οργανωμένη κοινωνία άργησε πολύ να της αναγνωρίσει τον ρόλο που δικαιωματικά είχε κατακτήσει, διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο για την διατήρηση και ενίσχυση του ρόλου της.
Προκειμένου η γυναίκα της υπαίθρου να αποκτήσει τον δικό της διακριτό ρόλο η κυβέρνηση προχώρησε στην ψήφιση του νόμου 4384/2016. Ο νόμος αυτός ρύθμισε θέματα γυναικείων συνεταιρισμών και διαμόρφωσε το πλαίσιο της Ελληνίδας αγρότισσας.
Έχουν να γίνουν και άλλα πολλά. Η αναβάθμιση του ρόλου της Ελληνίδας αγρότισσας η ισοτιμία που πρέπει να κατακτηθεί, η ενίσχυση των γυναικείων συνεταιρισμών με έμφαση στον αγροτουρισμό και την μεταποίηση, μόνο καλό μπορεί να αποφέρει στην ελληνική οικονομία και την ανάπτυξη της υπαίθρου.»
Τον λόγο πήραν η γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Φωτεινή Κούβελα, μιλώντας κυρίως για τη διάχυση των συμπερασμάτων από τα αποτελέσματα της έρευνας της δρ. Γκασούκα και τέλος μίλησε η περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, εντοπίζοντας στην πράξη τα προβλήματα των αγροτισσών και υποσχόμενη ότι η περιφέρεια, παρόλο που δεν είναι συνδεδεμένη στις συνειδήσεις των πολιτών με τον πρωτογενή τομέα, κάνει ότι είναι δυνατόν για την προώθηση της αγροτοκτηνοτροφικής δραστηριότητας. Η Περιφερειάρχης αναφέρθηκε στη «διπλή διάκριση» που υφίσταται η Ελληνίδα αγρότισσα: έμφυλη και οικονομική. «Οι ρίζες της πατριαρχίας, των σεξιστικών στερεοτύπων, των έμφυλων ανισοτήτων, είναι – συγκριτικά με τα αστικά κέντρα – πολύ πιο ορατές στην ύπαιθρο. Εκεί όπου οι κλειστές κοινωνίες διαμορφώνουν πιο «σκληρά» πρότυπα. Πρότυπα περιοριστικά του δικαιώματος στην εργασία. Πρότυπα κοινωνικού αποκλεισμού».
Στην ημερίδα μίλησαν τόσο υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ), όσο και αγρότισσες σχετικά με τη ζωή και το επάγγελμά τους.
Η Δέσποινα Βαρούτα, αντιπρόεδρος του Α.Σ. Ζαγοράς, μοναδική γυναίκα στο διοικητικό συμβούλιο του Συνεταιρισμού, αναφέρθηκε στο πώς κατάφερε να φτάσει μέχρι εκεί και τι προσπάθειες έχουν γίνει για την προώθηση των προϊόντων του Γυναικείου Συνεταιρισμού Ζαγοράς, μαζί με τα πασίγνωστα μήλα Zagorin του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Η Αναστασία Παπουτσή, προϊσταμένη Τμήματος Αγροτικών Συνεταιρισμών και Ομαδικών Δραστηριοτήτων του ΥπΑΑΤ, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην «έναρξη της λειτουργίας της ιστοσελίδας http://womenassociations.minagric.gr/ µε στόχο τη προβολή των προϊόντων των γυναικείων συνεταιρισµών, η οποία δηλώνει το έντονο ενδιαφέρον του Υπουργείου και την προσπάθεια ανάδειξης αυτής της πλούσιας παράδοσης».
Στη συνέχεια, ο Αθανάσιος Μπουρλέτσικας, διευθυντής Αγροτικής Κατάρτισης στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με την εκπαίδευση των νέων αγροτισσών και ανακοίνωσε ότι «τον επόμενη μήνα ετοιμαζόμαστε να ξεκινήσουμε εκπαιδεύσεις για το Μέτρο 6.1 “Ενίσχυση Νέων Γεωργών”». Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΓΟ, το 80% των νέων αγροτισσών ασχολούνται με τη φυτική παραγωγή, το 17% με την κτηνοτροφία και το 3% με τη μελισσοκομία.
Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας «Η Ελληνίδα αγρότισσα: αποτύπωση της συμμετοχής, προβλήματα, προκλήσεις και προτάσεις πολιτικής για την ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών στον αγροτικό τομέα και την ελληνική ύπαιθρο», η δρ. Γκασούκα, δήλωσε ότι με βάση τα ευρήματα «υποχωρεί η πατριαρχική προσέγγιση του αγροτικού χώρου και οι γυναίκες ολοένα και περισσότερο αυτοπροσδιορίζονται ως επαγγελματίες αγρότισσες, ενεργές, με εισόδημα». Ήταν δε συγκινητικές οι απαντήσεις των αγροτισσών, με τις οποίες έκλεισε την τοποθέτησή της, στην ερώτηση: «Γιατί αποφασίσατε να γίνετε αγρότισσα» καθώς φάνηκε ότι η πλειοψηφία δεν ήθελε να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα, αλλά δεν είχε επιλογή. Μάλιστα, πολλές απάντησαν ότι θα ήθελαν να γίνουν δασκάλες και φάνηκε σα να μην είχαν ερωτηθεί ποτέ για το τι πραγματικά ονειρεύονταν για τη ζωή τους.
Τον λόγο έλαβε, έπειτα, η Σοφία Κερεμίδου-Σταυρίδου, αγρότισσα από την Επισκοπή Ημαθίας, μέλος του Α.Σ. Νάουσας, η οποία διαβεβαίωσε ότι «το κάθε ευρώ που θα δοθεί στην Ελληνίδα αγρότισσα θα πιάσει τόπο».
Η βιοκαλλιεργήτρια από τον Άγιο Λουκά Μεγάρων, Δήμητρα Καρδάτου, περιέγραψε πώς αντιμετωπίστηκε εχθρικά τόσο από τις δημόσιες υπηρεσίες όσο και από τους συναδέλφους της, αλλά με το πείσμα της έχει καταφέρει μέχρι και να φτάσει μία ανάσα από την απόκτηση του Σήματος για πολυλειτουργικό αγρόκτημα.
Η Μυρτώ Λύκα, πρόεδρος του Συλλόγου Κτηνοτρόφων Θεσπρωτίας και αντιπρόεδρος στην Πανελλήνια Ενωση Κτηνοτρόφων, θέλησε να δώσει έμφαση στο συνταξιοδοτικό πρόβλημα της αγρότισσας, που ενώ ασφαλίζεται στον ΟΓΑ δεν μπορεί να πάρει σύνταξη αν δεν είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης, όπως είπε.
