«Παντού όπου πολέμησα, υπό τον Ναπολέοντα και τον Μπολιβάρ, στη Γαλλία, στη Ρωσία, στο Πεδεμόντιο, στη Νεάπολη και τη Νότια Αμερική, διαπίστωσα πόσο άσκημα πάει ο κόσμος. Έχω όμως ήσυχη τη συνείδησή μου γιατί από νέος αγωνίστηκα για τη δικαίωση των καταπιεζομένων. Πιστός στην αρχή μου αυτή, μια μόνο έχω επιθυμία. Να πεθάνω για την απελευθέρωση των Ελλήνων. Ας δώσει ο Θεός να αναπαυτώ στην ηρωική αυτή γη. Μιλούσε με τόσο αυτοπεποίθηση ώστε οι Έλληνες υποκλίνονταν μπροστά του χωρίς να τον καταλαβαίνουν και σταύρωναν τα χέρια όπως έκαναν στην εκκλησία».
 |
| Γιώργος Κόνδης |
Με τα λόγια αυτά που ξεχειλίζουν ενθουσιασμό και αγάπη για την Ελλάδα ο Πολωνός λοχαγός Franciszek Mierzejewski, έδωσε τη ζωή του σε μια άνιση μάχη στο Πέτα της Άρτας στις 4 Ιουλίου 1822, πολεμώντας για την ελευθερία της Ελλάδας. Μαζί του δέκα τρεις ακόμη Πολωνοί Φιλέλληνες που θυσιάστηκαν για τον ίδιο ιερό σκοπό. Είναι μεγάλη η κατάσταση ονομάτων των Φιλελλήνων που με διάφορους τρόπους, ακόμη και με τη ζωή τους, στήριξαν τον Ελληνικό Αγώνα κατά της Οθωμανικής τυραννίας. Το 1841 ο Γάλλος Συνταγματάρχης Αύγουστος Τουρέ φιλοτέχνησε και πρόσφερε την γνωστή αψίδα του με γραμμένα τα ονόματα 280 Φιλελλήνων στην καθολική εκκλησία του Ναυπλίου. Η δε Ελληνική Πολιτεία θέσπισε μόλις το 2008 την 19η Απριλίου ως Ημέρα του Φιλελληνισμού και των Φιλελλήνων που παραμένει, όπως και γενικότερα το ζήτημα του Φιλελληνισμού, ένα ιστορικό ζήτημα «ξεχασμένο»! Συμπίπτει δε με την επέτειο του θανάτου του μεγάλου Φιλέλληνα, Άγγλου ποιητή Λόρδου Βύρωνα, στις 19 Απριλίου 1824.
Κι όμως! Ο ευρωπαϊκός και παγκόσμιος 19ος αιώνας σημαδεύτηκε από δυο εξαιρετικής σημασίας ιστορικά γεγονότα: την Ελληνική Επανάσταση και το Κίνημα του Φιλελληνισμού. Και τα δυο είναι μοναδικά! Η Ελληνική Επανάσταση αψηφά τη συντριπτική δύναμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το αρνητικό γι’ αυτήν διεθνές περιβάλλον που ενισχύεται από τις αποφάσεις της Ιεράς Συμμαχίας. Η ελληνική αποκοτιά όχι μόνο δεν διαγράφεται λίγο καιρό μετά την εκδήλωσή της, αλλά ενισχύεται και κερδίζει στα πεδία των μαχών. Κανένα άλλο επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη δεν πέτυχε αυτό που κατόρθωσε η Ελληνική Επανάσταση: να αλλάξει τις ευρωπαϊκές πολιτικές Ταυτόχρονα, οι φιλελεύθερες ιδέες που διακινούνται στην Ευρώπη συναντούν την αναβίωση του αρχαιοελληνικού πνεύματος και δημιουργούν ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο φιλελληνικό κίνημα σε όλες τις γωνιές του κόσμου. Δεκάδες πολιτικοί, στρατιωτικοί, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, απλοί πολίτες, συμμετέχουν ενεργά στις δεκάδες Φιλελληνικές Λέσχες ή Κομιτάτα ή Επιτροπές ή … με όποιο όνομα και αν παρουσιάζονται το αποτέλεσμα είναι ίδιο: η με κάθε τρόπο ενίσχυση του Αγώνα των Ελλήνων.
Τον τελευταίο καιρό δόθηκε πολύ μεγάλη δημοσιότητα στο συγκινητικό παράδειγμα της φτωχής Αϊτής που πρώτη αναγνώρισε τον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων και τον υποστήριξε έμπρακτα. Υπάρχουν δεκάδες τέτοια παραδείγματα μεταξύ των οποίων και η λεγόμενη “Μπουμπουλίνα της Πολωνίας», της Αιμιλίας Σνιέκα που ιδρύει το 1822 «Επιτροπή Βοήθειας προς την Ελλάδα» διενεργώντας παράνομους εράνους, κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη της μυστικής αστυνομίας του Μέτερνιχ, για τη στήριξη του Ελληνικού Αγώνα. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η θυσία του Ιταλού επαναστάτη και στρατιωτικού Σαντόρε Σανταρόζα που θυσιάστηκε στις 8 Μαΐου 1825 συμμετέχοντας στην υπεράσπιση της Σφακτηρίας από την επίθεση των στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Ο Σανταρόζα υπήρξε ένας από τους πιο αγνούς φιλέλληνες, που εκδήλωνε με κάθε τρόπο την αγάπη και το θαυμασμό του για την Ελλάδα. Η περίπτωσή του όμως είναι επίσης χαρακτηριστική της νοοτροπίας με την οποία αντιμετωπίζονταν οι φιλέλληνες στην επαναστατημένη Ελλάδα. Ο Στ. Μπίρταχας μας μεταφέρει την καταγραφή του συνοδοιπόρου του Σανταρόζα, Giacinto Collegno από το «Ημερολόγιο της πολιορκίας του Ναυαρίνου» όπου σημειώνει: «Εύγλωττη απόδειξη συνιστά η στάση του λοχαγού του πυροβολικού Εμμανουήλ Καλλέργη εξ αφορμής του θανάτου του Σανταρόζα, την οποία ο Collegno στηλιτεύει δεόντως: «Απόψε ο Καλλέργης μου έλεγε: “Τι τρελός εκείνος ο δικός σας ο Σανταρόζα που ήρθε εδώ να σκοτωθεί!”
Το κίνημα του Φιλελληνισμού βρήκε μια νέα έκφραση σε ένα άλλο «ξεχασμένο» ιστορικό γεγονός κεφαλαιώδους σημασίας για την ελληνική ανεξαρτησία: την Γαλλική Στρατιωτικής και Επιστημονική Αποστολή του 1828-1829. Όμως, γι’ αυτό το δεύτερο ξεχασμένο ιστορικό γεγονός θα επανέλθουμε.
