Οξεία γαστρεντερίτιδα: Από τι προκαλείται και τι πρέπει να κάνετε

Γράφει ο Γαστρεντερολόγος Δρ. Χρήστος Ζαβός, https://peptiko.gr/

Η οξεία γαστρεντερίτιδα αναφέρεται σε φλεγμονή του γαστρεντερικού συστήματος που
εκδηλώνεται με διάρροια, έμετο και κάποιες φορές πυρετό ή πόνους στο σώμα.

Αυτή η κατάσταση επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο και μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρή στα μικρά παιδιά, στους ηλικιωμένους ή στα άτομα με
εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Η διάρροια αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες
θανάτου στα παιδιά σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, κυρίως λόγω υποσιτισμού,
μολυσμένου νερού και περιορισμένης πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη. Ακόμα και στις
ανεπτυγμένες χώρες όπως η Ελλάδα, η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι ένα συχνό αίτιο
νόσησης, αναγκάζοντας πολλούς ανθρώπους να ζητήσουν ιατρική βοήθεια ή να χάσουν
ημέρες από την εργασία ή το σχολείο.

Αίτια
Η οξεία γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκληθεί από διάφορα αίτια που προσβάλλουν το
στομάχι και το έντερο. Παρότι τα βακτήρια και τα παράσιτα μπορεί να ευθύνονται για την
εμφάνιση των συμπτωμάτων, εντούτοις οι ιοί αποτελούν μία από τις πιο συνηθισμένες
αιτίες γαστρεντερίτιδας. Η κατανόηση των διάφορων πιθανών αιτίων μπορεί να βοηθήσει
τόσο στην πρόληψη όσο και στη θεραπεία.

Αυτοί οι ιοί συνήθως μεταδίδονται μέσω της κοπρανο-στοματικής οδού, πράγμα που
σημαίνει ότι μικροσκοπικές ποσότητες κοπράνων ή εμετού ενός μολυσμένου ατόμου
μπορούν να φτάσουν στο στόμα ενός άλλου, εφόσον τα χέρια, τα τρόφιμα ή οι επιφάνειες
έχουν μολυνθεί. Βακτηριακοί μικροοργανισμοί μπορούν επίσης να προκαλέσουν γαστρεντερίτιδα, συνήθως μέσω μολυσμένων τροφίμων ή νερού. Συνηθισμένοι βακτηριακοί «ένοχοι» είναι η σαλμονέλα, η σιγκέλα, το καμπυλοβακτηρίδιο και ορισμένοι τύποι κολοβακτηριδίου.
Μερικές φορές, αυτά τα βακτήρια παράγουν τοξίνες, οπότε ακόμα και αν καταστραφούν με
το μαγείρεμα, οι τοξίνες μπορεί να παραμείνουν στην τροφή και να προκαλέσουν
συμπτώματα όταν καταναλωθούν.

Τέλος, κάποια φάρμακα μπορούν να ερεθίσουν το γαστρεντερικό σύστημα, προκαλώντας
συμπτώματα που μοιάζουν με γαστρεντερίτιδα. Τα αντιβιοτικά είναι χαρακτηριστικό
παράδειγμα, καθώς μπορεί να διαταράξουν την ισορροπία των ωφέλιμων βακτηρίων στο
έντερο και να οδηγήσουν σε διάρροια.

Συμπτώματα
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα ιογενούς γαστρεντερίτιδας περιλαμβάνουν αιφνίδια
εμφάνιση υδαρούς διάρροιας, ναυτίας και εμέτου. Μπορεί να συνυπάρχει ήπιος πυρετός,
ρίγη, πόνοι στο σώμα και μια γενική αίσθηση κακουχίας. Παρότι συνήθως υποχωρεί μέσα
σε λίγες ημέρες, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι η αφυδάτωση, ειδικά σε περιπτώσεις συχνού
εμέτου και διάρροιας. Η αφυδάτωση εκτιμάται από την παρουσία συμπτωμάτων όπως
δίψα, ξηροστομία, ζάλη και σκούρα ούρα. Τα μικρά παιδιά μπορεί να γίνονται ανήσυχα ή
ληθαργικά και να εμφανίζουν βυθισμένα μάτια ή βυθισμένη πηγή στο κεφάλι. Οι
ηλικιωμένοι ή άτομα με άλλα προβλήματα υγείας ίσως να δυσκολευτούν περισσότερο να
αναρρώσουν αν δεν μπορούν να πίνουν επαρκή ποσότητα υγρών.

Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της ιογενούς γαστρεντερίτιδας στοχεύει στην πρόληψη ή την
αποκατάσταση της αφυδάτωσης. Στις ήπιες περιπτώσεις, η λήψη υγρών όπως νερό,
αθλητικά ποτά ή ηλεκτρολυτικά διαλύματα ενυδάτωσης από το φαρμακείο είναι συνήθως
επαρκής. Στα παιδιά, αυτά τα διαλύματα αντικαθιστούν τα χαμένα υγρά και ηλεκτρολύτες
χωρίς να ερεθίζουν ιδιαίτερα το στομάχι. Αν η αφυδάτωση γίνει σοβαρή, ειδικά σε βρέφη,
ηλικιωμένους ή ανθρώπους με χρόνια προβλήματα υγείας, μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία
για χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών. Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών,
ενώ φάρμακα που μειώνουν ή σταματούν τη διάρροια και τον έμετο συνήθως δεν δίνονται
σε μικρά παιδιά, λόγω πιθανών παρενεργειών. Ορισμένα προβιοτικά μπορεί να συμβάλουν
στη μείωση της διάρκειας της διάρροιας, αλλά η αποτελεσματικότητα ποικίλλει και όσοι
ενδιαφέρονται να λάβουν κάποιο τέτοιο σκεύασμα θα πρέπει να ζητήσουν τη γνώμη του
γιατρού τους.

Πρόληψη
Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για την πρόληψη της ιογενούς γαστρεντερίτιδας είναι το
συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ιδιαίτερα μετά τη χρήση της τουαλέτας,
την αλλαγή πάνας στα μωρά και πριν από την προετοιμασία ή τη κατανάλωση φαγητού.
Είναι επίσης σημαντικό να απολυμαίνονται οι επιφάνειες, ειδικά αν υπάρχει άτομο στο
σπίτι που είναι χρονίως πάσχον ή ανοσοκατασταλμένο. Η αποφυγή μολυσμένων τροφίμων
ή νερού, το σωστό μαγείρεμα (ειδικά θαλασσινών) και το σχολαστικό πλύσιμο των
τροφίμων είναι οι ενδεδειγμένοι τρόποι για τη μείωση της εξάπλωσης των μικροβίων. Οι
καλές πρακτικές υγιεινής, το καθαρό πόσιμο νερό και ο έγκαιρος εντοπισμός εστιών
μετάδοσης σε σχολεία ή εργασιακούς χώρους συμβάλλουν στον περιορισμό της ευρύτερης
εξάπλωσης.

Παρόλο που η οξεία γαστρεντερίτιδα είναι ενοχλητική και δυσάρεστη, η προσοχή στην
πρόσληψη υγρών, η αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών και η τήρηση καλής υγιεινής βοηθούν
τους περισσότερους ασθενείς να αναρρώσουν γρήγορα και να αποτρέψουν τη μετάδοση
της νόσου σε άλλους.