Οι ευρισκόμενες σε εξέλιξη συζητήσεις για το Brexit έχουν ενεργοποιήσει τους τελευταίους μήνες το ενδιαφέρον ανά την Ευρώπη για το μέλλον των σχέσεων κρατών-μελών της Ε.Ε. με τη Βρετανία, η οποία παραμένει μια από τις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου και φιλοξενεί πολίτες από την ηπειρωτική Ευρώπη.
Στις 20 και 21 Οκτωβρίου, διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναλύσουν, στο Ελληνοβρετανικό Συμπόσιο (Greek-British Symposium), που θα πραγματοποιηθεί στο Ναύπλιο, πτυχές των διμερών σχέσεων αλλά και του γενικότερου διεθνούς περιβάλλοντος εντός του οποίου διεξάγονται όλες αυτές οι διεργασίες.
Η Ελλάδα ενδιαφέρεται για πολλαπλούς λόγους, κατ’ αρχάς λόγω των πολύ στενών οικονομικών σχέσεων. Οι βρετανικές εξαγωγές, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, αγγίζουν το 1,3 δισ. στερλίνες (επιχειρήσεις, ταξίδια, μεταφορές, εκπαίδευση, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που αφορούν και τη ναυτιλία). Λόγω ακριβώς της ναυτιλίας, καθώς επίσης του τουρισμού και των μεταφορών, οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Βρετανία είναι σχεδόν διπλάσιες, καθώς το 2016 ξεπέρασαν τα 2,4 δισ. στερλίνες. Πρόκειται για οικονομικά μεγέθη τα οποία, σύμφωνα με ειδικούς, μπορεί να αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Προφανώς, η συγκυρία και η εξέλιξη του Brexit καθιστούν επιτακτική την ανάγκη διατήρησης πολύ καλών διμερών σχέσεων με όλες τις χώρες της Ε.Ε., προκειμένου σε 18 μήνες η μετάβαση στο νέο καθεστώς να πραγματοποιηθεί με όσο το δυνατόν ομαλότερο τρόπο.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν ιδιαίτερη αποτύπωση και στους αριθμούς που αφορούν τον τουρισμό. Ενας στους δέκα τουρίστες που επιλέγουν την Ελλάδα ως προορισμό διακοπών είναι Βρετανός. Μάλιστα κατά τη φετινή τουριστική περίοδο, σημειώθηκε άνοδος 7% των αφίξεων από τη Βρετανία, δηλαδή 2,5 εκατ. επισκέπτες, σε συνολικά 18 αεροδρόμια της ελληνικής επικράτειας.
Στον αντίποδα, βρίσκονται οι δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στη Βρετανία. Ιδιαίτερα στην τελευταία κατηγορία καταγράφονται περισσότεροι από 10.000 Ελληνες φοιτητές σε βρετανικά πανεπιστήμια. Από τη βρετανική πλευρά έχει τονιστεί ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν επηρεάζει τους φοιτητές που σπουδάζουν στην Ε.Ε., τους δικαιούχους του Erasmus Plus ή όσους επιθυμούν να κάνουν αίτηση σπουδών και για την περίοδο 2017-18. Στον βαθμό που αφορά και την Ελλάδα, οι Βρετανοί φοιτητές που σπουδάζουν στην Ε.Ε. σήμερα, καθώς και όσοι ξεκινήσουν το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, θα έχουν το ίδιο καθεστώς μέχρι και το πέρας των σπουδών τους. Σε επίπεδο Ε.Ε., η Ελλάδα στήριξε τις βρετανικές θέσεις γι’ αυτό το θέμα. Οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί και είναι βέβαιο ότι τους επόμενους μήνες η συγκεκριμένη πτυχή που αφορά τις οικογένειες χιλιάδων Ελλήνων φοιτητών θα λάβει πιεστικές διαστάσεις για την Αθήνα, δεδομένου ότι για την περίοδο 2018-19 δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία με το Λονδίνο.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεργασία των ελληνικών και των βρετανικών υπηρεσιών ασφαλείας, που φαίνεται ότι θα εμβαθυνθούν περαιτέρω. Είναι, επίσης, καταγεγραμμένη η συμμετοχή και η συνεργασία Αθήνας και Λονδίνου και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, σε επίπεδο εκπαίδευσης και δραστηριοτήτων (όπως η SNMG-2 για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών στο Αιγαίο). Το Λονδίνο έχει ορισμένες πολύ ρηξικέλευθες απόψεις για τον μετασχηματισμό των δομών του ΝΑΤΟ και τη μετατροπή της Συμμαχίας σε βασικό πυλώνα μέσα από τον οποίο θα περνάει η συνεργασία της Βρετανίας με τις ευρωπαϊκές χώρες σε θέματα ασφάλειας και αποτροπής.
Επενδύσεις και πολιτισμός
Το Brexit λειτουργεί, επίσης, ως υπενθύμιση για την, ούτως ή άλλως, πολύ στενή συνεργασία των δύο χωρών σε μια σειρά από άλλους τομείς. Σε αυτό το πλαίσιο, το Λονδίνο αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στο Ελληνοβρετανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, ως φορέα, μεταξύ άλλων, που θα μπορούσε να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στο νέο επενδυτικό περιβάλλον το οποίο δημιουργείται. Προφανώς, το βασικό στοίχημα για το επιμελητήριο είναι η προσέλκυση νέων επενδύσεων. Από τη βρετανική πλευρά υπάρχει σχετική βεβαιότητα για τους τομείς που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν οι διμερείς οικονομικές σχέσεις. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τομείς όπου ήδη υπάρχουν σχέσεις, όπως, μεταξύ άλλων, η ενέργεια, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και οι ασφάλειες, η ναυτιλία, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός.
Στο σκέλος του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, η παρουσία του Βρετανικού Συμβουλίου και της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής έχει βαθύτατες ρίζες στην Ελλάδα. Μέσω αυτών, αλλά και μικρότερων ομάδων και πρωτοβουλιών, εξακολουθούν να διοργανώνονται καινοτόμες εκδηλώσεις με τη συμμετοχή Ελλήνων και Βρετανών καλλιτεχνών και επαγγελματιών του δημιουργικού χώρου. Βρετανικές πηγές αναφέρουν τη σημασία της συνεργασίας στον χώρο της δημιουργικής και πολιτιστικής βιομηχανίας, η οποία εκπροσωπεί σε πραγματικούς αριθμούς αυτή τη στιγμή το 9% του παγκόσμιου εμπορίου.
Από τη βρετανική πλευρά, σε υψηλή θέση ιεραρχούνται πρωτοβουλίες όπως το Εκπαιδευτικό Κέντρο στον Σκαραμαγκά, το οποίο λειτουργεί σε συνεργασία με τη UNICEF και με χρηματοδότηση από την Ε.Ε. Εκεί, ειδικοί βοηθούν ανήλικους πρόσφυγες να σταθεροποιηθούν ψυχολογικά και, μέσω της ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα, να αναπτύξουν δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν στην ενήλικη ζωή τους.
