Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για τα παιδιά που θέλουν πάντα να μας ευχαριστούν και να κάνουν το σωστό
Ας είμαστε ειλικρινείς: παιδιά και σιχαμερές συνήθειες πάνε μαζί, από το σκάλισμα της μύτης μέχρι το φάγωμα των νυχιών. Πώς μπορούμε να τις σταματήσουμε ώστε να μη γίνουν μόνιμες; Οι παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι οι κακές συνήθειες δρουν ανακουφιστικά – φυσικά και στον κόσμο των παιδιών. Τα μικρά παιδιά αγνοούν ότι αυτές δεν είναι κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές και όσο τους φωνάζουμε και τα επιπλήττουμε γι’ αυτές τόσο περισσότερο επιμένουν. Ωστόσο, όσο πιο γρήγορα απαλλαγούν από αυτές τόσο καλύτερα θα είναι και για τα ίδια και για τους γύρω τους. Αλλά πρώτα πρέπει να μάθουμε ποιες είναι αυτές οι κακές συνήθειες για να σχεδιάσουμε τις ανάλογες δράσεις αποφυγής τους:
Το σκάλισμα της μύτης
Να ξέρετε ότι δεν είναι μόνο το παιδί σας που επιδίδεται σε αυτή τη σιχαμερή δραστηριότητα. Είναι η πιο κοινή δυσάρεστη συνήθεια (για τους άλλους) και, σύμφωνα με μια έρευνα, το 91% των παιδιών εξακολουθεί το σκάλισμα της μύτης και στην ενήλικη ζωή. Ανθυγιεινή καταρχάς συνήθεια, αφού τα μικρά, γεμάτα μικρόβια, δαχτυλάκια εισχωρούν στις ρινικές μεμβράνες και τις μολύνουν.
Ενθαρρύνετε συνεχώς τη χρήση χαρτομάντιλου για να καθαρίζουν τη μύτη τους, δείξτε τους σε έναν καθρέφτη το πρόσωπό τους την ώρα της «δράσης» και συζητήστε το αηδιαστικό της υπόθεσης μαζί, αλλά και επιμείνετε με ήρεμες υπενθυμίσεις και συχνή επιβράβευση. Η χρήση βαζελίνης στις ρινικές κοιλότητες αποτρέπει την ξηρότητα και τον ερεθισμό τους.
Το φάγωμα των νυχιών (ονυχοφαγία)
Από ένταση, άγχος, πλήξη. Προκαλεί παραμορφώσεις στα δάχτυλα, τα ματώνει και δημιουργεί μολύνσεις.
Εάν το φάγωμα εντείνεται καθώς περνούν τα χρόνια, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε ψυχολόγο. Για πιο απλές και πρακτικές εφαρμογές, δοκιμάστε να του αποσπάσετε την προσοχή και το ενδιαφέρον με ένα αγαπημένο παιχνίδι για να παίξει ή με μαρκαδόρους για να ζωγραφίσει κ.τ.λ.
Πλαστελίνη και βερνίκια νυχιών με δυσάρεστη γεύση καλό είναι να απαγορεύονται. Εάν είναι κορίτσι, μπορείτε να το επιβραβεύσετε με έναν θαυμάσιο «ενισχυτή»: ένα μανικιούρ της μαμάς!
Τέλος, κόβετε βαθιά τα νύχια του/της για να μην μπαίνουν στον πειρασμό να τα μασουλάνε.
Το τράβηγμα-στριφογύρισμα των μαλλιών
Συνήθως συμβαίνει στα κορίτσια και είναι μάλλον ανώδυνο. Η τριχοτιλλομανία, όμως, μπορεί να δημιουργήσει φαλάκρα. Είναι περίπλοκη διαταραχή και θα πρέπει να ενημερωθεί ο παιδίατρός σας, ο οποίος θα σας παραπέμψει σε ειδικό ψυχολόγο για εξειδικευμένη παρέμβαση.
Χαμηλά, πιο χαμηλά…
Μόλις τα νήπια απελευθερωθούν από την πάνα -τον δεύτερο χρόνο- και συνειδητοποιήσουν ότι παίρνουν ευχαρίστηση αγγίζοντας τα γεννητικά τους όργανα, τίποτα δεν τα σταματάει. Αλλά και τα παιδιά του σχολείου συνεχίζουν αυτή τη συμπεριφορά, την οποία οι ειδικοί θεωρούν φυσιολογική, προτρέποντας τους γονείς να παραμένουν ήρεμοι και να την αγνοήσουν. Προσπαθήστε να μη στιγματίσετε και προπάντων να μην ταυτίσετε αυτή τους τη συνήθεια με κάτι κακό ή βρώμικο, γιατί στη νηπιακή ηλικία αυτή η δραστηριότητα δεν έχει σεξουαλική απόχρωση και πάντα συμβαίνει όταν είναι σε ένταση, πλήξη ή και κούραση. Λάβετε επίσης υπόψη σας ότι μπορεί κάτι να τα ενοχλεί, όπως μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος κ.λπ. Αποσπάστε με ήρεμο τρόπο την προσοχή τους σε άλλες δραστηριότητες, αδιαφορήστε και αντιμετωπίστε τη δραστηριότητα αυτή με ανοιχτό μυαλό.
Βήχας ή φτέρνισμα χωρίς να κλείνουν το στόμα
Ισως η πιο βρωμερή συνήθεια. Εκατομμύρια μικροσκοπικά σταγονίδια εκτοξεύονται παντού διασκορπίζοντας μικρόβια που μας αρρωσταίνουν.
Να τους μάθετε να χρησιμοποιούν χαρτομάντιλα ή να γυρίζουν το κεφάλι στο πλάι, βήχοντας μέσα στον λυγισμένο αγκώνα τους.
Κακοί τρόποι
Μάθετε από νωρίς στα παιδιά σας τις λέξεις «ευχαριστώ» και «παρακαλώ». Ενθαρρύνετέ τα με φράσεις όπως «τι θα πεις;», «μπράβο που ήσουν τόσο ευγενικός/ή». Είναι πολύ σημαντικό να μάθουν σωστούς τρόπους από πολύ νωρίς. Δείχνει κοινωνικό σεβασμό και παιδεία.
Γκρίνια
Θέστε τους όρους σας όταν γκρινιάζουν ασταμάτητα. Εάν βάλετε τη δική σας οριοθέτηση στην ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά και δεν ενδίδετε αλλά κρατάτε σταθερή πορεία, θα αποδυναμώσετε αυτή την εκνευριστική και εξουθενωτική συνήθειά τους.
Τσιμπολογήματα και ανθυγιεινό φαγητό
Τα μικρά παιδιά είναι πελάτες των φαστφουντάδικων, όπου όμως τα συνοδεύουν οι γονείς τους. Οι κατά πλειοψηφία πελάτες…
Προτού απορρίψετε κάποιο υγιεινό φαγητό -γιατί είναι αδύνατο να το φάει- μη φοβηθείτε να τους το δώσετε να το δοκιμάσουν πολλές φορές. Οι διαιτολόγοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να το δοκιμάσουν 10 με 14 φορές προτού αποφασίσουν αν τους αρέσει ή όχι. Εάν αρνηθούν να φάνε το φαγητό του σπιτιού, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν θα μαγειρεύετε ανάλογα με τη διάθεσή τους. Η εναλλακτική είναι μια φέτα ψωμί με τυρί. Αφήστε που οι εποχές είναι δύσκολες. Γενικά, οι λέξεις-κλειδιά για αλλαγή της συμπεριφοράς σε πιο αποδεκτές μορφές είναι:
Yπομονή: Οταν έχετε καταφέρει να έχουν την επιθυμητή συμπεριφορά, μπορεί να πισωγυρίσουν. Υπενθυμίστε τους ήρεμα τι πρέπει να κάνουν. Οταν τα διορθώνετε, εφαρμόστε αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν «μέθοδος σάντουιτς»: πείτε τους κάτι ενθαρρυντικό γύρω από το πόσο σκληρά προσπάθησαν, διορθώστε την παρατυπία και τελειώστε με θετική ενίσχυση.
Επιβράβευση: Δώστε ανταμοιβές («ενισχυτές»): Οταν κόβουν την κακιά συνήθεια, είναι λογικό να περιμένουν τον έπαινο (έναν καλό λόγο, ένα αυτοκόλλητο για την καλή συμπεριφορά τους κλπ). Τα παιδιά θέλουν πάντα να μας ευχαριστούν και να κάνουν το σωστό. Ο στόχος είναι να αλλάξετε την άσχημη συνήθεια σε μια πιο αποδεκτή. Εάν βρείτε μια ανταμοιβή που είναι ισχυρή, χρησιμοποιήστε την. Το κλειδί είναι η συνέχιση της θετικής ενίσχυσης της συμπεριφοράς και η ελαχιστοποίηση της αρνητικής. Καλή επιτυχία!
Χαρά Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
