Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (World Diabetes Day) δημιουργήθηκε το 1991 από την Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (World Diabetes Federation) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization) λόγω της συνεχώς αυξανόμενης εμφάνισης του σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως.
Το 2006 καθιερώθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη (United Nations) και σήμερα αποτελεί τη μεγαλύτερη εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το διαβήτη στον κόσμο, φθάνοντας συνολικά σε ακροατήριο πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα σε περισσότερες από 160 χώρες.
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη επιλέχθηκε να είναι η 14η Νοεμβρίου κάθε έτους προς τιμή του Καναδού ερευνητή Sir Frederick Banting, ο οποίος γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 1891 και μαζί με τον Charles Best ανακάλυψαν την ινσουλίνη το 1922.
Η ινσουλίνη είναι ορμόνη, που εκκρίνεται από το πάγκρεας και είναι απαραίτητη για τη μεταφορά της γλυκόζης που λαμβάνεται από τις τροφές, μέσα στα κύτταρα. Στην πλήρη ή σχετική έλλειψη της ινσουλίνης οφείλεται η ανάπτυξη του σακχαρώδη διαβήτη.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μεταβολική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και από διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, των λιπιδίων και των πρωτεϊνών λόγω απόλυτης ή σχετικής έλλειψης ινσουλίνης.
Ασθενείς με απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, ενώ ασθενείς με σχετική έλλειψη ινσουλίνης από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Διακριτή διαταραχή συνιστά ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης, ενώ υπάρχουν και ειδικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ολοένα αυξανόμενη παγκόσμια απειλή για την υγεία. Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη, περισσότεροι από 425 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με το διαβήτη στον κόσμο. Οι συντριπτική πλειοψηφία από αυτούς πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Στην Ελλάδα, ποσοστό 8-10% του γενικού πληθυσμού πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Η νόσος έχει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις δυτικές κοινωνίες, κυρίως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Η διαπίστωση αυτή αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τη συσχέτιση της εμφάνισης της νόσου με το σύγχρονο τρόπο ζωής, τις διατροφικές επιλογές και την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη, 1 στα 2 άτομα που ζουν με το διαβήτη, δεν έχει διαγνωστεί με τη νόσο. Στην πλειονότητά τους είναι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη δεν προσέρχεται στις υπηρεσίες υγείας, δεν κάνει τις ενδεδειγμένες αλλαγές των ατομικών συνηθειών του σχετικά με τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα, δε λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, δε ρυθμίζει το διαβήτη του και δεν αποτρέπει την εμφάνιση των επιπλοκών της νόσου.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ορισμένα άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη, όπως:
α) άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα, δηλαδή άτομα με δείκτη μάζας σώματος ίσο ή μεγαλύτερο από 25 Κg/m2.
β) άτομα που κάνουν καθιστική ζωή και δεν έχουν καθημερινή σωματική δραστηριότητα.
γ) άτομα που εμφανίζουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, η οποία συνιστά προδιαβήτη.
δ) άτομα, που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με σακχαρώδη διαβήτη.
ε) γυναίκες, που παρουσιάζουν σακχαρώδη διαβήτη κύησης ή γεννούν βρέφη με βάρος
μεγαλύτερο από 4 κιλά.
στ) γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
ζ) άτομα με αρτηριακή υπέρταση, δηλαδή αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη από 140/90 mmHg.
η) άτομα με χαμηλά επίπεδα καλής χοληστερόλης, δηλαδή HDL-C μικρότερη από 35 mg/dl και αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, δηλαδή υψηλότερα από 250 mg/dl, καθώς και οι ασθενείς με ιστορικό αγγειακής νόσου, όπως στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου, στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
θ) άτομα, που λαμβάνουν φάρμακα, όπως κορτικοειδή, νεώτερα αντιψυχωσικά κ.ά.
Η πρωτογενής πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη εστιάζει στην αλλαγή των ατομικών συνηθειών και κυρίως στην υιοθέτηση της υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής και στην επιλογή της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας. Με τη σωματική δραστηριότητα ο διαβητικός ασθενής αφενός καταναλώνει γλυκόζη, ρυθμίζοντας έμμεσα τα επίπεδά της στο αίμα και αφετέρου διευκολύνει την πρόσληψή της από τους σκελετικούς μύες. Ο τύπος και η ένταση της σωματικής δραστηριότητας για κάθε διαβητικό ασθενή καθορίζεται βάσει της ηλικίας, της γενικής κατάστασής του και από την ύπαρξη τυχόν επιπλοκών. Ένας πολύ καλός τρόπος σωματικής δραστηριότητας για το διαβητικό ασθενή και κάθε ενήλικο άτομο είναι το περπάτημα, διάρκειας μισής έως μιας ώρας ημερησίως.
Επιπλέον, η ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη σε ένα μέλος της επηρεάζει όλη την οικογένεια. Για το λόγο αυτό, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θέτει στο επίκεντρο της ενημερωτικής εκστρατείας του για τα έτη 2018-2019 το θέμα «Η Οικογένεια και ο Διαβήτης» με στόχους τόσο την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον αντίκτυπο που έχει ο διαβήτης στην οικογένεια και τη στήριξη του δικτύου των ασθενών όσο και την προώθηση του ρόλου της οικογένειας στη διαχείριση, τη φροντίδα, την πρόληψη και την εκπαίδευση για το διαβήτη.
