Παλιά στα χωριά οι κάτοικοι στο πλαίσιο της οικιακής οικονομίας έφτιαχναν μόνοι τους το σαπούνι της χρονιάς.
Μάζευαν τη «μούργα» (πηχτό κατακάθι λαδιού) από τον πυθμένα των βαρελιών για να μην πάει χαμένη και τηγανόλαδα αλλά κυρίως συγκέντρωναν τα υπολείμματα λίπους από το λιώσιμο του οικόσιτου γουρουνιού που «χαλούσαν» τα Χριστούγεννα ή τις Απόκριες.
Η παραδοσιακή διαδικασία παρασκευής γουρουνοσάπουνου, υπό την εποπτεία της γηραιότερης γυναίκας, διαρκούσε περίπου 2 ημέρες και συμμετείχε όλη η γειτονιά μέχρι να έρθει η σειρά του επόμενου σπιτιού.
Η βασική συνταγή έλεγε 10 οκάδες «κατακάθι» ή ανάμεικτο με λίπος,3 οκάδες ποτάσσα (καυστική σόδα), 10 οκάδες νερό, μια κούπα χονδρό αλάτι. Όλα τα υλικά ανακατεύονταν σταδιακά και έβραζαν σε ανθεκτικό λεβέτι (καζάνι) και όταν το σαπούνι ήταν έτοιμο ανέβαινε στην επιφάνεια και το έπιαναν με την «κεψέ» (μεγάλη τρυπητή κουτάλα ή χουλιάρα ή ξαφριστήρι).
Στη συνέχεια έβαζαν το κατάλευκο σαπούνι σε αυτοσχέδια χαμηλά καλούπια που μπορεί να ήταν παλιά συρτάρια ή τελάρα και αφού πρώτα έστρωναν χαρτί ή νάιλον για να μην κολλήσει,το χάραζαν πριν κρυώσει.Το αφήναν 2-3 μέρες σε σκιερό και δροσερό μέρος να στεγνώσει,το έκοβαν κομμάτια και περίμεναν 4 έως 6 εβδομάδες να ξεραθεί καλά, πριν τον χρησιμοποιήσουν.
Τη σημερινή εποχή στο Δάρα την ίδια ακριβώς διαδικασία κάθε χρόνο ακολουθεί η δαραία νοικοκυρά κ. Χρυσούλα Σκόνδρα μετά τη σφαγή του οικόσιτου χοίρου. Για κείνη η παρασκευή του παραδοσιακού γουρουνοσάπουνου είναι τέχνη,είναι αγάπη,είναι αγαπημένη συνήθεια.
Χρησιμοποιεί το σαπούνι,που παρασκευάζει μόνη της, σχεδόν καθημερινά και θεωρεί ότι κανένα σύγχρονο προϊόν δεν μπορεί συγκριθεί με το γνήσιο και αυθεντικό προϊόν που παράγεται με αγνό και παραδοσιακό τρόπο.
Για το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού Δάρα Αρκαδίας
Αντωνία Κορδοπάτη
Φιλόλογος
Επιστημονικά Υπεύθυνη Μ.Λ.Π.Δ.Α
Γραμματέας του Συνδέσμου Δαραίων
E-mail: [email protected]
Η οικιακή οικονομία στο Δάρα ακολουθεί έως σήμερα τα παραδοσιακά πρότυπα
