“Πως χτίστηκε η εκκλησία Αγία Τριάδα στην Πρόνοια Ναυπλίου”… άρθρο του Τόλη Κοΐνη

Γιορτάζει σήμερα το βράδυ η Αγία Τριάδα στην Πρόνοια. Με την ευκαιρία ανεβάζω αποσπάσματα από ένα άρθρο γραμμένο στην εφημερίδα «ΝΑΥΠΛΙΑΚΗ ΗΧΩ», τον Μάϊο του 1936, από τον πατέρα μου, τον Τάκη Κοΐνη – ήταν η χρονιά που τέλειωσε το Γυμνάσιο και πέρασε στη Νομική.

Περιγράφει τις περιπέτειες της ανέγερσης του ναού της Αγίας Τριάδας. Δίνω αποσπάσματα του άρθρου με επεξηγήσεις δικές μου. Διατήρησα την ορθογραφία, αλλά όχι –δυστυχώς – και τον τονισμό.

«Την 15 Απριλίου 1836 ο δήμαρχος Ναυπλίας, Παπαλεξόπουλος ονόματι, ειδοποιείται από τον υπαστυνόμον Προνοίας, πως όλοι οι οικούντες το ωραίο μας αυτό προάστειον, εις συνάθροισίν των εις τους Αγίους Πάντας απεφάσισαν , όπως δι ιδίων εξόδων ανεγείρουν νέον ναόν, διότι όπως αναφέρουν , δεν δυνάμεθα να εκκλησιαζόμεθα, όπως κατά τα έτη της Τουρκοτυραννίας εις άντρα ιδία Κυκλώπων». Το Δημοτικόν Συμβούλιον δίδει εξ άλλου την άδεια εις τον Δήμαρχον, να ζητήσει από το δημόσιον τον τόπον της μικράς πλατείας αγοράς, όπου και τελικώς εκτίσθη.»

Δλδ. Στη θέση της Αγίας Τριάδος είχε προβλεφθεί πλατεία αγοράς. Ας δούμε τώρα με την γραφίδα του Τάκη Κοΐνη, και τις αντιδράσεις.

«Αλλά σχεδόν ταυτοχρόνως ο Νομάρχης Ι.Κριεζής λαμβάνει ετέραν αίτησιν τριάκοντα ως έγγιστα κατοίκων της Προνοίας, δι ής του ζητούν όπως μεσολαβήση παρά τω Δημάρχω και αποφασισθή, ίνα η νέα εκκλησία κτισθή εις την ήδη πλατείαν Εθνοσυνελεύσεως, ένθα υπάρχουσιν εισέτι μάρμαρα θύρας του πάλαι ποτέ ναού του Άη-Νικήτα»

Δλδ. Στην πλατεία όπου είχε κτισθεί ένα πρόχειρο κτίριο ξύλινο να στεγάσει την Εθνοσυνέλευση του 1832, προϋπήρχαν τα ερείπια μιας παλιάς (Βυζαντινής;) εκκλησίας. Επειδή όμως και στο παλιό Ναύπλιο αναφέρεται ερειπομένος και κατεδαφισθείς την ίδια εποχή ναός του Άη Νικήτα, εντυπωσιάζει  η εμμονή των παλιών Ναυπλιέων με αυτό τον Άγιο. Το σχολείο κτίσθηκε εκεί τη δεκαετία του 1930, μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν το τωρινό ΚΑΠΗ. Συνεχίζει το άρθρο.

«Υπερισχύουν φυσικά οι περισσότεροι, που θέλουν την εκκλησίαν εις την αγοράν. Τα επιχειρήματα των αντιδρώντων πως εκεί σκάνδαλα πολλά συμβαίνουσιν και μέλλουν να καταστραφώσιν δυστυχείς επαγγελματίαι, οίτινες εκεί έχουν τα οικημάτιά τους, που θα κατεδαφισθούν»

Δλδ. Στη θέση της σημερινής Αγίας Τριάδας υπήρχαν προχειροκαλύβια που στέγαζαν μικρομάγαζα, αυτά χαρακτηρίζει «οικημάτια». Μετά μας δίνει τις κρίσιμες ημερομηνίες 11 Νοεμβρίου 1836, ημέρα Παρασκευή: ανοίγουν τα θεμέλια, 26 Μαρτίου 1838: «κατορθούται μετά μυρίους κόπους η τέλεσις των πολυποθήτων εγκαινίων». Θεωρείται άξιο λόγου και αναγράφεται στα σχετικά αρχεία ότι ο Δεσπότης, ο Κύριλλος, δεν δέχθηκε χρήματα (για την πρώτη λειτουργία!;!;!)

Για τα οικονομικά της οικοδομής ζήτησαν την ενίσχυση του Όθωνα και πήραν 2.000 δρχ. και απαίτησαν από τον Δήμαρχο, Αντωνόπουλο, να δοθούν  5.000 δρχ. που είχε εισπράξει ο Δήμος «δια τον καλλοπισμόν της Πρόνοιας», αλλά τα κράταγε στα Ταμεία του, για να καλύψει ίσως άλλες ανάγκες.

Και ο Δήμαρχος τα έδωσε μεν, αλλά έπαψε την Επιτροπή Ανεγέρσεως του ναού διορίζοντας δικούς του… Νέες αντιδράσεις: Η νέα επιτροπή αποτελείται: «εξ εκείνων «οίτινες ουδέ καν γνωρίζουσι εάν κτίζεται εκκλησία»… «μόνον και μόνον να κάμη εφημέριον του ανεγειρομένου ναού έναν φίλον των κρατούντων, ιερομόναχον Μελέτιον, όστις επί κεφαλής φατρίας κατά τας δημοτικάς εκλογάς ανεστάτωνε την πόλιν.»

Δλδ. Φαίνεται πως από τότε ίσχυε το «Η Πρόνοια βγάζει Δήμαρχο» και ήθελαν να εκμεταλλευτούν την ισχύ της εκκλησίας.

Τελικά, οι διαμαρτυρίες έπιασαν τόπο. Αποκαταστάθηκε η επιτροπή ανεγέρσεως. Και ο πατέρας μου διασώζει στο άρθρο του τα ονόματά τους: Παν. Γκουζιλέτος, Δημήτριος Χατζηπανάγου, Σταύρος Βασιλείου και Νικόλαος Καρνάβος.

Πλαισιώνω την ανάρτηση με μια «διαφάνεια». Στα αριστερά ο εκδότης της «Ναυπλιακής Ηχούς» με τον αρθρογράφο (η διαφορά ύψους είναι γιατί ο Μιχάλης Λάμπρου είναι πάνω στο πεζοδρόμιο και ο πατέρας μου κάτω. Η φωτό πρέπει να είναι του 1938, όπου ο πατέρας μου έχει γίνει τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας και παράλληλα μαθαίνει την Τυπογραφία )

Την βρήκα σε μια ανάρτηση του φίλου Γιώργου Μουσταΐρα, πιθανά από το αρχείο του κ. Λούη Λάμπρου. Στη μέση το φύλλο της εφημερίδας, που το ανακάλυψε και μου το έστειλε ο Νίκος ο Τόμπρας του Γ. Στα δεξιά μια φωτό από τις «Παλιές φωτογραφίες του Ναυπλίου» πως ήταν η Αγία Τριάδα και η τριγύρω γειτονιά την εποχή που γράφτηκε το άρθρο.

Εντυπωσιάζει η εξέταση των αρχείων με τα οποία τεκμηριώνει το άρθρο του, ο πατέρας μου… Πρέπει να είχε ψάξει και στο Δημαρχείο (ο παππούς μου, ο Κώστας Κοΐνης, ήταν ληξίαρχος και ο πατέρας μου ως μαθητής χρησιμοποιούσε γραφομηχανές του Δήμου για να δακτυλογραφεί προτάσεις δικηγόρων) αλλά και στην εκκλησία (ο παππούς είχε κάνει και επίτροπος και τα δυό μπροστινά εικονοστάσια ήταν δωρεές του αδερφού της προγιαγιάς μου, του Ιωάννη Ευστρατίου, μεγαλέμπορου στην Αθήνα).