Εταιρείες που δραστηριοποιούνται μέσω Internet πωλούν νόμιμα τα προϊόντα τους, αλλά όταν φτάνει ο χρόνος της καταβολής του ΦΠΑ οι επιχειρήσεις κλείνουν και οι ιδιοκτήτες τους εξαφανίζονται.
Ξεπερνάει τα 150 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με στελέχη της Οικονομικής Αστυνομίας, ο ετήσιος τζίρος των ηλεκτρονικών καταστημάτων που εμπλέκονται στη λεγόμενη «κυκλική απάτη» του ΦΠΑ. Πρόκειται για τη μη καταβολή ΦΠΑ που γίνεται κυρίως σε προϊόντα τεχνολογίας, μικρού όγκου και μεγέθους, αλλά μεγάλης αξίας. Τέτοια προϊόντα είναι τα «έξυπνα» τηλέφωνα, τα τάμπλετ και φορητοί Η/Υ και άλλα ηλεκτρονικά μέρη και συσκευές.
Η «κομπίνα» στήνεται μέσω εφήμερων e-shops που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια και τα οποία προμηθεύονται στη χονδρική ηλεκτρονικές συσκευές από κράτη-μέλη της Ε.Ε. Στη συνέχεια, οι συσκευές διατίθενται στην ελληνική αγορά σε τιμές αισθητά χαμηλότερες από το επίσημο δίκτυο διανομής των προϊόντων.
Ετσι προσελκύουν πελάτες στους οποίους πωλούν νόμιμα τα προϊόντα τους, αλλά όταν φτάνει ο χρόνος της καταβολής του ΦΠΑ οι επιχειρήσεις κλείνουν και οι ιδιοκτήτες τους εξαφανίζονται. Οι ίδιοι, στη συνέχεια, θα ανοίξουν μια άλλη επιχείρηση (e-Shop) και θα συνεχίζουν την ίδια δραστηριότητα, πουλώντας άλλη μια παρτίδα κινητών τηλεφώνων ή τάμπλετ Η/Υ.
Εσχάτως μάλιστα, καθώς η πίεση της Οικονομικής Αστυνομίας γίνεται όλο και εντονότερη, οι επιχειρήσεις που σφραγίζονται στην Ελλάδα ανοίγουν ξανά στη Βουλγαρία, διαιωνίζοντας τον ίδιο φαύλο κύκλο. Αλλοι πάλι επιλέγουν να στήσουν τη «δραστηριότητά» τους μέσω τρίτων προσώπων, λιγότερο γνωστών στις Αρχές, όπως π.χ. συγγενικά πρόσωπα ή μεγάλης ηλικίας άτομα ή ακόμη και μετανάστες.
Το θέμα είναι σε γνώση των Αρχών της χώρας, ενώ ασκούνται πιέσεις στο υπουργείο Οικονομικών από επιχειρήσεις και συνδέσμους επιχειρήσεων, για να σπάσει το συγκεκριμένο «απόστημα» που νοθεύει τον ανταγωνισμό και προκαλεί μεγάλα διαφυγόντα έσοδα στο ελληνικό Δημόσιο. Στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΣΕΠΕ) έχει συσταθεί επιτροπή που διαβουλεύεται με το ΥΠΟΙΚ για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Το τελευταίο εκτιμάται ότι ζημιώνεται άμεσα περισσότερο από 50 εκατ. ευρώ ετησίως. Και ο λογαριασμός αυτός αυξάνεται, καθώς η κρίση βαθαίνει και οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο ευαίσθητοι στο θέμα του κόστους αγοράς ενός iPhone, ενός Playstation κ.ο.κ. Ετσι υποκύπτουν όλο και περισσότερο σε αμφιβόλου ποιότητας προμηθευτές. Σύμφωνα με στέλεχος πολυεθνικής εταιρείας, σήμερα περίπου ένα στα τέσσερα ακριβά smartphones που πωλούνται στην Ελλάδα, αφορούν τέτοιου είδους περιπτώσεις. «Τα capital controls», παραδέχεται, «κατάφεραν να περιορίσουν το φαινόμενο, μειώνοντας το ποσοστό των διατιθέμενων προϊόντων, αλλά πλέον έχουν “ανακάμψει” και εμφανίζουν μερίδιο αγοράς πάνω από 20%-25%».
Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, η πιο συνηθισμένη μορφή της κυκλικής απάτης του ΦΠΑ είναι το μοντέλο του «εξαφανισμένου εμπόρου» (missing trader). Το μοντέλο αυτό λειτουργεί ως εξής: Η εταιρεία Α που είναι εγκατεστημένη σε κράτος-μέλος της Ε.Ε. πωλεί αγαθά στην εταιρεία Β που έχει έδρα την Ελλάδα. Το τιμολόγιο της πρώτης δεν έχει ΦΠΑ, καθώς η απόδοσή του στην Ελλάδα γίνεται από τον αγοραστή με χρεοπίστωση (δηλαδή με λογιστική εγγραφή χωρίς εκταμίευση του φόρου). Στη συνέχεια η εταιρεία Β μεταπωλεί τα προϊόντα στην εταιρεία Γ και η τελευταία τα πωλεί σε τελικούς καταναλωτές. Η Εταιρεία Γ εκδίδει κανονικά τα φορολογικά παραστατικά με ΦΠΑ, αλλά εξαφανίζεται χωρίς να αποδώσει φόρους στο Δημόσιο.
Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της απάτης στον ΦΠΑ θα μπορούσε να εφαρμοστεί η κοινοτική οδηγία περί εφαρμογής του κανόνα της αντιστροφής της επιβάρυνσης ΦΠΑ (reversecharge), που ισχύει σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Λιθουανία. Αυτό συνεπάγεται ότι οι χονδρικές πωλήσεις δεν θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ, ο οποίος δεν θα εγγράφεται στο τιμολόγιο, θα αποδίδεται μόνο λογιστικά από τον αγοραστή και ουσιαστικά θα καταβάλλεται από τον τελικό καταναλωτή. Ετσι, όπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς, η μη είσπραξη του ΦΠΑ θα αποτελεί αντικίνητρο, ενώ το Δημόσιο δεν θα χάνει έσοδα, καθώς εκτιμάται ότι η αγορά θα «καθαρίσει» σχετικά γρήγορα. Το μέτρο, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, μπορεί να εφαρμοστεί είτε με νομοθετική ρύθμιση από το υπουργείο Οικονομικών είτε με την ενεργοποίηση του Μηχανισμού Ταχείας Αντίδρασης της Ε.Ε.
