Απάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε επίκαιρη ερώτηση του Ε’ Αντιπροέδρου της Βουλής και βουλευτή του Κινήματος Αλλαγής Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου με θέμα «Ο γόρδιος δεσμός και ο παραλογισμός στο ΣΔΙΤ Διαχείρισης Απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου»
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καλό μήνα καταρχάς. Προσέρχομαι, για δεύτερη φορά, σε διάστημα μικρότερο από έναν μήνα, στην «Ώρα του Πρωθυπουργού», για να απαντήσω σήμερα σε μια επίκαιρη ερώτηση του Αντιπροέδρου της Βουλής, του κ. Κωνσταντινόπουλου. Δεν θα πω πολλά για την εικόνα της αίθουσας σήμερα, αλλά θα ήθελα να καταγραφεί, τουλάχιστον, στα πρακτικά της Βουλής, το γεγονός ότι δεν υπάρχει ούτε ένας βουλευτής από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, ο οποίος έστω για τους τύπους να συμμετέχει στη σημερινή συνεδρίαση. Κατά τα άλλα ενδιαφέρονται κάποιοι για την αναβάθμιση του επιπέδου του κοινοβουλευτικού διαλόγου.
Έρχομαι, λοιπόν, να απαντήσω στην ερώτησή σας κ. Κωνσταντινόπουλε, και μάλιστα μια εβδομάδα νωρίτερα, για να μην χαθεί η περιοδικότητα αυτού του εποικοδομητικού διαλόγου που η Ώρα του Πρωθυπουργού μας επιτρέπει να αναπτύξουμε. Θα έχω την ευκαιρία κ. συνάδελφε στην πρωτολογία μου να μιλήσω και για το θέμα για το οποίο με ρωτήσατε, για το πώς προχωράμε δηλαδή στην αντιμετώπιση του κρίσιμου ζητήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων της Πελοποννήσου. Αλλά να μιλήσω και λίγο ευρύτερα. Να κάνω κάποιες γενικότερες αναφορές για το πώς η Κυβέρνησή μας σχεδιάζει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα σε εθνικό επίπεδο και να το μετατρέψει από πρόβλημα σε μία μεγάλη ευκαιρία. Διότι τα κατάλοιπα της καθημερινότητάς μας μπορούν να μετατραπούν σε πλούτο, όπως συμβαίνει στις πιο πολλές ώριμες Ευρωπαϊκές χώρες. Να οδηγήσουν σε αυτό που αποκαλούμε αποτελεσματική κυκλική οικονομία, που θα παράγει φθηνή ενέργεια, θα δημιουργεί -όπως σωστά είπατε κύριε συνάδελφε- θέσεις εργασίας, θα αναπτύσσει επίσης την καινοτομία στον κρίσιμο τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων. Και βέβαια, θα προσφέρει ένα καλύτερο περιβάλλον, μια καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους τους συμπολίτες μας.
Θα ήθελα με την ευκαιρία που μου δίνετε κ. Αντιπρόεδρε, να αναφέρω ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα στο τέλος του 2019:
-Είμαστε 24οι στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην ανακύκλωση. Είμαστε, δυστυχώς, δεύτεροι στην Ευρώπη στην ταφή απορριμμάτων. Δυστυχώς στη χώρα μας λειτουργούν ακόμα 53 παράνομες χωματερές -τουλάχιστον αυτές είναι οι καταγεγραμμένες διότι γνωρίζετε πολύ καλά ότι υπάρχουν και πολλές μικρότερες, μη καταγεγραμμένες, άτακτες χωματερές, ειδικά στην ελληνική περιφέρεια. Είκοσι-δύο από αυτές είναι στα νησιά και 21 στην Πελοπόννησο. Γι’ αυτό το θέμα της Πελοποννήσου είναι τόσο επείγον. Είναι αριθμοί που απειλούν την ποιότητα ζωής των Ελλήνων πολιτών και βέβαια απειλούν τον τουρισμό μας, διότι η εικόνα που παρουσιάζεται σε πολλές τουριστικές περιοχές της χώρας -αναφέρω ενδεικτικά την Ηλεία, την Κέρκυρα- είναι αποκαρδιωτική και τολμώ να πω και αποκρουστική.
-Όσον αφορά στα αστικά στερεά απόβλητα -όσα, δηλαδή, προέρχονται από τα σπίτια μας- ανακυκλώνουμε μόλις το 15% έναντι στόχου 37%. Ποιο είναι το φυσικό επακόλουθο; Εξακολουθούμε -για να το πω πολύ απλά- να θάβουμε ανεπεξέργαστα, ως επί το πλείστον, το 80% των απορριμμάτων μας. Ειδικά -μιας και αναφερθήκατε κ. Κωνσταντινόπουλε θα πω περισσότερα στη δευτερολογία μου- στην Αττική είμαστε πρακτικά εξαρτημένοι από έναν χώρο ταφής απορριμμάτων, στη Φυλή, ο οποίος μάλιστα φτάνει στα όριά του με γρήγορους ρυθμούς.
Στην Ευρώπη, το ποσοστό της ταφής απορριμμάτων -υπολειμμάτων βασικά στην Ευρώπη είναι 23%. Σε πολλές -που προβαίνουν σε ενεργειακή αξιοποίηση- η ταφή δεν ξεπερνά το 5%. Θα μιλήσω στη συνέχεια γι΄ αυτό γιατί πρέπει επιτέλους και σε αυτή τη συζήτηση να ξεφύγουμε από κάποια ταμπού. Τα ποσοστά αυτά, νομίζω μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε -παρόντες και απόντες- ότι είναι απαράδεκτα. Και βέβαια είναι εύγλωττα για την υποκρισία και την ανικανότητα, ειδικά της προηγούμενης Κυβέρνησης. Όχι μόνο γιατί την τελευταία πενταετία, όπως στην οικονομία έτσι δυστυχώς και στην περιβαλλοντική πολιτική, έχασε το «τραίνο» των χρηματοδοτήσεων. Αλλά και γιατί, ενώ στα λόγια υιοθέτησε μία ρητορική ευαισθησίας, πρακτικά υπονόμευσε κάθε τολμηρή επένδυση στον τομέα διαχείρισης απορριμμάτων. Οι λίγες που έγιναν, έγιναν έχοντας την κεντρική εξουσία απέναντι, με πρωτοβουλία και επιμονή περιφερειακών διοικήσεων, που ευτυχώς είχαν μία άλλη αντίληψη για το πώς πρέπει να διαχειρίζονται τα απορρίμματα σε περιφερειακό επίπεδο. Κυρίως, η προηγούμενη Κυβέρνηση υπονόμευσε σχεδόν όλες τις προσπάθειες για συνεργασίες δημοτικών και κρατικών φορέων με πρωτοπόρες ιδιωτικές επιχειρήσεις που ειδικεύονται σε αυτό το πεδίο, με σύγχρονα συστήματα διαλογής απορριμμάτων στην πηγή, αξιοποίηση των βιοαποβλήτων, για παραγωγή βιοκαυσίμων, βιοαερίου και καλής ποιότητας κομπόστ.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Κεντρικός στόχος της πολιτικής μας στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι η υιοθέτηση των καλών πρακτικών της κυκλικής οικονομίας. Κάτι το οποίο, εξάλλου, αποτελεί και κεντρική κατεύθυνση της Ε.Ε. Τι σημαίνει αυτό; Να καταλήγουν σε ταφή όσο το δυνατόν λιγότερα απορρίμματα -αφού, προηγουμένως, έχουν ανακτηθεί όλα τα χρήσιμα υλικά τους. Και βέβαια στον τομέα της πρόληψης να παράγουμε, όσο τον δυνατόν λιγότερα απορρίμματα στην αρχή αυτής της αλυσίδας. Τα οφέλη από μια τέτοια πολιτική είναι προφανή. Τα υπενθυμίζω:
-Τελειώνουμε πια με τη βάσανο των παράνομων χωματερών. Μας κοστίζουν εκατομμύρια σε πρόστιμα και υπονομεύουν με τον χειρότερο δυνατό τρόπο το όμορφο φυσικό μας περιβάλλον.
-Περιορισμός των χώρων υγειονομικής ταφής οι οποίοι, το 2040, δεν θα επιτρέπεται να δέχονται πάνω από το 10% των αστικών απορριμμάτων.
-Θα δημιουργηθούν μέσα από μια τέτοια πρωτοβουλία πολλές νέες θέσεις απασχόλησης σε νέους φορείς, εταιρείες διαχείρισης, δημοτικές, περιφερειακές, ιδιωτικές.
-Θα έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε καθαρή ενέργεια από τα βιοαπόβλητα, «πράσινη» ενέργεια.
-Αυτή η πολιτική θα μειώσει τελικά το κόστος για τους Δήμους από τα τέλη ταφής, αλλά θα υπάρχουν και πρόσθετα έσοδα από την ανακύκλωση των απορριμμάτων.
-Και, προφανώς, θα υπάρχει μια πολύ σοβαρή αισθητική αναβάθμιση των πόλεων, των χωριών και συνολικά της ελληνικής περιφέρειας.
Για να το πω σχηματικά: Τα σκουπίδια δεν είναι για πέταμα! Είναι πρώτες ύλες, είναι δευτερογενή προϊόντα, είναι δευτερογενή καύσιμα. Ίσως θα είδατε ότι πρόσφατα εγκαινιάστηκε στην Κοπεγχάγη ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό και καινοτόμο εργοστάσιο επεξεργασίας απορριμμάτων, με θερμική επεξεργασία των απορριμμάτων στο κέντρο της πόλης, το οποίο μάλιστα είναι τόσο όμορφο αισθητικά. Αυτοί που το κατασκεύασαν, -επειδή αυτά τα εργοστάσια έχουν μεγάλα ύψη- έφτιαξαν και μια πίστα τεχνητού σκι, πάνω στο εργοστάσιο, έτσι ώστε να μετατρέψουν, κάτι το οποίο ενδεχομένως κάποιοι θα έβλεπαν ως μία προβληματική υποδομή, σε ένα σημείο αναφοράς για την ίδια την πόλη. Βέβαια πρέπει να σας πω ότι η Δανία είναι τόσο προχωρημένη στα ζητήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων -άρα έχει τόσο υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης- που αναγκάζεται να εισάγει απορρίμματα, διότι πολύ απλά αυτά τα οποία καταλήγουν στο εργοστάσιο από την εγχώρια παραγωγή απορριμμάτων δεν επαρκούν για να καλυφθεί η δυναμικότητα του εργοστασίου και έχει φτάσει στο σημείο η Δανία να εισάγει απορρίμματα.
Κατά συνέπεια πρέπει να δούμε τα πράγματα διαφορετικά. Χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων. Έχουμε έναν πρώτο «μπούσουλα», τι πρέπει να κάνουμε μέχρι το 2020. Αλλά, δουλεύουμε ήδη για την εκπόνηση του επόμενου σχεδίου, με χρονικό ορίζοντα έως το 2026.
-Πρέπει να αναθεωρήσουμε τους στόχους ανάκτησης, ανακύκλωσης και ταφής, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον. Υπήρχε ένας στόχος για 50% ανακύκλωσης στην πηγή. Αυτός ο στόχος έχει αποδειχθεί εξωπραγματικός και πρέπει να γίνει πιο ρεαλιστικός. Σήμερα, φτάνει στο 20%. Και πρέπει να συμφωνήσουμε με τους Δήμους σε πιο ρεαλιστικούς στόχους. Ανοίγω μια παρένθεση: Είμαι απολύτως διατεθειμένος να συζητήσω με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και με το Υπουργείο Εσωτερικών ένα πλαίσιο συμπληρωματικής χρηματοδότησης των Δήμων εκείνων οι οποίοι επιτυγχάνουν υψηλούς ρυθμούς ανακύκλωσης, έτσι ώστε να συνδέεται η κρατική χρηματοδότηση, σε ένα βαθμό με τους στόχους που οι ίδιοι οι Δήμοι θέτουν στον τομέα της ανακύκλωσης. Να υπάρχει δηλαδή ένα μαστίγιο αλλά και ένα καρότο επιβράβευσης για τους Δήμους οι οποίοι κάνουν εξαιρετική δουλειά στον τομέα αυτό, και υπάρχουν τέτοια παραδείγματα. Αλλά και μιας -εντός εισαγωγικών- «τιμωρίας» γι’ αυτούς οποίοι επιμένουν -ενώ έχουν τη δυνατότητα και τα χρηματοδοτικά εργαλεία- να περιφρονούν τους στόχους που οι ίδιοι έχουν θέσει στον τομέα της ανακύκλωσης.
-Πρέπει να ενισχύσουμε τις προσπάθειες για ανακύκλωση στην πηγή. Και ο καλύτερος τρόπος να το κάνουμε και ο πιο απλός, είναι να δημιουργήσουμε ένα νέο ρεύμα το οποίο θα προστεθεί στα βασικά δύο τα οποία υπάρχουν: Βιοαποβλήτων, αυτό το οποίο αποκαλούμε καφέ κάδο, για τα οργανικά απόβλητα. Σε πρώτη φάση θα το κάνουμε στους μεγάλους παραγωγούς -ξενοδοχεία, εστιατόρια, νοσοκομεία και super-market για ληγμένα προϊόντα. Και κάποια στιγμή πρέπει να φτάσουμε και σε επίπεδο νοικοκυριού. Αυτά θα μπορούν να εκτρέπονται σε μονάδες αναερόβιας χώνεψης για παραγωγή βιοαερίου και κομπόστ.
-Τρίτον, αποδεσμεύονται επιτέλους οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να έχουν περισσότερα μέσα και λιγότερους περιορισμούς για να κάνουν τη δουλειά τους. Για να μπορέσουν να φτάσουν στους κεντρικούς στόχους που η Κυβέρνηση θέτει. Γι’ αυτό θέλουμε να μεταφέρουμε πόρους και αρμοδιότητες σε Δήμους και Περιφέρειες.
-Θέλουμε να εξορθολογήσουμε το σύστημα συλλογής: Υπάρχουν πολλαπλά ρεύματα σήμερα. Πολλά δουλεύουν πολύ καλά. Αλλά θα πρέπει να εστιάσουμε στην εφαρμογή και στην υλοποίηση ενός συστήματος με τρεις βασικούς κάδους: Ο μπλε για τα ανακυκλώσιμα υλικά. Ο καφέ, τον οποίο θα προσθέσουμε για τα οργανικά απόβλητα. Και ο πράσινος για κάθε άλλου είδους απορρίμματα.
-Και η πέμπτη προτεραιότητά μας -η οποία έρχεται και απαντά στον πυρήνα της ερώτησης του κ. Κωνσταντινόπουλου- ότι ναι, ενθαρρύνουμε τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο κρίσιμο αντικείμενο της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Εργοστάσια επεξεργασίας και αξιοποίησής τους λειτουργούν εδώ και δεκαετίες στην Ευρώπη, λειτουργούν και στην Ελλάδα, κάποια με πολύ θετικά αποτελέσματα. Θα δημιουργήσουμε στην Πατρίδα μας πολλά περισσότερα. Άρα ο στόχος μέχρι το 2030 συνοψίζεται σε ένα τριμερές σχήμα: 50% – 30% – 20%:
Το 50% αντιστοιχεί στον όγκο αστικών αποβλήτων που εντός μιας δεκαετίας μπορεί να ανακτάται στην πηγή, σε επίπεδο Δήμου. Συσκευασίες που τώρα ρίχνουμε στους μπλε κάδους των Δήμων, αλλά και το νέο ρεύμα των βιοαποβλήτων που θα συλλέγονται με ξεχωριστή διαλογή μέσα από τους καφέ κάδους. Για όλα αυτά οι Δήμοι θα έχουν τη δυνατότητα να προμηθευθούν επιπλέον κάδους, απορριμματοφόρα ανακύκλωσης και η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης έχει ήδη συμφωνήσει με το Υπουργείο Περιβάλλοντος να διπλασιάσει τις δαπάνες για εξοπλισμό και κυρίως να τις τετραπλασιάσει για την ενημέρωση των πολιτών. Σε λίγο, το Υπουργείο θα είναι έτοιμο να εξαγγείλει το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Είναι κομβικό σημείο για τη μείωση των απορριμμάτων που θάβονται η ανάκτηση των βιοαποβλήτων. Να μπορούμε να τοποθετούμε, δηλαδή, όλα τα οργανικά κατάλοιπα -από τις φλούδες μέχρι το υπόλειμμα του καφέ- στους καφέ κάδους. Με την ευαισθητοποίηση όλων -ιδίως των νέων παιδιών που πολλές φορές πρωτοστατούν και πείθουν τους γονείς τους ότι η ανακύκλωση είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπίσουμε στη ρίζα του αυτό το πρόβλημα- πιστεύω ότι μπορούμε, με την ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας, να φτάσουμε σε έναν στόχο ανάκτησης του 35% των βιοαποβλήτων, από το 6,5% που είμαστε σήμερα δυστυχώς.
Το επόμενο 30% αντιπροσωπεύει τα ανακτώμενα υλικά από τα μεικτά απορρίμματα που τώρα πέφτουν στους πράσινους κάδους. Αυτά μπορούν να ανακτώνται μέσω μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων που αποκαλούμε ΜΕΑ και μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων -τις αποκαλούμε ΜΕΒΑ στην ορολογία και στο λεξιλόγιο της διαχείρισης απορριμμάτων. Η ενίσχυση αυτής της τεχνογνωσίας θα επιτρέψει την επίτευξη αυτού του στόχου, που σήμερα κυμαίνεται σε εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά λόγω της απουσίας τέτοιων μονάδων. Στον τομέα αυτόν και εσείς, κύριε Κωνσταντινόπουλε, επισημάνατε εύγλωττα -χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Πελοποννήσου- ευθύνες της προηγούμενης Κυβέρνησης. Αλλά τολμώ να πω ευθύνες και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, όπου πολλές φορές συγκρουόμενα τοπικά συμφέροντα οδηγούν σε παράλυση και στη μη επίτευξη του τελικού στόχου, που δεν είναι άλλος από τη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η προηγούμενη Κυβέρνηση έχει συγκεκριμένες ευθύνες και για την κατάσταση στην Πελοπόννησο, καθώς επί της αρχής ήταν μία Κυβέρνηση η οποία στεκόταν αρνητικά απέναντι σε μονάδες οι οποίες λειτουργούν με το σχήμα της Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Χρηματοδοτούνται δηλαδή από το ΕΣΠΑ και από ιδιωτικά κεφάλαια. Η απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ στον τομέα αυτό -θέλω να το τονίσω- είναι δυστυχώς εξαιρετικά χαμηλή. Κι εδώ η ευθύνη της προηγούμενης Κυβέρνησης είναι πάρα πολύ μεγάλη. Μόλις 170 εκατομμύρια είχαν συμβασιοποιηθεί μέχρι τον περασμένο Ιούλιο από τα 940 που προβλέπονται για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Και πρέπει να τρέξουμε πολύ γρήγορα, διότι η Ε.Ε., μετά το 2021, θα σταματά να χρηματοδοτεί τέτοιου είδους επενδύσεις. Άρα τα χρήματα πρέπει να απορροφηθούν το συντομότερο δυνατό.
Ένα από τα έργα που πρέπει να τρέξουμε είναι αυτό της Πελοποννήσου. Χαίρομαι που αναγνωρίσατε ότι με πρωτοβουλία της Κυβέρνησης και στο πλαίσιο των διατάξεων που ψηφίστηκαν στο διυπουργικό νομοσχέδιο, δώσαμε τη δυνατότητα πια σε Δήμους και σε Περιφέρειες να παίρνουν πιο εύκολα τέτοιες αποφάσεις. Το έργο, μόλις συμβασιοποιηθεί, θα προσθέσει άλλα 60 εκατ. απορρόφησης από το ΕΣΠΑ.
Τα αποτελέσματα της διαχείρισης απορριμμάτων μέσω τέτοιων επενδύσεων είναι γνωστά και ορατά. Πρόσφατα είχα την ευκαιρία, μαζί με τον κ. Πρόεδρο της Βουλής, να δω από κοντά το Εργοστάσιο Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων στο Ελευθεροχώρι της Δωδώνης. Μία πρωτοβουλία της Περιφέρειας Ηπείρου, ένα έργο που δρομολογήθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, λειτουργεί σήμερα εντυπωσιακά. Χρησιμοποιεί την πιο σύγχρονη τεχνολογία στον τομέα της μηχανικής ανακύκλωσης. Είναι πρότυπη μονάδα. Έχει βραβευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, απόλυτα δικαιολογημένα. Και η σύγκριση μεταξύ της εικόνας της Ηπείρου και της γειτονικής Κέρκυρας είναι απολύτως καταλυτική για το τι μπορούμε να κάνουμε από τη μία και τι δεν κάνουμε ή δεν κάναμε, δυστυχώς, από την άλλη. Αυτό είναι το μοντέλο που θα ακολουθήσουμε. Η ίδια εταιρεία που υλοποίησε την επένδυση στην Ήπειρο είναι ανάδοχος του έργου στην Πελοπόννησο. Αυτό παρέχει εγγυήσεις ότι και εδώ θα έχουμε καλό αποτέλεσμα. Θα πω δύο ακόμα κουβέντες μετά για το έργο της Πελοποννήσου.
Το τελευταίο 20% που μένει είναι τα απορρίμματα που αποκαλούμε το υπόλειμμα. Τι μπορούμε να τα κάνουμε: Είτε μπορούμε να τα θάβουμε σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων -ΧΥΤΥ δηλαδή και όχι ΧΥΤΑ- είτε μπορούμε να προχωράμε, όπως όλες οι σοβαρές Ευρωπαϊκές χώρες, στην ενεργειακή τους αξιοποίηση. Κάτι που πρέπει επιτέλους να γίνει πράξη και στην Ελλάδα, με οργανωμένο τρόπο.
Ασχολούμαι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, με το ζήτημα των απορριμμάτων εδώ και πάρα πολλά χρόνια και θυμάμαι την εποχή που με κάποιους συναδέλφους συνυπήρχαμε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής κι είχα επισκεφτεί για πρώτη φορά το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης στη Φυλή. Είχα διαπιστώσει το εξής οξύμωρο: Έχουμε μία διαδικασία που παίρνει τα σύμμεικτα απορρίμματα, όπως έρχονται από τους πράσινους κάδους, κάνει μία πρώτη διαλογή, ανακτά ό,τι μπορεί σε μέταλλο, σε ανακυκλώσιμο υλικό, και μετά παράγει αυτό που αποκαλούμε RDF, ένα δευτερογενές καύσιμο που μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί για ενεργειακή αξιοποίηση. Όμως επειδή τότε κουβαλούσαμε ακόμα τα συμπλέγματα μιας άλλης εποχής καταλήγαμε το ίδιο το RDF να το θάβουμε. Περνούσαμε δηλαδή μέσα από μία κοστοβόρα και ενεργοβόρα διαδικασία για να παράγουμε ένα προϊόν το οποίο έπρεπε να αξιοποιούμε με διαφορετικό τρόπο, για να το ξαναρίχνουμε, τελικά, μέσα στο χώρο υγειονομικής ταφής. Αυτά είναι πράγματα παντελώς παράλογα. Προφανώς στις νέες επενδύσεις -τουλάχιστον αυτές που θα έχουν μεγάλο όγκο- θα πρέπει να μπορούμε να συζητήσουμε και τη δυνατότητα θερμικής επεξεργασίας δευτερογενούς καυσίμου -το τονίζω- δηλαδή προϊόντος που θα προκύψει από μία πρώτη διαλογή με μηχανικό τρόπο.
Κάπως έτσι, λοιπόν, περιέγραψα σε αδρές γραμμές τον εθνικό σχεδιασμό. Δύο κουβέντες για το συγκεκριμένο έργο κ. Κωνσταντινόπουλε. Μίλησα και στο Επιμελητήριο Μεσσηνίας πριν από δύο εβδομάδες, είναι δέσμευσή μου ότι μέχρι το 2021 το θέμα αυτό θα έχει λυθεί οριστικά. Γιατί μπορούμε να είμαστε πιο σίγουροι; Διότι ψηφίσαμε τη σχετική διάταξη με την οποία η αρμοδιότητα για την απαλλοτρίωση εκτάσεων με έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου μεταφέρεται πια στην Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας, αντί του Περιφερειακού Συμβουλίου που είναι σήμερα. Δεν μπορεί το Περιφερειακό Συμβούλιο να μπλοκάρει αυτές τις απαλλοτριώσεις. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για την έναρξη εργασιών στη ΣΔΙΤ Πελοποννήσου. Από ό,τι γνωρίζω η Οικονομική Επιτροπή θα συνεδριάσει την επόμενη εβδομάδα. Θα λάβει τις σχετικές αποφάσεις για τις απαλλοτριώσεις και θα αντιμετωπίσουμε το πιο μεγάλο εμπόδιο το οποίο υπήρχε μέχρι σήμερα στην υλοποίηση αυτής της επένδυσης. Εκτιμώ πως θα ξεκινήσει το έργο στο πρώτο εξάμηνο του 2020, θα ολοκληρωθεί εντός δύο ετών. Η λειτουργία του θα είναι 21 έτη, αντί για 28 που προβλεπόταν, διότι χάσαμε επτά χρόνια στην πορεία. Αλλά μέχρι την έναρξη της λειτουργίας των νέων εγκαταστάσεων η εταιρεία έχει συμβατική υποχρέωση να δέχεται τα απορρίμματα εντός 10 μηνών από την υπογραφή της σύμβασης, άρα το αργότερο εντός του 2021.
Τρεις μονάδες υπάρχουν στο συγκεκριμένο έργο, δεν είναι μόνο μία μονάδα: Μία ΜΕΑ, μία ΜΕΒΑ κι ένας ΧΥΤΥ. Μία στην Αρκαδία, μία στη Μεσσηνία και μία στη Λακωνία. Δύο σταθμοί μεταφόρτωσης, στην Κορινθία και στην Αργολίδα. Ενώ, παράλληλα, προγραμματίζεται η δημιουργία επιπλέον σταθμών μεταφόρτωσης σε ολόκληρη την Περιφέρεια.
Τα απορρίμματα της Πελοποννήσου υπολογίζονται, συνολικά, σε 270.000 τόνους ανά έτος. Η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα που προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση ήταν 150.000 τόνοι αλλά αυτό έχει μειωθεί στους 100.000 τόνους. Γιατί το λέω αυτό; Υπάρχει πάντα μια επιφύλαξη όταν δρομολογούνται τέτοιες μονάδες, ότι αφού πρέπει να λειτουργήσουν και χρειάζονται πρώτη ύλη μήπως αυτό υπονομεύσει ταυτόχρονα τους στόχους που θέτουμε για την ανακύκλωση και βρεθούμε στην κατάσταση όπου βρίσκεται σήμερα η Κοπεγχάγη: να μην έχουμε αρκετά απορρίμματα για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αυτές οι μονάδες. Με τη μείωση του όγκου θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένα τέτοιο ζήτημα. Θα υπάρχει η μονάδα που θα καλύπτει τα μη ανακυκλούμενα απορρίμματα που θα παράγονται από την Πελοπόννησο και προφανώς η Περιφέρεια και οι Δήμοι θα πρέπει να κινηθούν πολύ τολμηρά, πολύ επιθετικά για να πετύχουν τους νέους στόχους ανακύκλωσης που θα θέσουμε από κοινού.
Πιστεύω ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της Πελοποννήσου. Και βέβαια θα έχω την ευκαιρία στη δευτερολογία μου να μιλήσω λίγο περισσότερο για άλλες πτυχές αυτού του ζητήματος.
Να κλείσω λέγοντας πως, σε μια συμβολική κίνηση, αρχίσαμε από «τα του οίκου μας». Στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν ήδη εγκατασταθεί κάδοι διαλογής ανακυκλώσιμου υλικού. Σας βεβαιώνω από προσωπική εμπειρία ότι κάθε μέρα γεμίζουν. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και στις γειτονιές μας, στα σπίτια μας.
Ανταποκρινόμαστε, λοιπόν, όλοι στο μικρό, καθημερινό καθήκον μας. Αυτό τελικά θα είναι προς όφελος όλης της κοινωνίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όσο κι αν το κράτος έχει έναν πολύ ουσιαστικό ρόλο να παίξει, μαζί με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, στην οργάνωση ενός σωστού συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων, η έννοια της ατομικής ευθύνης για το τι κάνει ο καθένας στο νοικοκυριό του παραμένει εξαιρετικά σημαντικό. Το πρόβλημα δεν θα λυθεί ποτέ στη ρίζα του εάν δεν αλλάξει η ίδια η κουλτούρα, ειδικά της νέας γενιάς, και εάν δεν αντιληφθούμε ότι η ανακύκλωση πια είναι τρόπος ζωής και πρέπει να μπει στη λογική και την καθημερινότητα του κάθε νοικοκυριού.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Δευτερολογία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη
Θέλω να χαιρετίσω και εγώ κύριε Πρόεδρε την αναβάθμιση της διαδικασίας κοινοβουλευτικού ελέγχου. Να διαβεβαιώσω κι εσάς, το σώμα ότι η κατεύθυνση η οποία έχει δοθεί από εμένα, από τον Υπουργό Επικρατείας και από την Γραμματεία της Κυβέρνησης είναι πολύ συγκεκριμένη. Πρέπει να υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος για να μην έρθει Υπουργός ή Υφυπουργός στη Βουλή να απαντήσει σε ερώτηση βουλευτή. Τιμούμε τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Είναι για εμάς πολύ συχνά ένα χρήσιμο εργαλείο, γιατί αναδεικνύει ζητήματα και μας δίνει τη δυνατότητα να τα αξιολογήσουμε μέσα από μία διαφορετική ματιά. Είναι για εμάς ο μεγεθυντικός φακός σε πολλά τοπικά προβλήματα τα οποία αν δεν τα αναδεικνύατε εσείς μέσα από τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, ενδεχομένως να διέφευγαν της προσοχής μας. Άρα κύριε Πρόεδρε για εμάς ο κοινοβουλευτικός έλεγχος δεν είναι απλά μία τυπική υποχρέωση συμμόρφωσης της εκτελεστικής εξουσίας προς τις επιταγές του Συντάγματος, αλλά μία γόνιμη διαδικασία ζύμωσης, από την οποία μπορούν να διαμορφωθούν ευρύτερες συναινέσεις και να βελτιωθεί και το επίπεδο απόδοση της Κυβέρνησης. Και πολύ καλό παράδειγμα του πώς πρέπει να λειτουργεί ο κοινοβουλευτικός έλεγχος -και χαίρομαι που το θίξατε κύριε Κωνσταντινόπουλε- αφορά και το ζήτημα της συζήτησης γύρω από τις προμήθειες των τραπεζών. Είναι αλήθεια ότι βάλατε το θέμα αυτό στο δημόσιο διάλογο. Υπήρξε αντίδραση άμεση της Κυβέρνησης, έχουμε ήδη κάποια πρώτα απτά αποτελέσματα από τις τράπεζες που ανακοίνωσαν μία σειρά πρωτοβουλίες για εξαγγελίες οι οποίες είχαν δρομολογηθεί για την 1η Νοεμβρίου και οι οποίες δεν θα υλοποιηθούν, αλλά και κάποιες πρώτες μειώσεις χρεώσεων. Θέλω να θυμίσω ότι κάποιες από τις αυξήσεις των χρεώσεων ειδικά για τις αναλήψεις από ATM άλλων τραπεζών, είχαν ήδη δρομολογηθεί από την 1η Ιουλίου του 2019. Επί εποχής δηλαδή άλλης Κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση όμως, θεωρώ ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα τού πως τα κόμματα μπορούν να δουλεύουν μαζί, να συνθέτουν απόψεις και τελικά το αποτέλεσμα είναι προς όφελος των πολιτών της κοινωνίας συνολικά και νομίζω ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δημιουργήσουμε και μία διαφορετική κουλτούρα λειτουργίας της Βουλής. Εντάσεις και συζητήσεις σε υψηλότερους τόνους θα υπάρχουν πάντα σε αυτήν την αίθουσα και είναι ενίοτε ευπρόσδεκτες. Παρά ταύτα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η βασική μας δουλειά είναι να μπορούμε να αξιοποιούμε τη Βουλή για να συνθέτουμε απόψεις να επεξεργαζόμαστε τα νομοσχέδια ακούγοντας τις απόψεις των βουλευτών και να καταλήγουμε τελικά με ψηφισμένα νομοσχέδια τα οποία ενσωματώνουν παρατηρήσεις οι οποίες γίνονται στο βέλτιστο δηλαδή αποτέλεσμα.
Θα ήθελα, κύριε Πρόεδρε, στο σημείο αυτό να σταθώ και σε ένα γεγονός ακόμα, το οποίο έχει να κάνει με την δεκτικότητα την οποία δείχνουν οι Υπουργοί κατά τη διάρκεια της νομοθετικής εργασίας, κυρίως στις Επιτροπές, αλλά και στην Ολομέλεια, να ενσωματώνουν παρατηρήσεις οι οποίες γίνονται από βουλευτές της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης. Προσερχόμαστε πάντα με ανοιχτή διάθεση, δεν έχουμε το αλάθητο και θέλουμε να αξιοποιήσουμε τη Βουλή και τη διαδικασία της καλής νομοθέτησης όσο το δυνατόν πιο δημιουργικά.
Δύο γρήγορες παρατηρήσεις για τα ζητήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων, σε συνέχεια της αρχικής μου τοποθέτησης. Έχουμε πια, μεγάλη συμπυκνωμένη εμπειρία στο πώς μπορούμε να δρομολογούμε, να σχεδιάζουμε, να δημοπρατούνται, να υλοποιούμε, να παρακολουθούμε έργα σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Θέλω να μνημονεύσω ειδικά -το κάνατε και εσείς- τον τέως Ειδικό Γραμματέα ΣΔΙΤ, νυν Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου, τον Νίκο Μαντζούφα, ο οποίος είναι ένας άνθρωπος που έχει παρακολουθήσει όλη αυτή τη διαδικασία από τη γέννησή της, «κρύβεται» πίσω από σχεδόν όλα τα πολύ επιτυχημένα έργα σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και έχει πια το Υπουργείο μία μεγάλη συμπυκνωμένη τεχνογνωσία προς αξιοποίηση για όλους τους φορείς οι οποίοι σκέφτονται και θέλουν να σχεδιάζουν τέτοια έργα.
Το είχαμε πει προεκλογικά. Για εμάς η Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να μπορούμε να υλοποιούμε όχι απλά έργα κατασκευαστικά, αλλά ενδεχομένως να παρέχουμε και υπηρεσίες, κάτι το οποίο αφορά, παραδείγματος χάρη -βλέπω εδώ δίπλα μου και τον Υπουργό Υγείας- και τον τομέα της Υγείας. Το κράτος μπορεί κάλλιστα σε ένα πλαίσιο συγκεκριμένο, αντί να αγοράζει μηχανήματα και να επενδύει σε υποδομές, να αγοράζει υπηρεσίες μέσω μακροχρόνιων συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, παραδείγματος χάρη σε διαγνωστικές εξετάσεις. Άρα για εμάς αυτή είναι μία πολιτική την οποία σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε. Κάνουμε την αρχή ξεμπλοκάροντας με ένα πολύ σημαντικό έργο το οποίο αφορά στο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Πελοποννήσου. Θα μιλήσουμε πολύ περισσότερο -και κλείνω με αυτό κύριε Πρόεδρε- τις επόμενες εβδομάδες για το πρόβλημα της Αττικής. Το πρόβλημα της Αττικής είναι μεγάλο και θα το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά πριν πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Χρειάζεται και βραχυχρόνια αντιμετώπιση, να δούμε δηλαδή τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει στο χώρο της Φυλής, αλλά χρειάζεται και μία γρήγορη αναπροσαρμογή στο πλαίσιο των περιορισμών που έχουμε από τον περιφερειακό σχεδιασμό. Έτσι ώστε να μπορούμε να υλοποιήσουμε μία σειρά από μεγάλα έργα στα οποία σίγουρα θα συμπεριλαμβάνεται και μία μεγάλη μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων με σημαντική δυναμικότητα, πολύ μεγαλύτερη αυτής της Πελοποννήσου, η οποία θα μπορεί μεσοπρόθεσμα να δώσει μία μεγάλη ανάσα στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Και να μας βοηθήσει, βέβαια, να πετύχουμε και τους στόχους τους οποίους έχουμε θέσει στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού για τον οποίο σας μίλησα πριν.
Σε αυτή την κατεύθυνση δουλεύει και το Υπουργείο, δουλεύει και η Περιφέρεια, αλλά -επειδή όπως σωστά επισημάνατε και όπως γνωρίζετε πολύ καλά, τουλάχιστον όσοι έχετε διατελέσει δήμαρχοι, και βλέπω να κουνάτε το κεφάλι σας- υπάρχουν πάντα συγκρούσεις συμφερόντων οι οποίες εκφεύγουν από τον ιδεολογικό μανδύα τον οποίον ο καθένας μπορεί να φορά. Γι’ αυτό να ξέρετε ότι αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο απαιτεί εκ των πραγμάτων βαρύ κεντρικό συντονισμό. Θα είναι ένα ζήτημα το οποίο θα δρομολογηθεί και θα το επιβλέπει η ίδια η Γραμματεία της Κυβέρνησης, διότι το πρόβλημα που αφορά στην Αττική, στην πρωτεύουσα, δυνητικά μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, αλλά δέσμευσή μας είναι αυτό το πρόβλημα -όπως σας είπα- να το μετατρέψουμε σε μία μεγάλη ευκαιρία.
Σας ευχαριστώ πολύ.
