Χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις εξαγωγικές επιδόσεις των ελληνικών περιφερειών για το διάστημα 2012-2016 προκύπτουν από τη μελέτη που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ) του ΣΕΒΕ με τίτλο: «Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας, ανά περιφέρεια και ανά νομό».
Σκοπός της μελέτης είναι η ανάδειξη του βαθμού εξωστρέφειας της κάθε περιφέρειας, των κλάδων που εμφανίζουν δυναμική και των αγορών αιχμής που μπορούν με τις κατάλληλες ενισχύσεις να συντελέσουν στην αύξηση της εξαγωγικής επίδοσης της ελληνικής περιφέρειας. Η μελέτη καταρτίζεται συστηματικά από το 2006, αναπαράγοντας και διαχέοντας την πολύ σημαντική πληροφόρηση για το περιφερειακό εξωτερικό εμπόριο.
Ο ΣΕΒΕ διαχρονικά και ειδικότερα μέσα στα χρόνια της κρίσης, παρά την εξαιρετικά δύσκολη για όλους συγκυρία, με όλες του τις δυνάμεις και με απολύτως ίδια μέσα, υπηρετεί με συνέπεια και αποτελεσματικότητα τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, παρέχοντας αναβαθμισμένες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες και εργαλεία επιχειρηματικής ανάπτυξης, δικτύωσης, πληροφόρησης, κατάρτισης και έρευνας.
Η εξαγωγική επίδοση της Ελλάδας το 2016 σημείωσε μείωση καθώς οι εξαγωγές αγαθών ανήλθαν στο ποσό των 25,1 δισ. ευρώ έναντι 25,4 δισ. ευρώ το 2015, παρουσιάζοντας μείωση κατά 285,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή 1,1% σε ετήσια βάση, ενώ τα προβλήματα για τους Έλληνες εξαγωγείς συνεχίστηκαν για άλλη μία χρονιά. Αντίθετα, οι εισαγωγές της χώρας μας το 2016 σημείωσαν αύξηση σε σχέση με το 2015 κατά 487,1 εκατ. ευρώ, δηλαδή 1,1% σε ετήσια βάση, έχοντας ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος κατά 772,9 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, προκύπτει ότι για το 2016 το 66% των ελληνικών εξαγωγών προέρχεται από τις περιφέρειες Αττικής (49%) και Κεντρικής Μακεδονίας (17%), ενώ ακολουθούν οι περιφέρειες Πελοποννήσου (13%), Θεσσαλίας (5%) και Στερεάς Ελλάδας (4%).
Όσον αφορά στις εισαγωγές εμπορευμάτων, παρατηρούμε ότι η περιφέρεια Αττικής έχει το μεγαλύτερο μερίδιο (70%), ενώ ακολουθούν οι περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (12%) και Πελοποννήσου (9%), διαμορφώνοντας έτσι το 91,4% των εθνικών εμπορευματικών εισαγωγών.
Για το διάστημα 2012-2016, αύξηση εξαγωγών σημείωσαν οι περιφέρειες Ιονίου (78%), Κρήτης (30%), Βορείου Αιγαίου (28%), Ηπείρου (24%), Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (15%), Δυτικής Ελλάδας (12%), Θεσσαλίας (12%), Στερεάς Ελλάδας (3%) και Νοτίου Αιγαίου (1%), ενώ αντίθετα μείωση παρουσίασε η περιφέρεια Πελοποννήσου (39%), η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (30%) και η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (9%).
Σε κλαδικό επίπεδο, εκτός των πετρελαιοειδών τα οποία συνεισφέρουν κατά 27% στις εθνικές εξαγωγές, κατέχοντας σημαντικό μερίδιο στις εξαγωγές της περιφέρειας Αττικής (27%), της περιφέρειας Πελοποννήσου (76%) αλλά και Κεντρικής Μακεδονίας (15%), δεύτερος σημαντικότερος εξαγωγικός κλάδος είναι τα τρόφιμα τα οποία σημείωσαν αύξηση κατά 327,3 εκατ. ευρώ, δηλαδή 7% σε ετήσια βάση.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εκτός της περιφέρειας Κρήτης, όλες οι υπόλοιπες περιφέρειες σημείωσαν αύξηση της εξαγωγικής τους επίδοσης στον κλάδο των τροφίμων. Επίσης, σημαντική συνεισφορά στο περιφερειακό εξωτερικό εμπόριο έχουν οι κλάδοι των χημικών και πλαστικών, των μετάλλων και των μηχανών και συσκευών.
Όσον αφορά στους εξαγωγικούς προορισμούς και την ανάλυση των εξαγωγικών επιδόσεων ανά αγορά, παρατηρούμε ότι και για το 2016 οι ενδοκοινοτικές αγορές αποτελούν τον σημαντικότερο στρατηγικό εταίρο σε επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, η Ιταλία και η Γερμανία αποτελούν τους σημαντικότερους στρατηγικούς εταίρους σε επίπεδο χώρας αλλά και περιφερειών καθώς βρίσκονται στο top 10 εξαγωγικών προορισμών όλων των ελληνικών περιφερειών, εκτός της περιφέρειας Πελοποννήσου όπου η Γερμανία αποτελεί τον 11ο εξαγωγικό προορισμό.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο παρουσιάζουν οι περιφέρειες Αττικής (17,9 εκατ. ευρώ), Κεντρικής Μακεδονίας (1,1 εκατ. ευρώ), Πελοποννήσου (445,4 εκατ. ευρώ) και η περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (172,8 εκατ. ευρώ), ενώ αντίθετα το μεγαλύτερο πλεόνασμα εμφανίζουν οι περιφέρειες Θεσσαλίας (566,5 εκατ. ευρώ) και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (310,6 εκατ. ευρώ).
Πρόταση ΣΕΒΕ για παροχή φορολογικών και ασφαλιστικών κινήτρων σε παραγωγικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις
Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις και μάλιστα οι παραγωγικές αυτή τη στιγμή δείχνουν να είναι οι μοναδικές που αντιστέκονται και δείχνουν στην πλειονότητά τους να είναι σχετικά υγιείς, αποτελώντας τη μόνη ελπίδα για ανάπτυξη και έξοδο από την κρίση. Γι’ αυτές τις επιχειρήσεις θα πρέπει να υπάρξει κάποια ειδική πολιτική στήριξής τους που θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητα και ανάπτυξή τους, σε ένα ολοένα πιο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον αλλά και την αποτροπή μεταφοράς/μετανάστευσής τους στο εξωτερικό. Τα μέτρα που μπορεί να περιλαμβάνει μια τέτοια πολιτική θα πρέπει να σχεδιαστούν και να εξειδικευθούν με τρόπο ώστε, αφενός, να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος σκοπός και, αφετέρου, να διασφαλισθεί η συμβατότητα με τα κοινοτικά δεδομένα.
Με δεδομένο ότι, αφενός, η υπερφορολόγηση (φόρων και ασφαλιστικών εισφορών) αποτελεί πλέον το απόλυτο αντικίνητρο για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις και, αφετέρου, οι ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες βρίσκεται η χώρα και η οικονομία της δεν επιτρέπουν μια άμεση οριζόντια μείωση φόρων και εισφορών των επιχειρήσεων και της εργασίας, προτείνουμε ως μείζον κριτήριο ελάφρυνσης μιας επιχείρησης να αποτελεί η παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας προς εξαγωγή και η εισαγωγή συναλλάγματος από το εξωτερικό.
Κωδικοποιημένα αυτό που ζητάμε για τις παραγωγικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι:
μείωση των κρατικών δαπανών
μείωση φορολογίας
μείωση ασφαλιστικών εισφορών
προς όφελος
δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας
αύξησης του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων
αύξησης ανταγωνιστικότητας
προσέλκυσης επενδύσεων
ανάπτυξης και μεγέθυνσης της οικονομίας
επαναπατρισμού κεφαλαίων από το εξωτερικό
Ο ΣΕΒΕ έχει επεξεργαστεί και έχει καταθέσει στην Πολιτεία μια αρχική πρόταση, η οποία μπορεί να αναλυθεί περαιτέρω και να χρησιμοποιηθεί για να έχει η εταιρία και οι εργαζόμενοι σ’ αυτήν ελαφρύνσεις στις φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές. Στο όλο σχήμα θα μπορούσαν να συμμετέχουν και οι τράπεζεςπροσφέροντας στις εξαγωγικές επιχειρήσεις μια έκπτωση στα επιτόκια χορηγήσεων ή ένα bonus στα επιτόκια καταθέσεων.
Σημειώνουμε ότι, παρόλο που οποιοδήποτε φορολογικό κίνητρο είναι επιθυμητό, κατά την άποψη του ΣΕΒΕ έμφαση πρέπει να δοθεί στην μείωση του μη μισθολογικού κόστους, δηλαδή στην ελάφρυνση της φορολόγησης της εργασίας. Πρέπει λοιπόν τα κίνητρα που θα δοθούν να αφορούν την ελάφρυνση των φορολογικών και ασφαλιστικών εισφορών, τόσο της επιχείρησης όσο και των εργαζομένων, που αφορούν τις μισθολογικές απολαβές των εργαζομένων. Αυτό θα βοηθήσει στην ανάσχεση του brain drain που σήμερα δεν αφορά μόνο τους νέους αλλά και καταξιωμένα στελέχη που εγκαταλείπουν την χώρα μη ανεχόμενα την υπερβολική φορολόγηση (συμπεριλαμβανομένων των εισφορών) που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά και το 70%.
Η πρόταση του ΣΕΒΕ εξυπηρετεί τους παρακάτω στόχους. Ενθαρρύνει τις εταιρίες να εξάγουν και να φέρνουν τα εμβάσματά τους στην Ελλάδα. Όσο περισσότερα εμβάσματα φέρουν, τόσο αυξάνεται το α που αυξάνει τον συντελεστή κινήτρων. Ενθαρρύνονται οι εταιρίες να παράγουν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας στην χώρα, για να αυξήσουν το ποσοστό προστιθέμενης αξίας, αφού, χρησιμοποιώντας Έλληνες υπεργολάβους, δεν θα στείλουν εμβάσματα στο εξωτερικό. Δίνεται κίνητρο στις επιχειρήσεις να επαναπατρίσουν κεφάλαιά τους.
Πέραν των ανωτέρω ως προς την φορολογική και ασφαλιστική ελάφρυνση καθώς και τη μεγαλύτερη δυνατότητα και καλύτερους όρους τραπεζικής χρηματοδότησης για τις παραγωγικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις, προτείνουμε:
Κίνητρα (με επιπλέον μοριοδότηση, κ.λ.π.) στις χρηματοδοτήσεις/ενισχύσεις μέσω ΕΣΠΑ
Στόχευση προγραμμάτων που σχετίζονται με την απασχόληση πχ μέσω ΟΑΕΔ σε εξαγωγικές επιχειρήσεις
