Σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην απονομή της δικαιοσύνης αναμένεται να φέρουν ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας που ανακοίνωσε την Παρασκευή ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Καλογήρου.
Μεταξύ άλλων «παρελθόν» θα αποτελέσει ο νόμος περί καταχραστών και η ποινή των ισοβίων που προβλέπει, ενώ επιχειρείται μια συνολική αναμόρφωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Καλογήρου επεσήμανε πως η πρωτοβουλία κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: «Εξορθολογισμός αδικημάτων, νέο ποινολόγιο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και εναρμόνιση της νομοθεσίας στα διεθνή δεδομένα χωρίς εκπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα» και κάλεσε σε συναίνεση ώστε να μην μετατραπεί η δημόσια διαβούλευση σε πολιτικό παιχνίδι.
Καταργείται μετά από 70 χρόνια ο νόμος περί καταχραστών του Δημοσίου
Μετά από 70 χρόνια καταργείται ο νόμος περί καταχραστών του δημοσίου (1608/50), στο πλαίσιο της προσπάθειας αναμόρφωσης του συστήματος απονομής της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα.
Με τις νέες ρυθμίσεις καταργούνται τα ισόβια και οι καταχραστές του δημοσίου χρήματος θα τιμωρούνται με ποινές κάθειρξης έως 15 χρόνια, ενώ προβλέπεται ειδική παραγραφή 20ετίας. Επιπλέον, στην περίπτωση που αποκαθιστούν πλήρως τη ζημιά που έχουν προκαλέσει, θα έχουν ευνοϊκή ποινική μεταχείριση, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις προβλέπεται απαλλαγή.
Η πρωτοβουλία εντάσσεται στη συνολική μεταρρύθμιση, για τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου αντιμετώπισης των ποινικών υποθέσεων. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκαν από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Μιχάλη Καλογήρου τα σχέδια του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Όπως τόνισε ο πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής Χριστόφορος Αργυρόπουλος, η αλλαγή στο νομικό πλαίσιο για τους καταχραστές του Δημοσίου κρίθηκε αναγκαία λόγω των δυσλειτουργιών που παρατηρήθηκαν, όπως με την περίπτωση της καθαρίστριας από το Βόλο η οποία οδηγήθηκε στη φυλακή.
Ως καταχραστής του δημοσίου θα ορίζεται εκείνος που με τις παράνομες συμπεριφορές του (σ.σ. απιστίες, πλαστογραφίες, ψευδείς βεβαιώσεις και άλλα αδικήματα) προκαλεί ζημιά στο δημόσιο. Μάλιστα, κρίθηκε αναγκαίο να διευκρινιστεί ότι ως δημόσιο ορίζεται, στον νέο Ποινικό Κώδικα, το δημόσιο, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Οι συγκεκριμένες προβλέψεις δεν αφορούν φορείς ιδιωτικής νομικής φύσεως οι οποίοι ενδεχομένως διαχειρίζονται δημόσια περιουσία ή τα πιστωτικά ιδρύματα.
Σε ό,τι αφορά τους καταχραστές του δημοσίου, οι νέες διατάξεις αφορούν στο σύνολο των παραβατών της ποινικής νομοθεσίας (πλημμελήματα και κυρίως κακουργήματα) περιλαμβάνει και τους καταχραστές.
Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, για τους καταχραστές του δημοσίου προβλέπεται η διαδικασία της ποινικής διαπραγμάτευσης η οποία θα ισχύει για όλα τα κακουργήματα.
Όπως διευκρινίστηκε για τους καταχραστές του δημοσίου υπάρχει και η αυστηρή νομοθεσία για το ξέπλυμα που προβλέπει δημεύσεις και χρηματικές ποινές ανάλογες με τη ζημιά που έχουν προκαλέσει σε βάρος του δημοσίου.
Σε ότι αφορά τις εκκρεμείς υποθέσεις με κατηγορουμένους με βάση τον νόμο του 1608/50 διευκρινίστηκε, ότι αν η δίκη δεν έχει ολοκληρωθεί και οι νέες διατάξεις ψηφιστούν πριν εκδοθεί απόφαση θα εφαρμοστεί, όπως προβλέπει το σύνταγμα, ο νέος ευνοϊκότερος νόμος. Θα υπάρξει όμως και μεταβατική διάταξη.
Καταργούνται τα πταίσματα, χωρίζονται τα πλημμελήματα
Με τον νέο Ποινικό Κώδικα καταργούνται τα πταίσματα ενώ από αυτά που ήδη υπάρχουν όσα δεν είναι σοβαρά στο εξής θα τιμωρούνται ως διοικητικές παραβάσεις με πρόστιμα όσα δε κρίνονται σοβαρά μετατρέπονται σε πλημμελήματα.
Τα πλημμελήματα χωρίζονται στα «ελαφρά» και τα «βαριά»
Τα «ελαφρά» θα τιμωρούνται με ποινές ως τρία χρόνια φυλάκιση οι οποίες θα αναστέλλονται , με εξαίρεση τις περιπτώσεις υποτροπής. Επιπλέον, προβλέπεται αναστολή στην εκτέλεση της ποινής με όρους όπως για παράδειγμα αποζημίωση του παθόντος, απαγόρευση εξόδου ή υποχρεωτική εμφάνιση.
Για τα «βαριά» πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία ως πέντε χρόνια οι ποινές θα εκτίονται. » Οι ποινές που προβλέπονται για αυτά τα αδικήματα πρέπει να είναι πραγματικές» ανέφερε χαρακτηριστικά οι υπουργός Δικαιοσύνης.
Ως κύρια ποινή προβλέπεται η παροχή κοινωφελούς εργασίας η οποία μπορεί να επιβάλλεται αυτοτελώς από το δικαστήριο και να εκτελείται σε δημόσιες υπηρεσίες και ΟΤΑ.
Όπως είπε ο πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ποινικολόγος Χριστόφορος Αργυρόπουλος αυτό «γίνεται για να περιοριστεί ο εγκλεισμός στις φυλακές που αποκοινωνικοποιεί τον άνθρωπο».
Καταργούνται όλες οι χρηματικές ποινές
Με τον νέο Κώδικα καταργούνται όλες οι χρηματικές ποινές, η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων αλλά και το αξιόποινο για απεργίες δημοσίων υπαλλήλων.
Αλλαγές και στα κακουργήματα
Ποινές από πέντε έως 15 έτη κάθειρξης θα προβλέπονται σε αδικήματα που τιμωρούνται σε βαθμό κακουργήματος ενώ νοούνται πλέον ως επιβαρυντικές περιστάσεις ενδεχόμενες ενέργειες των κατηγορουμένων που δυσκολεύουν το έργο της δικαιοσύνης ή στην περίπτωση που διαπιστωθεί πως το κίνητρο είναι ρατσιστικό ή ομοφοβικό.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση κρίθηκε αναγκαία , σύμφωνα με τον κ. Αργυρόπουλο καθώς «Η Ελλάδα ως χώρα μεταναστών έχει ανάγκη να καλλιεργήσει αυτό το πνεύμα».
Επίσης, προβλέπεται ότι δεν οδηγείται στην φυλακή όποιος σε οικονομικά εγκλήματα αποκαθιστά τη ζημιά .
Αναβαθμίζεται ο ρόλος του εισαγγελέα
Με το νέο κώδικα Ποινικής Δικονομίας
αναβαθμίζεται ο ρόλος του Εισαγγελέα και διευρύνονται οι αρμοδιότητες του και εξουσίες του.
Ενδυναμώνεται ο ρόλος του εισαγγελέα,
Ενισχύεται η θέση του συνηγόρου υπεράσπισης,
Εισάγονται οι νέοι θεσμοί της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και της ποινικής συνδιαλλαγής,
Συστηματοποιούνται τα μέτρα που αφορούν ανήλικους παραβάτες εξασφαλίζοντάς τους ειδική μεταχείριση,
Παρέχεται η ευχέρεια επιλογής, από τους δικαστές και τους πολίτες, σύγχρονων μοντέλων απονομής δικαιοσύνης.
Συγκεκριμένα, η ποινική διαταγή, θα αφορά τα αδικήματα με ποινές έως ενός χρόνου.Ο εισαγγελέας θα μπορεί να θέτει στο αρχείο τις υποθέσεις, όταν κρίνει ότι δεν είναι σοβαρές και δεν αφορούν το δημόσιο συμφέρον.
Ο δεύτερος θεσμός,αυτός της αποχής από την ποινική δίωξη, θα αφορά βαρύτερα πλημμελήματα και κακουργήματα.
Στα πλημμελήματα με ποινές ως τρία έτη ο εισαγγελέας θα μπορεί να μην ασκεί ποινική δίωξη, όταν έχει αποκατασταθεί η παρανομία και η διάταξή του θα επικυρώνεται από δικαστή.Για παράδειγμα στις περιπτώσεις των διώξεων για καταβολή εισφορών δεν θα ασκείται δίωξη αν ο κατηγορούμενος τακτοποιήσει την οφειλή του.
Το ίδιο θα γίνεται κι αν έχει βγάλει δίπλωμα οδηγήσεως ο κατηγορούμενος για τη συγκεκριμένη παράβαση.
Στα κακουργήματα ( οικονομικά εγκλήματα και άλλα) αν έχει αποκατασταθεί η ζημιά ολόκληρη και έχει μεταμεληθεί ο δράστης ο εισαγγελέας , με τη σύμφωνη γνώμη δικαστή ,θα αναστέλει την έρευνα για τρία χρόνια. Αν μέσα στα τρία χρόνια ο δράστης δεν κάνει άλλο αδίκημα τότε η υπόθεση θα μπαίνει στο αρχείο.
Ποινική συνδιαλλαγή
Ο Εισαγγελέας θα μπορεί να προτείνει ποινή στον κατηγορούμενο πριν την άσκηση ποινικής δίωξης με δεδομένη την πλήρη αποκατάσταση της ζημιάς. Αν ο κατηγορούμενος το δεχθεί η υπόθεση δεν θα φθάνει στο ακροατήριο και η ποινή θα είναι η συμφωνηθείσα.
Ποινική Διαπραγμάτευση
Ο Εισαγγελέας, όπως γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με επιτυχία, θα διαπραγματεύεται με τον κατηγορούμενο σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας και θα έρχεται σε συμφωνία μαζί του για την ολική η μερική αποκατάσταση της ζημιάς και την ποινική του μεταχείριση. Δηλαδή θα του προτείνει μειωμένη ποινή.
Αναγκαία προϋπόθεση η ομολογία ενοχής από τον κατηγορούμενο.
Σε κάθε περίπτωση εξαιρούνται τα εγκλήματα βίας όπως ληστείες, βιασμοί, ανθρωποκτονίες και άλλα.
Όπως τόνισε ο καθηγητής Θεοχάρης Δαλακούρας, πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας « η αναμόρφωση του συζητείται εδώ και 30 χρόνια, από το 1991 και τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν γίνει 50 τροποποιήσεις. Παρ όλα αυτά ο Κώδικας παραμένει αναποτελεσματικός».
