Η κοιλιοκάκη αποτελεί χρόνια ανοσολογική διαταραχή που οφείλεται στην κατανάλωση γλουτένης από ανθρώπους με γενετική προδιάθεση που φέρουν τα γονίδια HLA-DQ2 και HLA-DQ8.
Η έκθεση σε ειδικά πεπτίδια της γλουτένης (μιας πρωτεΐνης που περιέχεται στα σιτηρά) προκαλεί την παραγωγή αυτοαντισωμάτων και χρόνια φλεγμονή του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου που οδηγεί σε ατροφία των λαχνών και σύνδρομο δυσαπορρόφησης. Αν και αρχικώς θεωρούνταν ως ένα σύνδρομο που αφορούσε μόνο τα παιδιά, η κοιλιοκάκη αναγνωρίζεται πλέον ως μια συνήθης αυτοάνοση συστηματική διαταραχή που αφορά το 1-3% του γενικού πληθυσμού, με συνεχώς αυξανόμενη τάση.
Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη θα πρέπει να ακολουθούν μια αυστηρή δίαιτα χωρίς ίχνος γλουτένης. Το γεγονός αυτό γεμίζει τους ασθενείς με ανησυχία όταν αποφασίσουν να γευματίσουν σε εστιατόριο με φίλους ή να πάρουν πρωινό στο εστιατόριο του ξενοδοχείου τους ευρισκόμενοι σε κάποιο ταξίδι. Η διάθεση στην αγορά φορητών συσκευών ανίχνευσης γλουτένης έδωσε λύση στην ανησυχία αυτή και αύξησε την ασφάλεια των ασθενών που επιλέγουν να γευματίσουν εκτός σπιτιού.
Νέα μελέτη από Αμερική
Στο φετινό Συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Γαστρεντερολογίας παρουσιάσθηκαν τα δεδομένα της φορητής συσκευής ανίχνευσης γλουτένης Nima που συνέλεξαν 804 χρήστες σε διάρκεια 18 μηνών. Κάθε τεστ περιλάμβανε ημερομηνία/ώρα, είδος τροφής, επωνυμία εστιατορίου και διεύθυνση, παρουσία/απουσία σήμανσης φαγητού ως ελεύθερο γλουτένης, και παρουσία/απουσία γλουτένης. Τα δεδομένα ομαδοποιήθηκαν ανάλογα με την περιοχή, την ώρα της ημέρας, το μέσο εισόδημα της περιοχής όπου βρισκόταν το εστιατόριο, το είδος του εστιατορίου και το είδος του φαγητού.
Συνολικά αναλύθηκαν 5624 τεστ, εκ των οποίων τα 3327 (59%) αφορούσαν βραδινά γεύματα. Το 63% των τεστ έγιναν σε περιοχές με υψηλό εισόδημα, και το 84% των φαγητών που ελέγχθηκαν είχαν σήμανση «ελεύθερα γλουτένης».
Το 32% των φαγητών που έφεραν σήμανση «ελεύθερα γλουτένης» περιείχαν γλουτένη!
Η παρουσία γλουτένης στα φαγητά που έφεραν την ειδική σήμανση διέφερε ανάλογα με το είδος του γεύματος. Συγκεκριμένα, το 27,2% των πρωινών και το 34% των βραδινών γευμάτων περιείχαν γλουτένη. Το εντυπωσιακότερο εύρημα ήταν ότι η πίτσα και τα ζυμαρικά με σήμανση «ελεύθερα γλουτένης» ήταν περισσότερο πιθανό να περιέχουν ίχνη γλουτένης σε σχέση με τα υπόλοιπα τρόφιμα. Ειδικότερα, γλουτένη ανιχνεύθηκε στο 53,2% της πίτσας και στο 50,8% των ζυμαρικών! Αντίθετα, τα λαχανικά είχαν τα μικρότερα ποσοστά επιμόλυνσης (23,4%).
Η επιμόλυνση με γλουτένη αφορούσε εξίσου όλα τα εστιατόρια ανεξαρτήτως εισοδήματος του πληθυσμού, εντούτοις, το ποσοστό επιμόλυνσης ήταν μικρότερο στα εστιατόρια που βρίσκονταν στις Δυτικές Αμερικανικές πολιτείες.
Συμπεράσματα
Η μελέτη έδειξε ότι το 1 στα 3 φαγητά των εστιατορίων που φέρουν την ένδειξη «ελεύθερα γλουτένης» περιείχαν τουλάχιστον 20 ppm (δηλαδή ίχνη) γλουτένης. Τα υψηλότερα ποσοστά επιμόλυνσης με γλουτένη που βρέθηκαν στα βραδινά γεύματα πιθανόν να αντανακλούν στην σταδιακή επιμόλυνση των φαγητών χωρίς γλουτένη ή του εξοπλισμού παρασκευής αυτών των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα αυξημένα ποσοστά επιμόλυνσης με γλουτένη που ανευρέθηκαν στις πίτσες και στα ζυμαρικά των εστιατορίων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στους ασθενείς με κοιλιοκάκη ώστε να τα αποφεύγουν.
Η μελέτη ανήκει στο Πανεπιστήμιο Columbia και βραβεύθηκε στο Συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Γαστρεντερολογίας με το Lawlor Resident Award.
Βιβλιογραφία
Lerner BA, et al. Gluten Contamination of restaurant food: Analysis of crowd-sourced data. ACG 2018.
Γράφει ο Γαστρεντερολόγος Χρήστος Ζαβός, http://peptiko.gr
