Τα παιδιά υπολογίζουν σε εμάς
Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Σχολική Ημέρα κατά της Βίας στο σχολείο (school Βullying).
Το Σχολείο σημαίνει γνώση, φιλίες, κοινωνικότητα, παιχνίδι, όνειρα για το μέλλον!
Δυστυχώς όμως κάποια πρόσωπα μαθητών είναι γκρίζα, δεν γελούν, ανησυχούν,
φοβούνται, έχουν στα μάτια τους έναν τρόμο.
Από το ρήμα bully, που σημαίνει τρομοκρατώ, πληγώνω, εξαναγκάζω, το Bullying
είναι δυστυχώς μια πραγματικότητα σε πολλά σχολεία στη χώρα μας. Εκτιμάται ότι ένα
στα τρία παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν έρθει σε επαφή με το φαινόμενο, είτε ως
θύματα είτε ως θύτες ή ως απλοί παρατηρητές. Το Bullying το συναντούμε παντού,
ακόμα και στα νηπιαγωγεία, συμβαίνει παντού, ακόμη και στα σχολεία με τις
υψηλότερες επιδόσεις.
Σύμφωνα με την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου
(ΕΨΥΠΕ), ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η εσκεμμένη, επαναλαμβανόμενη βία κι η
επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την πρόκληση σωματικού ή και ψυχικού πόνου σε
μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει σωματική βία (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές,
γροθιές κ.ά.), απειλές, εκβιασμούς, πειράγματα, «άσχημα» παρατσούκλια, κοροϊδία,
διάδοση φημών, εσκεμμένο αποκλεισμό κάποιων παιδιών από κοινωνικές και σχολικές
δραστηριότητες, σεξουαλική παρενόχληση, κλοπές των αντικειμένων του θύματος
του κοινωνικού αποκλεισμού και περιθωριοποίηση του από ομαδικές δραστηριότητες
αλλά και ηλεκτρονικό εκφοβισμό .
Η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου μετά από έρευνα που
πραγματοποίησε σε συνεργασία με την Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα αγόρια είναι πιο συχνά
θύτες και θύματα της εκφοβιστικής συμπεριφοράς που εμφανίζεται στο σχολικό
περιβάλλον. Χρησιμοποιούν συνήθως τον άμεσο εκφοβισμό και επιτίθενται σωματικά,
ενώ τα κορίτσια χρησιμοποιούν τον έμμεσο εκφοβισμό, ασκώντας κοινωνική κριτική
και αποκλείοντας παιδιά από ομαδικές δραστηριότητες.
Το Bullying περικλείει μια ασυμμετρία δύναμης: οι δυνατοί εκφοβίζουν εκείνους που
θεωρούν αδύναμους. Πρέπει να δείχνουμε μηδενική ανοχή σε τέτοια φαινόμενα, καθώς
μπορεί να κοστίσουν πολύ σοβαρά στην ψυχική υγεία των θυμάτων στο μέλλον. Έρευνα
απέδειξε πως το 65% των ενηλίκων που έχουν πέσει θύματα Bullying έχασαν σε
σημαντικό βαθμό την αυτοπεποίθησή τους στην ενήλικη ζωή, το 36% απώλεσε την
ικανότητά να κάνει φίλους και 27% είπε πως επηρεάστηκε η ψυχική του υγεία.
Δυστυχώς, ο εκφοβισμός δεν είναι κάτι που συμβαίνει μία φορά και στη συνέχεια
χάνεται. Είναι κάτι που ακολουθεί όλη τη ζωή…
Πρέπει να μιλήσουμε ανοιχτά για το Bullying, εξηγώντας στα παιδιά μας ότι είναι μία
κατάσταση που δεν πρέπει να αποδεχτούν σε καμία περίπτωση. Οφείλουμε να τα
ενθαρρύνουμε να μιλήσουν εάν πέσουν τα ίδια θύμα, αλλά και αν δουν άλλους να
υφίστανται Bullying. Δεν πρέπει βεβαίως να υποκαταστήσουμε τους ειδικούς. Το
Βullying είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την
υπόλοιπη ζωή του παιδιού. Εάν νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να χειριστούμε την
κατάσταση, πρέπει να συμβουλευτούμε άμεσα έναν ειδικό ψυχικής υγείας, για να
βοηθήσει το παιδί.
Τα περισσότερα προγράμματα πρόληψης εκφοβισμού επικεντρώνονται στην
ευαισθητοποίηση σχετικά με το πρόβλημα και στη διαχείριση των συνεπειών. Η
διαρκής προσπάθεια όλων μας, για δημιουργία θετικού σχολικού κλίματος στα σχολεία
των παιδιών μας, είναι μια εξαιρετικά σημαντική συνιστώσα.
Το σχολικό κλίμα μπορεί να είναι δύσκολο να καθοριστεί, αν και είναι δυνατόν να
μετρηθεί. Είναι η «αίσθηση» της ύπαρξης σε ένα σχολείο, το οποίο μπορεί να προκύψει
από ένα χαιρετισμό, από τον τρόπο επίλυσης ενός προβλήματος ή τον τρόπο με τον
οποίο οι άνθρωποι συνεργάζονται. Είναι η «καρδιά και η ψυχή» ενός σχολείου, η
«ποιότητα και ο χαρακτήρας του». Τα σχολεία με ένα θετικό κλίμα ενθαρρύνουν την
υγιή ανάπτυξη, ενώ ένα αρνητικό κλίμα στο σχολείο συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά
εκφοβισμού και επιθετικότητας .
Τα στοιχεία ενός θετικού κλίματος μπορεί να διαφέρουν, αλλά πρέπει να
περιλαμβάνουν την ενθάρρυνση της έκφρασης σχετικά με τα συναισθήματα των
μαθητών και τη συμμετοχή γονιών και εκπαιδευτικών για την επίτευξη μιας αγαστής
συνεργασίας. Η διάθεση όλων μας για ενημέρωση και διαρκή κοινωνική μάθηση είναι
μια συνειδητή διαδικασία που δημιουργεί μια θετική κουλτούρα, η οποία γίνεται αυτο-
ενισχυτική. Όπως ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, ένα θετικό σχολικό κλίμα προάγει
τη βέλτιστη υγεία και μειώνει τις πιθανότητες δυσλειτουργίας ή ασθένειας.
Σίγουρα ο εκπαιδευτικός αποτελεί κλειδί για το θετικό κλίμα. Πρέπει να μπορεί να
διακρίνει ποιες είναι οι τυπικές αναπτυξιακές διαδικασίες, που χρειάζονται
καθοδήγηση, και ποιος είναι ο εκφοβισμός, που απαιτεί ισχυρή παρέμβαση. Ερευνητές
έχουν διαπιστώσει ότι κάποιες συμπεριφορές μπορούν συχνά να σηματοδοτήσουν τα
αρχικά πρότυπα εκφοβισμού. Συχνά, οι δείκτες αυτοί, που ονομάζονται «συμπεριφορές
πύλης», «χάνονται» από τους εκπαιδευτικούς, που έχουν ήδη πολλά στις πλάτες τους,
καθώς είναι και δύσκολο να εντοπιστούν. Αλλά, αν αναγνωριστούν νωρίς, υπάρχει μια
πιθανότητα να αποτραπεί η ανάπτυξη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
Ωστόσο, η μεταρρύθμιση του σχολικού κλίματος θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα
ενδιαφερόμενα μέρη – μαθητές, εκπαιδευτικούς, φορείς και φυσικά τους γονείς.
Δεν μπορούμε να διδάξουμε μαθηματικά από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν είναι μια
ικανότητα που μπορούμε να μάθουμε σε μια ώρα. Αυτό είναι το όλο ζήτημα με την
κοινωνική συναισθηματική μάθηση.
Μην ξεχνάμε πως οι ενήλικες βιώνουν τον εκφοβισμό στους χώρους εργασίας τους
περίπου στο ίδιο ποσοστό με τα παιδιά στα σχολεία. Με άλλα λόγια το Bullying, ο
εκφοβισμός, δεν είναι μόνο παιδικό και εφηβικό πρόβλημα. Είναι ένα διαδεδομένο
ανθρώπινο πρόβλημα.
Χρειαζόμαστε μια ουσιαστική αλλαγή στη νοοτροπία μας σε σχέση με τη σημασία των
συναισθημάτων των παιδιών μας και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησής μας,
απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Πρέπει να προσφέρουμε στρατηγικές
και αξίες για να βοηθήσουμε τους μαθητές να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
Όταν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ενημερωθούμε καλύτερα, αποκτήσουμε μια νέα
συνειδητοποίηση για τις περίπλοκες ρίζες του εκφοβισμού και τις σοβαρές συνέπειες
αυτού του φαινομένου και υιοθετήσουμε νέες στρατηγικές αντιμετώπισής του, τα
σχολεία θα μπορούν να μας οδηγήσουν στον δρόμο μιας καλύτερης κοινωνίας χωρίς
Bullying, αλλά με σεβασμό, καλοσύνη και αρετή.
Τα παιδιά υπολογίζουν σε εμάς.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας η σχολική επιτροπή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
του Δήμου Άργους Μυκηνών σε συνεργασία με ολόκληρη τη σχολική κοινότητα
(διευθυντές σχολείων, διδακτικό και υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου, μαθητές και
γονείς) αλλά και την ευρύτερη κοινότητα, θα συμμετέχει σε συνεκτικές, συλλογικές και
συνεργατικές δράσεις για την καλύτερη ενημέρωση και αντιμετώπιση αυτού του
σοβαρού φαινομένου. Η ολιστική προσέγγιση του σχολείου άλλωστε επιτρέπει στα
σχολεία να ανταποκρίνονται επαρκώς στις νέες και σύνθετες προκλήσεις που
αντιμετωπίζουν οι οποίες συνδέονται με την αυξανόμενη πολυμορφία στην κοινωνία.
