Στη φιλοξενία και εκπαίδευση φοιτητών από το Αμερικανικό Κέντρο Αρχαιολογίας, σε συνεργασία με κορυφαία ελληνικά πανεπιστήμια (Αριστοτέλειο, Πελοποννησιακό, Δημοκρίτειο), προχωρά από φέτος το Μυκηναϊκό Ίδρυμα,
το οποίο ήδη, υπό την προεδρία του καθηγητή Χριστοφίλη Μαγγίδη έχει κάνει σημαντικές εργασίες ανακαίνισης στα μεγαλοπρεπή λιθόκτιστα κτίριά του στις Μυκήνες (Μέλαθρο και McCarthy House), εξοπλίζοντάς τα με εντυπωσιακή βιβλιοθήκη, λαμπρή αίθουσα τελετών, αίθουσες σεμιναρίων, γραφεία, εργαστήρια και υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά μηχανήματα. Με τα έργα και τις συνεργασίες αυτές στο Mycenaean Foundation, ουσιαστικά θα λειτουργήσει στις Μυκήνες διεθνής πανεπιστημιακή σχολή, προσδίδοντας διεθνές κύρος και μεγάλη προβολή για την Πελοπόννησο και την Ελλάδα.
Το Μυκηναϊκό Ίδρυμα αλλάζει πλέον σελίδα, επιχειρώντας με τον κ. Χριστοφίλη Μαγγίδη, να αναπτύξει μία πολυσχιδή δραστηριότητα στην Ελλάδα, κόντρα στο ρεύμα. Μέσα στην ατέρμονη οικονομική και πολιτισμική κρίση που ταλανίζει επί δεκαετία και πλέον τη χώρα και ενώ εκατοντάδες χιλιάδες νέοι επιστήμονες εγκαταλείπουν μαζικά την Ελλάδα αναζητώντας την τύχη τους στο εξωτερικό σε μια άνευ προηγουμένου αιμορραγία επιστημονικού δυναμικού, ένας Έλληνας πανεπιστημιακός καθηγητής που διαπρέπει στις ΗΠΑ επιστρέφει στην πατρίδα, κόντρα στο πείσμα των καιρών, όπου συστηματικά και μεθοδικά επενδύει χρόνο, ενέργεια, γνώση, εμπειρία και μεγάλα κονδύλια από χορηγίες του εξωτερικού στην επιστήμη και την εκπαίδευση. Ο κ. Μαγγίδης, αναπληρωτής καθηγητής αρχαιολογίας στην έδρα C. Roberts του Dickinson College και Πρόεδρος του Mycenaean Foundation, αποτελεί φωτεινή εξαίρεση μέσα στο σκοτάδι μιας βαθειάς κρίσης που σηματοδοτεί την κατεύθυνση της ορθής ατομικής πρωτοβουλίας και συλλογικής δράσης για την αναδιοργάνωση της χώρας πάνω σε νέες βάσεις.
Οι ανασκαφές στις Μυκήνες
Ο καθηγητής κ. Μαγγίδης ανασκάπτει επί εικοσαετία ως διευθυντής διεπιστημονικής πολυμελούς ομάδας κορυφαίων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων στις Μυκήνες και στον Γλα, όπου έχει κάνει εντυπωσιακές αρχαιολογικές ανακαλύψεις που αλλάζουν δραστικά την εικόνα της Μυκηναϊκής αρχαιολογίας: την Κάτω Πόλη που περιβάλλει την ακρόπολη των Μυκηνών (http://mycenae-excavations.org), μεγάλη μυκηναϊκή πόλη εντός των τειχών της ακροπόλεως του Γλα (http://glas-excavations.org), και πρόσφατα τον ανακτορικό θρόνο των Μυκηνών (γνωστός στο ευρύ κοινό ως “θρόνος του Αγαμέμνονα”) (http://mycenae-excavations.org/news.html).
Ο κ. Μαγγίδης έχει δημοσιεύσει 20 επιστημονικά άρθρα, έχει ολοκληρώσει με τους συνεργάτες του τον πρώτο συλλογικό τόμο των Μυκηνών προς δημοσίευση ενώ προετοιμάζει τρείς ακόμη τόμους, και έχει δώσει πάνω από 70 επιστημονικές διαλέξεις και παρουσιάσεις σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια ανά την υφήλιο. Για τις μακρόχρονες ανασκαφικές του έρευνες, αρχαιολογικές ανακαλύψεις, και το επιστημονικό του έργο, του έχουν απονεμηθεί τιμητικές διακρίσεις και ερευνητικές χορηγίες εκατομμυρίων δολλαρίων από μεγάλα ιδρύματα όπως το Institute for Aegean Prehistory, M.H. Wiener Founation, Keck Foundation, Dickinson College και το Mycenaean Foundation.
Η ιστορία του Μυκηναϊκού Ιδρύματος
Το Mycenaean Foundation, του οποίου ηγείται ο κ. Μαγγίδης, ιδρύθηκε ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός το 1967 από τον αείμνηστο Γ. Μυλωνά, ανασκαφέα των Μυκηνών, πανεπιστημιακό καθηγητή και ακαδημαϊκό, στο St. Louis των Η.Π.Α. (http://mycenaeanfoundation.com). Επί πέντε δεκαετίες το Ίδρυμα προσφέρει πολυσχιδές κοινωφελές έργο στην τοπική κοινωνία και την ευρύτερη περιφέρεια, παραχωρεί κτιριακή υποδομή ως επιχειρησιακή βάση της ανασκαφής Μυκηνών και χρηματοδοτεί τις αρχαιολογικές ανασκαφές και δημοσιεύσεις των Μυκηνών.
Με πρωτοβουλία του πέμπτου κατά σειρά Προέδρου του Mycenaean Foundation, καθ. Χρ. Μαγγίδη –του πρώτου Έλληνα Προέδρου έως τώρα– τα μεγαλοπρεπή λιθόκτιστα κτίρια του Ιδρύματος στις Μυκήνες (Μέλαθρο και McCarthy House) ανακαινίσθηκαν και εξοπλίσθηκαν με εντυπωσιακή βιβλιοθήκη και λαμπρή αίθουσα τελετών (Wiener Library), αίθουσες σεμιναρίων, γραφεία, εργαστήρια, υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά μηχανήματα. Από το 2018 οι εγκαταστάσεις του Μυκηναϊκού Ιδρύματος θα φιλοξενήσουν το Αμερικανικό Κέντρο Αρχαιολογίας στις Μυκήνες όπου δεκάδες φοιτητών από πανεπιστήμια των Η.Π.Α., της Ευρώπης και της Ασίας θα παρακολουθούν κάθε χρόνο μαθήματα αρχαιολογίας και συναφών επιστημών που θα διδάσκονται από διακεκριμένους έλληνες πανεπιστημιακούς καθηγητές και αρχαιολόγους (http://acamycenae.org). Το Κέντρο θα συνεργαστεί στον ερευνητικό τομέα και με κορυφαία εργαστήρια Ελληνικών πανεπιστημίων (Αριστοτέλειο, Πελοποννησιακό, Δημοκρίτειο). Στις Μυκήνες, συνεπώς, θα λειτουργήσει διεθνής πανεπιστημιακή σχολή, η μόνη στην Πελοπόννησο, που θα προσδώσει διεθνές κύρος και μεγάλη προβολή για όλη την περιφέρεια και την Ελλάδα.
Το Αμερικανικό Κέντρο Αρχαιολογίας
Το Αμερικανικό Κέντρο Αρχαιολογίας στις Μυκήνες, σύμφωνα με τον εμπνευστή και ιδρυτή του, κ. Μαγγίδη, θα λειτουργήσει με διττό στόχο: αφ’ ενός να προωθήσει την διεπιστημονική αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα και αφ’ ετέρου, με τα εκπαιδευτικά του προγράμματα για ξένους προπτυχιακούς φοιτητές (study abroad programs) να καταστήσει τη χώρα μας εκπαιδευτικό πόλο έλξης για τους ξένους, ειδικά στο πλέον διάσημο και δυναμικό πεδίο δράσης στην Ελλάδα, την αρχαιολογία.
«Ήδη στις ανασκαφές των Μυκηνών την τελευταία εικοσαετία έχουμε εκπαιδεύσει πάνω από 350 ξένους φοιτητές προετοιμάζοντας έτσι μελλοντικούς πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό. Πρέπει να δημιουργήσουμε δυναμική έλξης ξένων φοιτητών στην Ελλάδα, ειδικά στους τομείς που μπορούμε και πρέπει να έχουμε υπεροχή, όπως η αρχαιολογία και οι ανθρωπιστικές σπουδές. Η επιστημονική έρευνα και η εκπαίδευση είναι αλληλένδετες έννοιες και συναρθρωμένες μορφές δράσης. Η μία δεν νοείται ανεξάρτητα από την άλλη, αλλά συνδέονται συνεκτικά και αλληλοτροφοδοτούνται αμοιβαία» τόνισε ο καθ. κ. Μαγγίδης. Τα σεμιναριακά μαθήματα που προσφέρονται στο πρόγραμμα του Αμερικανικού Κέντρου Αρχαιολογίας στις Μυκήνες φέρουν την έγκριση και πιστοποίηση του πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας των Η.Π.Α. και διαρθρώνονται διεπιστημονικά σε έξι αλληλένδετους κύκλους σπουδών: ελληνική αρχαιολογία, αρχαιολογική θεωρία και ανασκαφική, αρχαιολογικές επιστήμες (αρχαιοαστρονομία, γεωαρχαιολογία, γεωφυσική, βιοαρχαιολογία, παλαιοπεριβαλλοντικές σπουδές), διαχείριση και προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς, κλασικές σπουδές, ιστορία της τέχνης και εργαστήρια καλών τεχνών.
Ο προσομοιωτής για την εκπαίδευση φοιτητών
Στην ερώτηση εάν υπάρχει κάτι παραπλήσιο στην Ελλάδα, ο κ. Μαγγίδης είναι κατηγορηματικός: «Απ’ όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει παράλληλο στην Ελλάδα ως προς την διεπιστημονική προσέγγιση στην αρχαιολογία, την πολυσχιδία των μαθημάτων, το υψηλό επίπεδο του διδακτικού προσωπικού, και την ευρεία χρήση ψηφιακών μέσων και ηλεκτρονικών μηχανημάτων στην εκπαίδευση των φοιτητών. Ειδικά δε, ο προσομοιωτής ανασκαφής όπου οι φοιτητές εκπαιδεύονται στην ανασκαφική υπό πραγματικές συνθήκες, με πραγματική στρωματογραφία, ερείπια και ευρήματα είναι μοναδικός στην Ευρώπη – ο προσομοιωτής είναι το πλέον αποτελεσματικό και λειτουργικό εργαλείο πρακτικής εξάσκησης, αξιολόγησης, αυτοκριτικής και αυτοβελτίωσης του εκπαιδευόμενου».
Ο προσομοιωτής ανασκαφής (dig simulator), ο οποίος φέρει το ιδιαίτερα αρμόζον στον χώρο ακρωνύμιο A.TR.E.U.S. (Archaeological Training in Excavation and Underground Survey), έχει έκταση 300τμ και βάθος 1-1.5μ και εμπεριέχει στρωματογραφημένα ερείπια οικιών, ιερών, τάφων με κινητά ευρήματα (αγγεία, εργαλεία, όπλα, κοσμήματα), οστά, όστρεα, και απανθρακωμένα υλικά. Εκεί οι φοιτητές εκπαιδεύονται πρακτικά σε αεροφωτογράφιση και χειρισμό drone, επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα (με χρήση Total Station και Differential GPS), αρχαιογεωφυσική έρευνα (με χρήση γεωμαγνητομέτρου, γεωηχοβολιστή-ραντάρ υπεδάφους, ηλεκτρικής τομογραφίας εδάφους, και γεωακουστικής), ανασκαφική, γεωαρχαιολογία και στρωματογραφία, βιοαρχαιολογία, συντήρηση ευρημάτων, τρισδιάστατη αρχιτεκτονική απεικόνιση με ψηφιακό σαρωτή, ανάδειξη και προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Εκπαίδευση και για την Αρχαιολογική Υπηρεσία
Το προνόμιο της χρήσης αυτού του μοναδικού εργαλείου, δεν θα είναι όμως προνόμιο μόνο των ξένων φοιτητών. Ο κ. Μαγγίδης διευκρίνισε πως το Mycenaean Foundation και το Κέντρο θα δημιουργήσουν δωρεάν εντατικό επιμορφωτικό πρόγραμμα ανασκαφικής στον προσομοιωτή ανασκαφής για αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ώστε να εκπαιδεύονται περιοδικά σε νέες μεθόδους και προηγμένες τεχνολογίες της αρχαιολογικής έρευνας. «Επιπλέον –πρόσθεσε ο κ. καθηγητής– το Ίδρυμα και το Κέντρο θα χορηγούν 3-5 υποτροφίες ετησίως σε αριστούχους Έλληνες φοιτητές για να παρακολουθούν το πρόγραμμα επιμόρφωσης». Στα πλαίσια του επιστημονικού και εκπαιδευτικού του έργου, το Ίδρυμα θα χορηγεί επίσης υποτροφίες σε μεταπτυχιακούς φοιτητές για την εκπόνηση ερευνητικών εργασιών στη Μυκηναϊκή αρχαιολογία και τέχνη, θα παρέχει διαμονή σε αρχαιολόγους για επιστημονική μελέτη, θα χρηματοδοτεί αρχαιολογικές ανασκαφές και δημοσιεύσεις, θα οργανώνει διεθνή αρχαιολογικά συνέδρια και συμπόσια.
Βιβλιοθήκη και αίθουσα εκδηλώσεων
Όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε ο κ. Μαγγίδης, «για ένα επιστημονικό και κοινωφελές ίδρυμα όπως το Mycenaean Foundation δεν υφίστανται διαιρετικές τομές στους αποδέκτες των ευεργεσιών του, αλλά αντίθετα γίνεται συνάρθρωση κοινών συνισταμένων προς επέκταση των δραστηριοτήτων του σε μεγαλύτερη εμβέλεια, διάχυση γνώσης, προσέγγιση και κοινωνική προσφορά στο ευρύ κοινό». Το Mycenaean Foundation θα διαθέτει τη χρήση της βιβλιοθήκης του σε επιστήμονες και στο κοινό με κάρτα βιβλιοθήκης, θα φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις στις εγκαταστάσεις του, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για μόνιμο και εποχικό προσωπικό, και θα αποφέρει σταθερά έσοδα σε τοπικές επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, λεωφορεία) «λειτουργώντας με συνέπεια στα πλαίσια της συλλογικής προσπάθειας για οικονομική ανάπτυξη, πολιτιστική άνθηση και διεθνή προβολή για την Ελλάδα».
Ο κ. Μαγγίδης έκανε ιδιαίτερη μνεία στον πρώην Πρόεδρο του Mycenaean Foundation και προσωπικό του φίλο επί τριακονταετία, Dr. Malcolm H. Wiener, ο οποίος εξελέγη πρόσφατα αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών για το επιστημονικό και φιλανθρωπικό του έργο. Ο Malcolm H. Wiener, διαπρεπής Αιγαιακός αρχαιολόγος (ειδικά στα θέματα της Αρχαιομετρίας και Παλαιοκλιματολογίας) είναι ο μέγας χορηγός της Ελληνικής Αρχαιολογίας έχοντας προσφέρει από το 1982 συνολικό ποσό άνω των 150 εκ. δολαρίων σε εκατοντάδες μελετητές και ανασκαφές του προϊστορικού Αιγαίου, ιδρυτής του Ινστιτούτου Αιγαιακής Προϊστορίας (INSTAP) και του M.H. Wiener Foundation, πρώην πρόεδρος του Mycenaean Foundation, μέλος του ΔΣ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και του Μητροπολιτικού Μουσείου στη Νέα Υόρκη, επίτιμος διδάκτωρ επτά διεθνών πανεπιστημίων (ανάμεσα στα οποία το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Dickinson College), μέλος επτά Ακαδημιών και πολλών άλλων ερευνητικών ινστιτούτων και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων ανά τον κόσμο. «Από τους τρεις μεγάλους δασκάλους μου, ο Σακελλαράκης μου έμαθε να σκάβω, ο Ιακωβίδης να δημοσιεύω, κι ο Wiener να προσφέρω» δήλωσε χαρακτηριστικά ο καθ. κ. Μαγγίδης.
Ως προς το τί τον ώθησε να θυσιάζει την ηρεμία και τις ανέσεις της θετής του πατρίδας (ΗΠΑ), για να αφιερώνει τόση ενέργεια και χρόνο σε μια χώρα με χρόνιες συστημικές παθογένειες, αναξιοκρατία, βαθειά παρακμή κι αποσύνθεση, ο καθηγητής λέει αφοπλιστικά: «μα δεν είμαι ο μόνος, αυτή η χώρα είναι η πατρίδα μου, ο νόστος μου. Η έρευνα και η παιδεία είναι καθολικές αυταξίες, δεν έχουν περιορισμούς σε χώρο και χρόνο. Όταν όμως τις προσφέρεις στην πατρίδα σου, όπως κάνουν και πολλοί άλλοι συνάδελφοί μου της διασποράς, και μάλιστα σε ώρες βαριές, χωρίς να περιμένεις ανταμοιβή ή ευγνωμοσύνη, τότε ξεπληρώνεις λίγο από το χρέος σου στη Μοίρα που στο ‘φερε να γεννηθείς Έλληνας».
