Ο Αρχιστράτηγος Νας στην Αγία Μονή Ναυπλίου ( το ’21 χωρίς παραμορφωτικούς φακούς) …άρθρο του Τόλη Κοΐνη

Ιούνιος 1827. Ένας στρατηγός φτάνει στην Αγία Μονή.

Είναι αρχηγός του Ελληνικού Στρατού και το Ναύπλιο είναι πρωτεύουσα της Ελλάδας, σύμφωνα με την απόφαση της πρόσφατης (πριν από 5 μήνες) Εθνοσυνέλευσης. Όμως δεν τολμάει να μπει στην πόλη, κατευθύνεται στην Άρεια και παραμένει δίπλα στο παλιό Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, ή απλά Αγια Μονή για τους Ναυπλιώτες.

Πριν από πέντε μήνες στην Τροιζήνα, όλες οι φατρίες της Εθνοσυνέλευσης, είχαν συμφωνήσει σε μερικά απλά πράγματα: Να αναγνωρίσουν τον Καποδίστρια ως Κυβερνήτη για 7 χρόνια, να θέσουν τον στρατό και το ναυτικό υπό τις διαταγές δύο Άγγλων αξιωματικών, να θεωρήσουν πρωτεύουσα το Ναύπλιο και να συνεχίσουν τον αγώνα που είχε αρχίσει από το 1821. Μέχρι να έρθει ο Καποδίστριας όρισαν μια Αντικυβερνητική Επιτροπή με … περισσότερους Αντικαποδιστριακούς.

Πρώτο κατόρθωμα της νέας κατάστασης ήταν η πανωλεθρία των Ελλήνων στο Φάληρο και η ατιμωτική παράδοση της Ακρόπολης των Αθηνών στους Τούρκους. Μετά από αυτό η Ελλάδα είχε υπό τον έλεγχό της μόνο την Αργολιδοκορινθία, την Μάνη, την Μονεμβάσια και τα νησιά του Αργοσαρωνικού και στα ορεινά της Αρκαδίας υπήρχε ένα αντάρτικο στράτευμα με τον Κολοκοτρώνη που πολεμούσε τόσο τους Αιγύπτιους όσο και τους Νενέκους (Έλληνες που πήγαν με τους Τούρκους).

Το μόνο μέρος που θα μπορούσε να προβάλλει αντίσταση στους Τούρκους ήταν το Ναύπλιο, στο οποίο είχαν συρρεύσει χιλιάδες πρόσφυγες… προσφυγουπόλεις γύρω από τα τείχη… αλλά και παράγκες μέσα στην παλιά πόλη, στέγαζαν όλο αυτόν τον κόσμο. Όμως στο Ναύπλιο δεν μπορούσε να λειτουργήσει ούτε Βουλή, ούτε στρατηγείο του Αγώνα, ούτε Κυβέρνηση, ούτε τίποτε… αιτία ήταν ο Θοδωρής Γρίβας.

Ο λεβέντης αυτός μετά την ηρωική άμυνα και την επική έξοδο του Μεσολογγίου, ήρθε στο Ναύπλιο. Οι «ολιγαρχικοί» το θεώρησαν ευκαιρία να τους αναθέσουν την διοίκηση της φρουράς της πόλης για να αποδυναμώσουν τον Κολοκοτρώνη. Οι καπεταναίοι αυτοί συνέπτυξαν κατ΄ αρχάς μιαν «αδελφότητα» (θα το λέγαμε και Χούντα) και ανέλαβαν το Παλαμήδι ενώ μια άλλη παράταξη υπό τον Φωτομάρα, ανέλαβε την Ακροναυπλία.

Ο Γρίβας έκανε πέρα τους άλλους της αδελφότητας και έγινε απόλυτος κυρίαρχος στο Παλαμήδι… Δυστυχώς, αν και οι ιστορικοί καταγράφουν και με λεπτομέρειες τα εγκλήματα που διέπραξαν και χαρακτηρίζουν «άντρο ληστοσυμμορίας» το Παλαμήδι, το αποσιωπούμε…

Τον Ιούνη του 1827, ο Άγγλος Αρχιστράτηγος του Ελληνικού στρατού ο Τσώρτς «αφίκετο δια ξηράς» και στήθηκε στην Αγία Μονή. Δεν λειτουργούσε τότε Μοναστήρι, υπήρχε η παλιά εκκλησία του 11ου αιώνα, μερικά κελιά και η βρύση, η «Κάναθος Πηγή» των αρχαίων. (Το σημερινό μοναστήρι φτιάχτηκε εβδομήντα χρόνια μετά από την Καικιλία Πομώνη).

Κάλεσε ο Στρατηγός Τσωρτς και τον Γρίβα και τον Φωτομάρα να παραδώσουν τα κάστρα και να ενταχθούν στον κανονικό στρατό. Στην αρχή δέχτηκαν. Αλλά η Αγία Μονή δεν έκανε το θαύμα της. Ο Γρίβας καθυστερούσε για να δει πόσο αποφασιστικός ήταν ο στρατηγός.

Μετά άρχισε τα παζάρια. Ήθελε χρήματα (τάχα μου για τους στρατιώτες του) και αξιώματα. Συνελάμβανε υπουργούς και τους ανέβαζε όμηρους στο Παλαμήδι ζητώντας λύτρα, τον Θεοδώρητο Βρεσθένη τον είχε κλείσει στο μπουντρούμι για ένα μήνα περίπου. Τον Ανδρέα Μεταξά ατύχησε γιατί ο Κεφαλλονίτης πολιτικός είχε για καλή του τύχη δυο πιστόλες γεμάτες. … Χρειάζεται ιδιαίτερη ανάρτηση για τα εγκλήματα του Γρίβα (τα περιγράφουν αναλυτικά ο Σπηλιάδης και ο Λαμπρινίδης).

Παράλληλα έστειλε και ο Ιμπραήμ ανθρώπους στο Παλαμήδι, στον Γρίβα, του υπόσχονταν πολλά… Δεν τα βρήκαν. Ζητούσε πάντα παραπάνω.

Μετά τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, ο Γρίβας παρέμενε δικτάτορας Παλαμηδίου. Ο Καποδίστριας μόλις ήρθε στο Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1828, όρισε γενικό φρούραρχο Ναυπλίου τον Βαυαρό Έυδεκ (τον μετέπειτα αντιβασιλιά), έβαλε και τον Βούλγαρη να αρχίσει το φτιάξιμο των φρουρίων και πήγε στην Αίγινα. Ο Γρίβας κατάλαβε πως δεν θα είχε καμιά τύχη να κρατάει το Παλαμήδι, ως  ιδιωτικό του φρούριο και το παρέδωσε.

ΥΓ: Η φωτό της Αγια Μονής είναι του 1902, την βρήκα στο cityofNafplion.