Για μια ακόμη φορά επανερχόμαστε στο θέμα των εμβολιασμών, που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο στον αργολικό κάμπο, στα εσπεριδοειδή, κυρίως για αλλαγή ποικιλίας, είτε με καρατόμηση στον κορμό είτε με καρατόμηση στους βραχίονες. (Εικ. 1, 2)
Είναι γνωστό ότι, η Washington Navel (Mέρλιν, Νάβελ) είναι μια ποικιλία που έχει δώσει πολλά, όλα αυτά τα χρόναι που καλλιεργείται.Tο γεγονός της εκπληκτικής της συμπεριφοράς μετά από παγετό και το πόσο γρήγορα και εύκολα αναλαμβάνει, δηλαδή πόσο εύκολα επανέρχεται σε ανθοφορία και καρποφορία, έχει συντελέσει στην επικράτησή της, στον κάμπο.
Όμως, η προσφορά του κύριου όγκου της παραγωγής στο μικρό χρονικό διάστημα Δεκέμβριος- Φεβρουάριος, συντελεί στην μεγάλη προσφορά, αλλά και στην καθήλωση των τιμών. Για το λόγο αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη να «ανοίξει» το εύρος των προσφερόμενων ποσοτήτων και με άλλες ποικιλίες πιο πρώιμες, αλλά και πιο όψιμες.
Έτσι, βλέπουμε κάθε χρόνο αυτή την εποχή, να γίνονται εμβολιασμοί σε οπωρώνες, αλλαγής της W. Navel με άλλες ποικιλίες. Τέτοιες ποικιλίες είναι τα υβρίδια μανταρινών Nova, Page, οι πρώϊμες ποικιλίες πορτοκαλιάς Ναβελίνα, New hall αλλά και οι όψιμες ποικιλίες πορτοκαλιάς Lane late και Navel late.
Όμως, δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα αν δεν γίνονταν εμβολιασμοί δένδρων που έχουν προσβληθεί από τον ιό της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών!!!
Δυστυχώς, όλα αυτά τα χρόνια από τον Ιούνιο του 2000, που εντοπίστηκε η ασθένεια στον αργολικό κάμπο, για πρώτη φορά στη χώρα οι παραγωγοί δεν έχουν πειστεί ή καλύτερα δεν ήθελαν να πειστούν, για την μεγάλη της επικινδυνότητα. Μόνο όταν το πρόβλημα «φτάσει» σε γειτονικά ή στα δικά τους κτήματα πολλοί παραγωγοί αρχίζουν να ανησυχούν. Έτσι, τα άρρωστα δένδρα θα ακολουθήσουν την πορεία τους, την προδιαγεγραμμένη, δηλαδή κατάρρευση και οριστική ξήρανση.. 
Εικ 5: Πορτοκαλιές W. Navel λίγο πριν την κατάρρευση και στο οριστικό στάδιο της ξήρανσηςΤο ξαναλέμε για μια ακόμη φορά, η Τριστέτσα δεν μπορεί να κρατηθεί κρυφή, αλλά ούτε και να μας λυπηθεί…
Όλα αυτά τα χρόνια τα «κλειστά στόματα» που δεν άνοιξαν έγκαιρα, οι άστοχες ενέργειες που ακολούθησαν, όπως αγορά δενδρυλλίων αμφίβολης προέλευσης με χωρίς Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο, εμβολιασμοί άρρωστων δένδρων, μη κοπή άρρωστων δένδρων, η μετάδοση της ασθένειας με έντομα-φορείς τις αφίδες, συνετέλεσαν να φτάσει σε ορισμένες περιοχές η κατάσταση, να είναι τραγική. Τέτοιες περιοχές είναι η Αγία Τριάδα, το Ανυφί, το Νέο Ηραίο (Χώνικας), το Κουτσοπόδι, το Αργολικό, η Νέα Τίρυνθα, η περιοχή Τρίστρατο (Ίναχος-Μοναστηράκι-Κουτσοπόδι), το Μάνεσι. η Μιδέα, το Παναρήτι, η Δαλαμανάρα, ο Λάλουκας, το Κουρτάκι, η Πυργέλλα, η Ήρα .
Όμως, η νέα πρακτική που έχει προκύψει, ειδικά σε ορισμένες περιοχές, μας αναγκάζει να παρέμβουμε, ελπίζοντας αυτή τη φορά να ακουστούμε…. Έτσι, βλέπουμε παραγωγοί να προχωρούν σε εμβολιασμούς άρρωστων δένδρων από την τριστέτσα ελπίζοντας ότι θα ανακάμψουν (Εικ. 6).
Το πρόβλημα είναι ότι τα άρρωστα δένδρα δεν πρόκειται να επανέλθουν. Αρχικά μπορεί να παρουσιάσουν μια κάποια ανάπτυξη στη συνέχεια η μοίρα τους είναι η οριστική κατάρρευση και ξήρανση. Αυτό συμβαίνει, επειδή η νεραντζιά, ως υποκείμενο, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ευαισθησία στον ιό της Τριτέτσας και σε ότι είναι εμβολιασμένο σε αυτή, όπως πορτοκάλι, μανταρίνι, λεμόνι, grape fruit.
Στεκόμαστε στο γεγονός και στην αντίληψη που έχει επικρατήσει ότι η λεμονιά δεν προσβάλλεται, αναφέροντας ότι σε λεμονιές της ποιλιάς Mayer εντοπίστηκε η τριστέτσα στην Ιταλία για πρώτη φορά το 1965, αλλά και σε λεμονιές της ποικιλίας Μαγληνή βρέθηκε το 2010, η Τριστέτσα στο λεμονόδασος του Πόρου.
Σημειώνουμε ότι, την τακτική αυτή, δηλαδή του εμβολιασμού άρρωστων δένδρων με υγιή εμβόλια την έχουν εφαρμόσει πολλοί παραγωγοί στον κάμπο, σε βερικοκιές τόσο παλαιότερα, όσο και σήμερα!!!
Έτσι, άρρωστα δένδρα από τον ιό της Ευλογιάς των πυρηνοκάρπων (Σάρκα) εμβολιάστηκαν αλλά και εμβολιάζονται ακόμη και σήμερα αρρωστα δένδρα βεριομκιάς
με ανθεκτικές ποικιλίες, με αποτέλεσμα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να παρουσιάσουν συμπτώματα του ιού και οι ποικιλίες αυτές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός της ύπαρξης υψηλού φορτίου μολύσματος, δηλαδή του ιού που υπάρχει και κυκλοφορεί εντός των αγγείων, με αποτέλεσμα «να τινάζονται στον αέρα» και αρχικά ελπιδοφόρες ανθεκτικές νέες ποικιλίες.
Για μια ακόμη φορά το ξαναλέμε, δεν πρέπει να γίνονται αυτοί οι απαράδεκτοι, επικίνδυνοι, ανόητοι, αλλά και εγκληματικοί πειραματισμοί, εμβολιάζοντας άρρωστα δένδρα από την Τριτέτσα με άλλες ποικιλίες. Ένα άρρωστο δένδρο δεν πρόκειται να προκύψει υγιές μετά από εμβολιασμό, ακόμη και αν παρουσιάσει πρόσκαιρη ανάκαμψη. Αυτό θα ακολουθήσει τη μοίρα του, δηλαδή την οριστική ξήρανση.
Ακόμη, τονίζουμε ότι αν ένα δένδρο εμβολιασμένο προυσιάσει κάποια ανάκαμψη με την ανάπτυξη νεαρών βλαστών, αυτοί είναι οι προτιμόμενοι από τις αφίδες, με αποτέλεσμα τα έντομα αυτά ως φορείς του ιού της Τριστέτσας να συντελούν στη μετάδοση της ασθένειας. Έυτυχώς, για την ώρα μπορεί στη χώρα να μη υπάρχει, ο πιο δραστικός φορέας που είναι η καστανή αφίδα των εσπεριδοειδών (Toxoptera citricida) (Εικ. 6), υπάρχουν όμως άλλες αφίδες, όπως είναι η αφίδα του βαμβακιού (Aphis gossypii) (Εικ. 7) και η Τοxoptera spiraecola που μπορούν να μεταδώσουν τον ιό.
Για τους παραπάνω λόγους κάνουμε για μια ακόμη φορά έκκληση, στους παραγωγούς να μην εμβολιάζουν άρρωστα δένδρα, αλλά να τα εκρριζώνουν και αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, να τα κόβουν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους και στη συνέχεια να γίνεται επάλλειψη με αδιάλυτο σκεύασμα με δραστική ουσία
Glyfosate, έτσι ώστε να μην εκπτύσσονται παραφυάδες, αφού και αυτές είναι μολυσμένες
Ακόμη, αναφέρουμε ότι τα άρρωστα δένδρα ξεχωρίζουν από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα που παρουσιάζουν όπως κιτρινίσματα, μικροφυλλία, μικροκαρπία, τα φύλλα παρουσιάζουν μια κλίση προ τα πάνω και χρόνο με το χρόνο τα συμπτώματα γίνονται ποιο έντονα.. Επίσης αρκετές φορές τα δένδρα πριν την οριστική τους κατάρρευση μπορεί να παρουσιάσουν μια απρόσμενη καλή καρποφορία. (Εικ. 8).
Τελειώνοντας να αναφέρουμε και τις περιπτώσεις όπου ορισμένοι επαγγελματίες εμβολιαστές συλλέγουν εμβόλια και από κτήματα που βρίσκονται στις περιοχές με μεγάλο πρόβλημα από την Τριστέτσα και οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που συναντήσαμε στη Δαλαμανάρα, όπου σε έλεγχο που διενεργήσαμε σε κτήμα με 210 εμβολιασμένα δένδρα W. Navel, τρία χρόνια μετά τον εμβολιασμό, τα 75 βρέθηκαν να είναι μολυσμένα με Τριστέτσα.
Αυτό προέκυψε, επειδή ο εμβολιαστής, ο απρόσεκτος εμβολιαστής, χρησιμοποίησε μολυσμένα εμβόλια. Βέβαια το κτήμα εκριζώθηκε, αφού τα μολυσμένα δένδρα ήταν πάνω από 10% και στη συνέχεια φυτεύτηκε με ελιές από τον ιδιοκτήτη. (Εικ. 9).
οποίο στη συνέχεια εκριζώθηκε και φυτεύτηκε με ελιές
To κτήμα στη Δαλαμανάρα που εμβολιάσθηκε με μολυσμένα εμβόλια και το
οποίο στη συνέχεια εκριζώθηκε και φυτεύτηκε με ελιές
Τελειώνοντας, για μια ακόμη φορά τονίζουμε τη σπουδαιότητα του Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου, δηλαδή της ετικέτας που πρέπει να συνοδεύει τα δενδρύλλια που αγοράζουν οι παραγωγοί για τα κτήματά τους (Εικ. 10). Αν το φυτώριο δεν δίνει Φ.Δ, οι παραγωγοί να μην αγοράζουν από αυτό δενδρύλλια.
Αυτό γίνεται ακόμη πιο αναγκαίο επειδή σε 5 φυτώρια στη Σκάλα Λακωνίας, όλη η παραγωγή οδηγήθηκε στην καταστροφή, αφού εντοπίστηκε σε αυτά ο ιός της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών. Επίσης μολυσμένα βρέθηκαν 2 φυτώρια στην Κορινθία και 1 φυτώριο στην Άρτα. Για τις περιπτώσεις αυτές έχουν εκδοθεί από την Υπηρεσία μας ανάλογα ενημερωτικά Δελτία Τύπου.
Έτσι, για μια ακόμη τονίζουμε ότι ο καθένας πρέπει να πάρει τις ευθύνες που του αναλογούν.
Με εντολή Περιφερειάρχη
Παναγιώτη Νίκα
Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας
Δημήτριος Δήμου
Γεωπόνος (MSc)
