Άγχος Αποχωρισμού κατά την Παιδική Ηλικία Δρ. Μάχη Κλεάνθους
Το Άγχος Αποχωρισμού κατά την παιδική ηλικία είναι ένα σοβαρό συναισθηματικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από έντονη δυσφορία όταν ένα παιδί είναι μακριά από τον γονέα του. Οι κύριες διαφορές μεταξύ των φυσιολογικού άγχους αποχωρισμού και του παθολογικού είναι η ένταση των φόβων του παιδιού σας, που το κρατούν μακριά από τις αγαπημένες ή συνηθισμένες δραστηριότητες.
Η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών δεν βιώνει γενικά κάποιο άγχος αποχωρισμού στη διάρκεια των 6 πρώτων μηνών της ζωής. Εάν, δηλαδή, ο γονιός τύχει να φύγει από το χώρο που βρίσκεται το παιδί, αυτό δεν θα αρχίσει αμέσως να κλαίει και να τον αναζητά. Λίγο αργότερα, όμως, και συγκεκριμένα στην ηλικία των 7 μηνών περίπου, παρατηρούμε, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια απότομη αλλαγή. Το παιδί διαμαρτύρεται έντονα εάν αποχωρισθεί τους γονείς του και δεν αποδέχεται τη φροντίδα ατόμων που δεν γνωρίζει καλά. Αλλά ακόμα και πρόσωπα που το παιδί γνωρίζει καλά (π.χ. γιαγιά, παππούς) μπορεί να δυσκολευτούν να το παρηγορήσουν σε μια τέτοια περίπτωση.
Αυτού του είδους οι αντιδράσεις θεωρούνται ως απόλυτα φυσιολογικές, κυρίως στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στον 7ο και 24ο μήνα περίπου, -με πιο ευαίσθητη περίοδο αυτήν ανάμεσα στον 18ο και 24ο μήνα- και σημαίνουν πως το παιδί έχει αποκτήσει συνείδηση του εξωτερικού του κόσμου, αναγνωρίζοντας τι είναι οικείο και τι ξένο, πως έχει δημιουργήσει έναν στενό συναισθηματικό δεσμό με το γονιό του και πως προτιμά τη δική του συντροφιά έναντι αυτής άλλων. Στην ηλικία των 2 ετών περίπου, το παιδί αποκτά μια εσωτερική και σχετικά σταθερή εικόνα του γονιού που, σε συνδυασμό με τη διαπίστωση πως ο γονιός πάντα επιστρέφει όταν φεύγει, το βοηθά να αντέχει τη φυσική του απουσία.
Μείωση του φυσιολογικού άγχους αποχωρισμού στα παιδιά
Πρακτικές απομάκρυνσης από το παιδί. Αφήστε το παιδί σας με ένα φροντιστή για σύντομο χρονικό διάστημα. Να επαναλαμβάνετε συχνά την διαδικασία
Προγραμματίστε απομάκρυνση μετά τα γεύματα του παιδιού ή κατά το ξύπνημα τους από τον ύπνο. Τα μωρά είναι πιο επιρρεπή στο άγχος αποχωρισμού ιδίως όταν είναι κουρασμένα ή πεινασμένα.
Ανάπτυξη ενός τελετουργικού απομάκρυνσης. Μικρές τελετουργίες που μοιάζουν με παιγνίδι, διευκολύνουν πολύ τον αποχωρισμό.
Κρατήστε κάποια χαρακτηριστικά από το γνώριμο περιβάλλον όταν υπάρχει αλλαγή περιβάλλοντος. Για παράδειγμα καλύτερα οι φροντιστές να έρχονται στο σπίτι σας. Αν αυτό δεν είναι εφικτό (π.χ. παιδικός σταθμός), τότε επιτρέψτε στο παιδί να κουβαλήσει κάποια αγαπημένα του αντικείμενα ή παιγνίδια
Σταθερότητα στην επιλογή του φροντιστή. Αν προσλάβετε κάποιον φροντιστή, φροντίστε να διατηρήσετε αυτήν την επαγγελματική σχέση σταθερή, όταν αυτό είναι εφικτό.
Αποφύγετε τις υπερβολικές εκδηλώσεις όταν φεύγετε από το σπίτι. Δώστε σαφές μήνυμα στο παιδί σας πότε θα επιστρέψετε, με τρόπο που να είναι κατανοητός στο παιδί και φροντίστε να είστε ιδιαίτερα συνεπής
Προσοχή στην τηλεόραση. Εκπομπές και παιδικές σειρές που πιθανά τρομάζουν το παιδί, πρέπει να αποφεύγονται σε όλες τις καταστάσεις, αλλά ιδιαίτερα κατά την απουσία σας.
Τα συνήθη συμπτώματα της διαταραχής άγχους αποχωρισμού: ανησυχίες και φόβοι
Τα παιδιά με διαταραχή άγχους αποχωρισμού αισθάνονται συνεχώς ανήσυχα ή φοβισμένα. Πολλά παιδιά κατακλύζονται με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
Ο φόβος ότι κάτι τρομερό θα συμβεί σε ένα αγαπημένο πρόσωπο. Από τις πιο συχνές ανησυχίες. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί συνεχώς να φοβάται ότι ο γονέας κατά την απουσία του, θα τραυματιστεί βαριά ή θα πεθάνει.
Ανησυχία ότι ένα απρόβλεπτο γεγονός θα οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια. Π.χ. φαντάζονται απαγωγή του ή ακόμα και μόνιμη εγκατάλειψη της οικογένειας.
Εφιάλτες σχετικά με τον αποχωρισμό. Κάποια παιδιά συχνά ονειρεύονται τα άγχη και τις αγωνίες τους σχετικά με τον αποχωρισμό.
Αρνούνται να πάνε στο σχολείο. Ένα παιδί με διαταραχή άγχους αποχωρισμού μπορεί να έχει ένα παράλογο φόβο για το σχολείο, και θα κάνει σχεδόν τα πάντα για να μείνει στο σπίτι.
Απροθυμία να πάει για ύπνο. Λόγω του φόβου για επαναλαμβανόμενα όνειρα που έχουν να κάνουν με το Άγχος Αποχωρισμού, τα παιδιά αρνούνται να πάνε για ύπνο ή υποφέρουν από αϋπνίες.
Σωματικά ισοδύναμα Άγχους. Κατά τη στιγμή του χωρισμού, ή πριν, τα παιδιά παραπονούνται συχνά ότι νιώθουν άρρωστα.
Προσκόλληση στο γονέα. Παιδιά με προβλήματα άγχους αποχωρισμού μπορεί να είναι έντονα προσκολλημένα στον γονέα που φεύγει, για παράδειγμα γαντζώνονται επάνω του και δεν ξεκολλούν.
Κοινές αιτίες της διαταραχής άγχους αποχωρισμού σε παιδιά
Αλλαγή στο περιβάλλον. Νέες συνθήκες όπως μετακόμιση σε άλλο σπίτι, αλλαγή φροντιστή, έλευση νέου παιδιού στην οικογένεια κλπ, μπορεί να επιδεινώσουν το Άγχος Αποχωρισμού.
Στρες. Στρεσογόνες καταστάσεις όπως η αλλαγή σχολείου, ή απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, συμπεριλαμβανομένων και των κατοικίδιων ζώων, μπορεί να προκαλέσει αγχώδεις εκδηλώσεις και αναζωπύρωση της Διαταραχής.
Υπέρ-προστατευτικός γονέας. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι υπερπροστατευτικοί γονείς και ως εκ τούτου αγχώδεις σχετικά με τα παιδιά τους, μπορούν να μεταφέρουν τα άγχη τους στα παιδιά τους.
Άγχος Αποχωρισμού ή τραύμα;
Αν σας φαίνεται ότι η διαταραχή άγχους αποχωρισμού του παιδιού σας προκλήθηκε εν μία νυκτί, η αιτία μπορεί να είναι κάτι που σχετίζεται με μια τραυματική εμπειρία και όχι το άγχος αποχωρισμού. Παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτές καταστάσεις μπορούν να έχουν τα ίδια συμπτώματα, η αντιμετώπιση τους είναι διαφορετική.
Βοηθώντας τα παιδιά με διαταραχή άγχους αποχωρισμού/Συμβουλές για την αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού σε παιδιά
Οι παρακάτω συμβουλές μπορεί να σας βοηθήσουν να δημιουργήσετε ένα σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον για το παιδί σας:
Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας σχετικά με διαταραχή άγχους αποχωρισμού. Πληροφορηθείτε για το πώς το παιδί σας βιώνει αυτή τη διαταραχή
Ακούστε και σεβαστείτε τα συναισθήματα του παιδιού σας. Για ένα παιδί που μπορεί ήδη να απομονώνεται εξαιτίας της διαταραχής του, η γνώση ότι κάποιοι το ακούν πολύ σοβαρά, δρα από μόνη της θεραπευτικά.
Συζήτηση για το θέμα. Είναι επιβεβλημένο να ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλήσει με τα δικά του λόγια για το πρόβλημα του.
Προβλέψτε τις δυσκολίες που θα προκύψουν στο παιδί σας κατά τον αποχωρισμό. Η κατάσταση αυτή απαντάται συχνά, άρα καλό θα είναι να μην σας πιάσει απροετοίμαστους/ες.
Συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά με άγχος
αποχωρισμού να αισθάνονται ασφαλή
Να ανακοινώνετε στο παιδί σας το ημερήσιο πρόγραμμα της απουσίας σας. Μην υποτιμάτε τη σημασία της προβλεψιμότητας για τα παιδιά με προβλήματα άγχους αποχωρισμού. Εάν το πρόγραμμά της οικογένειάς σας πρόκειται να αλλάξει, να το συζητήσετε από πριν με το παιδί σας.
Καθορισμένα όρια. Κοινοποιήστε στο παιδία σας ότι, αν και καταλαβαίνετε τα συναισθήματά του, υπάρχουν κανόνες στο σπίτι σας που πρέπει να ακολουθούνται από όλους.
Προσφέρετε επιλογές. Συζητήστε με το παιδί σας εναλλακτικές που θα το κάνουν να αισθάνεται καλύτερα κατά την απουσία σας.
Διατηρείτε την ηρεμία κατά τη διάρκεια του αποχωρισμού. Έχει μεγάλη σημασία να διατηρείτε την ψυχραιμία σας, όποια και να είναι η αντίδραση του παιδιού σας όταν απομακρύνεστε από αυτό.
Έπαινος για τις προσπάθειες του παιδιού σας. Επιβραβεύστε το παιδί σας για κάθε του προσωπική προσπάθεια να αντιμετωπίσει τα άγχη του με επιτυχία.
Η θεραπεία για τη διαταραχή του άγχους αποχωρισμού στα παιδιά
Αν τελικώς κάποια από τα ανωτέρω δεν βοηθήσουν το παιδί σας να αντιμετωπίσει τα άγχη του, καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε ειδικό παιδοψυχικής υγείας. Η επαγγελματική θεραπεία για τη διαταραχή άγχους αποχωρισμού μπορεί να περιλαμβάνει:
– Ψυχοθεραπεία του παιδιού.
– Παιγνιοθεραπεία.
– Συμβουλευτική για την οικογένεια.
– Συμβουλευτική στο σχολείο.
– Φαρμακευτική αγωγή. Σε κάποιες περιπτώσεις και πάντα σε συνδυασμό με κάποιες ή όλες τις παραπάνω παρεμβάσεις.
