Οι ποδοσφαιρικές σχολές της Βαλένθια σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρία Global Premier Soccer από το καλοκαίρι του 2017
λειτουργούν στη χώρα μας, ενώ στην πορεία εξαπλώθηκαν σε διάφορες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με τις «Νυχτερίδες» να δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ανίχνευση και εξέλιξη νεαρών ταλαντούχων παικτών στα μέρη μας.
Ο υπεύθυνος των προγραμμάτων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Γιώργος Τόλιας μιλάει στο gazzetta.gr για τη φιλοσοφία και τον τρόπο δουλειάς του προγράμματος, δίνοντας παράλληλα χρήσιμες πληροφορίες για το μοντέρνο recruiting και scouting στο ποδόσφαιρο.
Ο Γιώργος Τόλιας ήταν Διευθυντής του προγράμματος της Arsenal FC σε Ελλάδα και Κύπρο για 11 συνεχή χρόνια έως τον Αύγουστο του 2016.
Οργάνωσε το πρόγραμμα recruiting της αγγλικής Ακαδημίας στα Βαλκάνια υπό τις οδηγίες του Steve Morrow, διευθυντή scouting της ακαδημίας της Άρσεναλ με ιδιαίτερη επιτυχία, ενώ ήταν και Team Manager της Arsenal FC Elite Academy στην Νοτιοανατολική Ευρώπη της οποίας ήταν ο κύριος εισηγητής της δημιουργίας της. Από τον Ιούνιο του 2017 ξεκίνησε μια πενταετή συνεργασία με την Global Premier Soccer φέρνοντας το ποδοσφαιρικό πρόγραμμα της Βαλένθια στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Πες μας δύο λόγια για την Global Premier Soccer που μας σύστησε την ακαδημία της Βαλένθια στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη…
Η Global Premier Soccer ιδρύθηκε το 2001 με σκοπό να καθιερώσει ένα νέο και μοναδικό μοντέλο ανάπτυξης παικτών στις ΗΠΑ. Μετά από 17 χρόνια, η Global Premier Soccer είναι ένας από τους μεγαλύτερους οργανισμούς στον κόσμο προσφέροντας ένα πρόγραμμα ανάπτυξης παικτών με μια αποκλειστική συνεργασία στη Βόρεια Αμερική με την Μπάγερν Μονάχου και με μία εκτενή συνεργασία με τη Βαλένθια στην Ευρώπη. Η Global Premier Soccer λειτουργεί σε 26 Πολιτείες των ΗΠΑ και σε περιοχές όπως το Πουέρτο Ρίκο και ο Καναδάς, αλλά και διεθνώς στη Μεγάλη Βρετανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Μάλτα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η GPS προσφέρει ένα ολοκληρωμένο τρόπο ανάπτυξης και ένα μοναδικό μονοπάτι εξέλιξης για νεαρούς παίκτες το οποίο περιλαμβάνει τόσο το επαγγελματικό ποδόσφαιρο, όσο και την εκπαίδευση – μόρφωση τους. Η GPS διαθέτει διεθνείς Ακαδημίες στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και τη Μάλτα και προσφέρει πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα στις ΗΠΑ μέσω του Soccer Chance USA College Placement Program και του GPS Private School Placement Program.
Η Βαλένθια είναι ένας επιτυχημένος σύλλογος και οι ακαδημίες της έχουν ανεβάσει στην πρώτη ομάδα πολλούς ταλαντούχους παίκτες που έχουν κάνει αξιοσημείωτη καριέρα στο παρελθόν. Συνεπώς, πόσο μεγάλη είναι η συνεισφορά της Βαλένθια στην ανάπτυξη των παικτών;
Κατά τη διάρκεια των ετών, ο σύλλογος έχει πετύχει μια παγκόσμια αναγνώριση για το πετυχημένο μοντέλο ανάπτυξης παικτών στην ακαδημία μέσα από μία πρότυπη προπονητική μεθοδολογία. Ανάμεσα σε αυτούς τους παίκτες από την ακαδημία, περιλαμβάνονται παγκόσμιας κλάσης ταλέντα όπως ο Ραούλ Αλμπιόλ, ο Αντρές Πάλοπ, ο Μίγκελ Άνχελ Ανγκούλο, ο Νταβίδ Αλμπέλδα, ο Γκαίθκα Μεντιέτα και ο Νταβίδ Σίλβα. Σημερινά αστέρια επίσης που έχουν βγει από τις ακαδημίες τα τελευταία χρόνια είναι οι Ίσκο, Ζόρντι Άλμπα, Ζουάν Μπερνάτ, Χοσέ Γκαγιά και Πάκο Αλκάθερ.
Στη Νοτιοανατολική Ευρώπη χρησιμοποιούμε την μεθοδολογία και το προπονητικό πρόγραμμα της ακαδημίας. Ακολουθούμε την ποδοσφαιρική φιλοσοφία της Ακαδημίας και υπάρχουν συγκεκριμένες ποδοσφαιρικές οδηγίες και ασκησιολόγειο και για τους πέντε πυλώνες που απαρτίζουν την προπόνηση των νεαρών ποδοσφαιριστών: Τεχνική – Τακτική – Φυσική κατάσταση – Προσωπικότητα – Κοινωνικοποίηση.
Ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια του ποδοσφαιρικού προγράμματος είναι η εκπαίδευση των προπονητών που θα διδάσκουν τα παιδιά σε κάθε χώρα. Εκπροσωπούν τα θεμέλια του προγράμματος. Οι προπονητές εκπαιδεύονται με τη μεθοδολογία της Ακαδημίας της Βαλένθια, το μοντέλο παιχνιδιού και το μοντέλο προπόνησης προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στο πλαίσιο της χώρας. Υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι το Τμήμα της Μεθοδολογίας της Βαλένθια, τα σεμινάρια γίνονται από άριστα καταρτισμένους προπονητές από την GPS και τη Βαλένθια. Κάθε χρόνο οι προπονητές από την κάθε χώρα έχουν την ευκαιρία να βρεθούν σε δύο σεμινάρια.
Οι προπονητές μπορούν να κάνουν ένα Τechnical τrip στην Ελλάδα προκειμένου να εκπαιδευτούν ακόμα περισσότερο μαζί με τους συναδέλφους τους από όλες τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Επιπλέον η GPS SEE διοργανώνει ένα Διεθνές Σεμινάριο σε κάθε χώρα και επίσης ένα Coaching Clinic σε κάθε ποδοσφαιρική σχολή.
Τέλος, ο τεχνικός διευθυντής κάθε σχολής/συλλόγου έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει στο ετήσιο Technical Visit στην Ακαδημία της Βαλένθια για 5 μέρες όπου θα εκπαιδευτεί στην προπονητική μεθοδολογία του συλλόγου, παίρνοντας μέρος σε σεμινάρια, προπονήσεις και παιχνίδια της ακαδημίας του ισπανικού συλλόγου. Η εκπαίδευση των προπονητών αποτελεί θεμέλιο λίθο στην επιτυχημένη εξέλιξη κάθε ποδοσφαιρικής σχολής. Για αυτόν τον σκοπό, ο τεχνικός διευθυντής κάθε ποδοσφαιρικής σχολής έχει την ευκαιρία να συμμετέχει σε συχνές online διασκέψεις με τους τεχνικούς διευθυντές του προπονητικού προγράμματος προκειμένου να έχει συνεχές feedback και ολοκληρωμένη εκπαίδευση κατά τη διάρκεια του έτους.
Μίλησε μας λίγο για το πρόγραμμα της Άρσεναλ στα Βαλκάνια. Βοηθήθηκαν ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές από αυτό και ήταν επιτυχημένο;
Πιστεύω πως η επιτυχία έρχεται με την ομαδική δουλειά. Μια ομάδα ανθρώπων του ποδοσφαίρου με κυριότερους τούς Κριστόφ Βαζέχα, Λάκη Παπαϊωάννου, Μάριο Μπόνιτς αλλά και διοικητικούς όπως ο Αντώνης Βλάχος, ο Βασίλης Μπακάλης, η Χρυσούλα Τόλια και ο Γιάννης Τόλιας, ο Άμπυ Σπύρου, ο Μιχάλης Σιελής, ο Μποζιλ Γκιορντάνοφ στάθηκαν δίπλα μου, μοιράστηκαν τις ίδιες ανησυχίες και με συστηματική προσπάθεια όλων μας ήλθε ένα πρωτόγνωρο αποτέλεσμα. Για 11 χρόνια αναπτύξαμε και λειτουργήσαμε περισσότερες από 30 ποδοσφαιρικές σχολές της Άρσεναλ στο δίκτυο σε Ελλάδα και Κύπρο, φιλοξενώντας πάνω από 5.000 παιδιά ηλικίας από 5 ως 16 ετών. Επίσης εκπαιδεύσαμε 120 προπονητές στα Βαλκάνια. Διοργανώσαμε προπονητικά προγράμματα με στόχο την ανάπτυξη των ταλαντούχων νέων παικτών από τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ηλικίες 11 ως 16 ετών) για να τους προετοιμάσουμε να μπουν, ανάλογα με το επίπεδό τους, στην Άρσεναλ ή σε άλλες ακαδημίες επαγγελματικών ποδοσφαιρικών συλλόγων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Τα τελευταία πέντε χρόνια περισσότεροι από 25 παίκτες έχουν «βγει» από τα Elite και Advanced προγράμματα και μετακινήθηκαν σε επαγγελματικούς ευρωπαϊκούς συλλόγους όπως οι Άρσεναλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Άγιαξ, Τσβόλε, Φίτεσε, Χέρενφεν, Ελλάς Βερόνα, Σπαλ, Achilles 29, Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός, ΠΑΟΚ, ΑΕΚ, Πανιώνιος, Αστέρας Τρίπολης, Παναιτωλικός, ΑΕΚ Λάρνακας, Ανόρθωση, καθώς και σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ με υποτροφία. Μερικοί παίκτες από αυτούς είναι οι: Ντέγιαν Ίλιεφ, Μάρτιν Σβιντέρσκι, Ρικάρντο Φάρκας, Σάββας Μούργος, Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, Κώστας Πηλέας, Κώστας Χαλκίδης, Χρήστος Αλμπάνης, Χρήστος Σιελής, Κώστας Μπαλογιάννης, Χρήστος Παπαδόπουλος, Πάνος Τσομπανόπουλος, Ηλίας Ηλιάδης, Άλεξ Σαντικάι, Δημήτρης Καλοσκάμης, Γιώργος Τουρκοχωρίτης, Γιάννης Πορφυρόπουλος, Έσμεραλντ Αλούκου, Μάρκο Ντίβκοβιτς, Νίκολα Τανουσάι, Βασίλης Τριανταφυλλάκης, Μανώλης Καλαματιανός, Γιορντάνο Μαντσίνι, Ηλίας Χουρσούμοφ, Μάρτιν Κόλεφ, Μαριάνα Γούλα, Λέντα Κοσκινά.
Επειδή ήθελα πάντα να το ρωτήσω, ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε recruiting και scouting;
Το Recruiting είναι μια ολοκληρωμένη διαδικασία, είναι η οργάνωση ενός συστήματος ανίχνευσης και στρατολόγησης παικτών σε αντίθεση με το scouting που είναι απλά η έρευνα και αξιολόγηση ενός παίκτη ή μιας ομάδας. Οι διαδικασίες του recruiting για νέους παίκτες είναι να τους βρεις, να τους ανιχνεύσεις, να δημιουργήσεις το προφίλ τους, να τους αξιολογήσεις να τους αναπτύξεις όταν μπορείς και να προσπαθήσεις να τους εντάξεις στο δυναμικό της ακαδημίας.
Πως λειτουργεί η διαδικασία του μοντέρνου scouting και του recruiting στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους;
Το recruiting και το scouting στην εποχή μας είναι τέχνη. Φύγαμε από το μπλοκάκι και είμαστε στο ipad. Ο σύγχρονος scout είναι εξοικειωμένος με την τεχνολογία και τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας. Το συντριπτικό ποσοστό στις ανεπτυγμένες ποδοσφαιρικά χώρες στηρίζει το recruiting σε βάσεις δεδομένων με συστήματα διαχείρισης της ίδιας της ομάδας καθώς και σε πλατφόρμες scouting που τις χρησιμοποιεί με ενοίκιο. Η ανάλυση των δεδομένων έχει παίξει ένα τεράστιο ρόλο στο μοντέρνο ποδόσφαιρο και πλέον πάει χέρι με χέρι με την πλειοψηφία των κορυφαίων ποδοσφαιρικών συλλόγων και αυτών που αντέχουν οικονομικά και οργανωτικά να το κάνουν. Όταν ένας παίκτης ξεχωρίζει, βρίσκεται αμέσως στο μικροσκόπιο και η όποια κακή εμφάνιση ή έλλειψη προσπάθειας θα παρουσιαστεί σε μορφή report την ίδια μέρα. Οι παίκτες σήμερα γνωρίζουν καλά ότι τσεκάρονται σε κάθε τους κίνηση και νομίζω προσωπικά ότι αυτό έχει μια μεγάλη επίπτωση στο τρόπο της δουλειάς στo αρχικό στάδιο της αναγνώρισης ενός παίκτη. Η Άρσεναλ ήταν για εμένα ένα μεγάλο σχολείο. Έμαθα να χρησιμοποιώ αυτά τα εργαλεία που σε βοηθούν να είσαι σύγχρονος και να ακολουθείς την ταχύτητα με την οποία λειτουργούν όλα τα πράγματα στην εποχής μας.
Το σύγχρονο recruiting βοηθάει μια ομάδα δίνοντας:
Παγκόσμια εμβέλεια: Το scouting επιτρέπει στους συλλόγους να έχουν το μεγαλύτερο δίκτυο ώστε να ανιχνεύουν παίκτες από όλο τον κόσμο.
Φτηνούς παίκτες: Παίκτες από χαμηλότερα πρωταθλήματα είναι πιθανό να μπορούν να μετακινηθούν σε χαμηλότερες τιμές και να απαιτούν μικρότερες αμοιβές. Συγκεκριμένα, ένας φθηνός ταλαντούχος παίκτης μπορεί να βοηθήσει ένα ποδοσφαιρικό club να προχωρήσει σε ένα πρωτάθλημα, ενδεχομένως πιο πολύ και από άλλα club με μεγαλύτερο οικονομικό υπόβαθρο.
Ειδικές συμβουλές τακτικής: Το scouting σε αγώνες αντίπαλων ομάδων επιτρέπει στα club να δημιουργήσουν μία βάση δεδομένων για τους αντιπάλους τους. Πρόκειται για μια έρευνα την οποία οι προπονητές του club δεν θα είχαν ούτε τον χρόνο ούτε τα μέσα να πραγματοποιήσουν από μόνοι τους.
Πόσο σημαντικό είναι να έχεις ένα δυνατό και αξιόπιστο δίκτυο scouting;
Είναι διαφορετικό να αναφερόμαστε σε scouting παικτών μεγαλυτέρων των 14 ετών που συμμετέχουν σε επίσημα Τουρνουά Εθνικών Ομάδων, σε πρωταθλήματα ομάδων Super League ή Ποδοσφαιρικών Ενώσεων και άλλο να μιλάμε για το scouting παικτών 11-14 ετών. Στην δεύτερη περίπτωση, που είναι και η δυσκολότερη, πιστεύω πως δεν φτάνουν οι παραδοσιακοί τρόποι scouting και χρειάζεται η οργάνωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος recruiting (ανίχνευσης και στρατολόγησης).
Συνήθως η πρώτη κίνηση πολλών scouts όταν θέλουν να μάθουν το background ενός παίκτη είναι να πάρουν το τηλέφωνο και να καλέσουν έναν ατζέντη που γνωρίζουν από τη χώρα στην οποία αγωνίζεται ο παίκτης. Αυτό φέρνει και τα δικά του προβλήματα γιατί σε αυτήν την περίπτωση έχεις δώσει στον ατζέντη πληροφορίες που χρειάζεσαι, για οποιονδήποτε λόγο, λεπτομέρειες για τον παίκτη, συνεπώς κατά κάποιο τρόπο τον έχεις ενημερώσει σχετικά με ένα πιθανό ενδιαφέρον. Εκεί είναι που η εμπιστοσύνη παίζει σημαντικό ρόλο στο ποδόσφαιρο, αλλά στο τέλος της μέρας, οι πληροφορίες μεταφράζονται σε χρήματα και οι διαμεσολαβητές παικτών έχουν και αυτοί να κάνουν τη δουλειά τους επίσης, συνεπώς είναι μια περίεργη διαδικασία.
Παραδοσιακά, κάποιοι θα καλέσουν άλλους scouts στις συνεργαζόμενες περιοχές αλλά ξαναλέω, ότι η πιθανότητα να ενημερώσεις έναν αντίπαλο για το ενδιαφέρον σε έναν παίκτη έχει κι αυτό τα δικά του θέματα. Χρειάζεται να μάθεις τους ανθρώπους και να μάθεις ποιους μπορείς να εμπιστευτείς και ποιούς όχι, σίγουρα όλα έρχονται με βάση την εμπειρία και το δίκτυο που έχεις δημιουργήσει. Επίσης έχεις την επιλογή να ρωτήσεις για έναν παίκτη ο οποίος είτε έχει παίξει με τον συγκεκριμένο παίκτη ή συμπαίκτη του, αλλά όπως και στην περίπτωση των agents και των scouts, έχεις το ρίσκο να βγει αυτή η πληροφορία προς τα έξω. Επίσης παραδοσιακά οι scouts ενημερώνονται από Ενωσιακούς προπονητές που προπονούν τα επιλεγμένα παιδιά των ενωσιακών ομάδων. Με λίγα λόγια, δημιουργείς ένα γκρουπ με άτομα που εμπιστεύεσαι, που έχεις μαζί τους εργασιακή εμπειρία και έχεις μακρόχρονες σχέσεις εμπιστοσύνης.
Πιστεύω όμως πως στην εποχή μας, ένα ολοκληρωμένο σύστημα recruiting νεαρών παικτών πρέπει να χρησιμοποιεί και να διαχειρίζεται μια μικτή διαδικασία προσέγγισης. Οι παραδοσιακοί τρόποι που ενδεικτικά ανέφερα αλλά και η δημιουργία ενός μόνιμου, μοντέρνου δικτύου από σχολές ποδοσφαίρου της ομάδας αλλά και συνεργαζόμενες ακαδημίες σε επίπεδο χώρας ή και στο εξωτερικό. Σε αυτό το δίκτυο η ομάδα δίνει την ποδοσφαιρική της φιλοσοφία, την προπονητική και οργανωτική της μεθοδολογία, εκπαιδεύει τους προπονητές και επιβλέπει την εφαρμογή των παραπάνω. Οι συνεργάτες αυτοί αποτελούν ένα δίκτυο scouting και recruiting για την ομάδα.
Στο πρόγραμμα μας στη GPS SEE / Valencia CF δουλεύουμε πάνω σε αυτό και έχουμε σχεδιάσει και οργανώσει ένα συγκεκριμένο “players pathway” που μας βοηθάει να ανακαλύπτουμε τους “ταλαντούχους” παίκτες αλλά και να τους εντάσσουμε από μικρή ηλικία σε ένα προπονητικό περιβάλλον που με την μεθοδολογία της Valencia CF βελτιώνονται και γίνονται ολοκληρωμένοι ποδοσφαιριστές.
Συνήθως πόσες φορές ένας scout θα παρακολουθήσει έναν παίκτη πριν βγάλεις το τελικό του συμπέρασμα;
Ένας scout πρέπει να εξετάζει και να αξιολογεί έναν παίκτη, σε σχέση με το στυλ του, τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του, την ατομική τεχνική του συμπεριφορά, την ατομική τακτική του συμπεριφορά (με ή χωρίς την μπάλα), την φυσική του κατάσταση, την γνώση της θέσης που παίζει καθώς και την ομαδική τακτική του συμπεριφορά. Μπορείς να βγάλεις τα συμπεράσματά σου για το ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του, τα δυνατά του σημεία και οι αδυναμίες του, αλλά αυτό είναι απλά μια πρώτη εικόνα. Πάντα πρέπει να λαμβάνεις υπόψιν διάφορα γεγονότα πάνω σε ένα νεαρό παίκτη. Μπορεί να προηγήθηκε κάποιος σοβαρός τραυματισμός, μπορεί να μην είναι απολύτως καλά όσον αφορά τη φυσική κατάσταση, μπορεί να έχει προσωπικά προβλήματα ή ζητήματα αυτοπεποίθησης. Ίσως ακόμα και ό,τι έκανε εκείνη τη μέρα να του πήγε στραβά. Αυτό σημαίνει ότι τον διαγράφεις; Υπάρχουν τόσα πολλά για να αποκτήσεις μια συνολική εικόνα ενός παίκτη και στο τέλος της μέρας, όσες περισσότερες πληροφορίες παίρνεις, τόσο το καλύτερο, μαζί με τη δική σου προσωπική γνώμη και εμπειρία, για να ολοκληρώσεις το report σου και την σύστασή σου.
Γι’ αυτό πιστεύω πως, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες, χρειάζεται μια μεγάλη περίοδος παρακολούθησης ενός παίκτη γιατί εξελίσσεται μαζί με την ηλικία του και αυτό φέρνει θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Το πρόγραμμά μας στην GPS SEE / Valencia CF στοχεύει να βρει, να προπονήσει και να αναπτύξει νεαρούς ταλαντούχους ποδοσφαιριστές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για να το πετύχουμε αυτό έχουμε σχεδιάσει και οργανώσει το Elite Program. Tα παιδιά που ξεχωρίζουν, έχουν την ευκαιρία να μπουν στο Elite πρόγραμμα και να προπονηθούν σε ένα συγκεκριμένο camp στη χώρα τους υπό την επίβλεψη έμπειρων και καταρτισμένων προπονητών με τη Μεθοδολογία της Βαλένθια. Αυτοί που θα κριθούν έτοιμοι για να κάνουν το επόμενο βήμα, θα κληθούν να δημιουργήσουν μια «εθνική ομάδα», η οποία θα προπονηθεί ή θα ανταγωνιστεί με τους καλύτερους παίκτες από τις άλλες περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε εξειδικευμένα camps και σε διεθνή τουρνουά. Το Elite πρόγραμμα περιλαμβάνει 5 συγκεκριμένα μέρη: Το πρόγραμμα recruiting, τα Εlite Development Camps, την ατομική προπόνηση, την επίλεκτη ομάδα Νοτιοανατολικής Ευρώπης και τη Διεθνή ακαδημία της GPS.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού scout;
Συνήθως πρέπει να έχεις δουλέψει ως προπονητής ή ακόμα καλύτερα να ήσουν παίκτης και προπονητής πριν γίνεις σκάουτ. Υπάρχουν δύο είδη scouting, σε παίκτη και σε ομάδα. Πρέπει να έχεις καλό «μάτι» για να τσεκάρεις τους παίκτες. Πρέπει να έχεις την ικανότητα να εκτιμήσεις παίκτες σε όλες τις θέσεις και να είσαι έξυπνος και καλός με την τεχνολογία. Επίσης θα πρέπει να σου αρέσει να ταξιδεύεις συχνά. Θεωρώ πως τα κλειδιά ενός καλού σκάουτ είναι: Να έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει έναν χαρισματικό νεαρό παίκτη και να μπορεί να διαβλέψει την πρόοδο του, να διαθέτει καλή επικοινωνία, να κάνει σωστή ανάλυση, να είναι ευέλικτος και να έχει υπομονή. Η μεγαλύτερη αρετή είναι η επιμονή για την τελειότητα και την επιτυχία. Αυτό, βέβαια, είναι κάτι που έρχεται με την πολύ δουλειά.
Κλείνοντας, κάποια συμβουλή για μελλοντικούς scouts;
Θα ήθελα να απαντήσω με μία φράση του Νίκου Καζαντζάκη «Αν βάλεις κάτι εις το νου, βαθιά αν το θελήσεις τα πάνω κάτω κι αν θα ‘ρθουν, εσύ θα τ’ αποκτήσεις». Ακολουθώ αυτή τη ρήση σε όλη μου τη ζωή και ναι θα τολμούσα να δώσω μερικές μικρές συμβουλές σε αυτούς που θέλουν να γίνουν scouts: Αρχικό σημείο μπορεί να θεωρηθεί η συνειδητοποίηση της διαφοράς μεταξύ της πραγματικής ικανότητας ενός νεαρού παίκτη και των μελλοντικών δυνατοτήτων του. Δεν πρέπει να εξετάζεις έναν παίκτη μόνο όταν έχει την μπάλα. Είναι σημαντικό να βλέπεις και τη συμπεριφορά του και χωρίς αυτή. Να κρίνεις έναν παίκτη μόνο για τη θέση του στο παιχνίδι που παρακολουθείς. Σημείωσε ότι βλέπεις στον αγώνα και αξιολόγησε τον παίκτη μόνο στο συγκεκριμένο παιχνίδι. Να είσαι ειλικρινής για την κάθε εμφάνιση του. Μην αφήνεις προηγούμενες κριτικές σου να επηρεάσουν την άποψη σου. Άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η προπόνηση. Πρέπει να εξασκείσαι, όπως γίνεται σε κάθε άλλη δουλειά. Πρέπει να παρακολουθήσεις πολλούς αγώνες με τα «μάτια» του scout.
