Στο Κατάστημα Κράτησης Ναυπλίου μια διαφορετική γιορτή των φυλακισμένων με τα παιδιά τους
Πρόγραμμα ΤΘΣ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στο Κ.Κ. Ναυπλίου
«Αναπτύσσοντας δεξιότητες ζωής σε κρατούμενους»
Δεκέμβριος 2018
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, 14 και 15 Δεκεμβρίου, στο Μπαζάρ του Δήμου Ναυπλιέων εκτέθηκαν τα έργα των εγκλείστων. Ήταν πολλά και πολύ όμορφα. Σε αυτά απεικονιζόταν η αγωνία τους να εκφραστούν και να πουν στον κόσμο ότι είναι ικανοί και έχουν διάθεση να ενταχθούν με δημιουργικό πλέον τρόπο στην κοινωνία. Μια άλλη προσπάθεια που εκφράζει πολλά συναισθήματα αγάπης και έλλειψης είναι η εκδήλωση «Μια αγκαλιά και δυο τραγούδια» την Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου.
Ξεκινώντας από τον μεγάλο μελετητή Bowlby (1946) που πρώτος μελέτησε τη σχέση μεταξύ του φυλακισμένου γονιού και του παιδιού που χωρίζεται από τον πατέρα ο οποίος υπογράμμισε πόσο αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού που μπορεί να γίνει ακόμα και αντικοινωνική, τη στάση του προς τη ζωή, τη σχέση του με τους συνομήλικους και με όλη την οικογένεια, διατρέξαμε τη διεθνή βιβλιογραφία και μελετήσαμε περισσότερο τη σημερινή (Mumola, 2000, Julie Poehimann – Tynan 2015, Murray, Farrington, 2004, 2012 κά). Oι έρευνες αυτές δείχνουν ότι τα παιδιά των φυλακισμένων φαίνεται ότι υποφέρουν βαθειά και παρουσιάζουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες λόγω του εγκλεισμού του πατέρα.
Επειδή αρκετοί κρατούμενοι ενδιαφέρονται πολύ για τα παιδιά τους και αναφέρονται σε αυτά κατά την ώρα των μαθημάτων, η πρώτη μας κίνηση ήταν να βρούμε παιδικά βιβλία για να τα χαρίσουν οι ίδιοι οι πατεράδες έγκλειστοι στα παιδιά τους (Οκτώβριος 2018). Έτσι ένας πατέρας φυλακισμένος με το να προσφέρει ένα βιβλίο, οδηγεί το παιδί του στο διάβασμα και το αντικείμενο αυτό μπορεί να γίνει ένα «μεταβατικό» αντικείμενο ή ένας διαμεσολαβητής συναισθήματος με αποτέλεσμα το παιδί να συνδεθεί με το διάβασμα και να αγαπήσει τα βιβλία «του μπαμπά του».
Το καθημερινό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου που λαμβάνει χώρα στο Κατάστημα Κράτησης Ναυπλίου στοχεύει στη γνωστική και την κοινωνικο – συναισθηματική ανάπτυξη αλλά και την ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής.
Στα πλαίσια της διεθνούς βιβλιογραφίας και της επίτευξης των στόχων μας και με έμφαση στη συναισθηματική ανάπτυξη και τις σχέσεις ενδυνάμωσης πατέρα – παιδιού, σκεφτήκαμε να οργανώσουμε μια γιορτή με τους κρατούμενους για τα παιδιά τους, την οποία θα ετοιμάζανε και θα παρουσιάζανε οι ίδιοι, θα ήταν δηλαδή οι πρωταγωνιστές για τα παιδιά τους που θα ερχόντουσαν στις φυλακές με τη συνοδεία της μητέρας τους. Ίσως να ερχόντουσαν για πρώτη φορά, ίσως να είχανε ξανάρθει, πάντως είναι σημαντικό να μην χαθεί η επαφή και ιδιαίτερα να αισθανθούν τα παιδιά το ενδιαφέρον και την αγάπη του πατέρα τους
Με τη συμφωνία και τις οδηγίες του Διευθυντή κου Γιάννη Μπαρμπαγιάννη και τη σύμπραξη των Κοινωνικών λειτουργών Ελένης Δούκα και Χρήστου Παπαμήτρου ξεκινήσαμε την προετοιμασία.
Η πρόταση εγκρίθηκε από τη Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το πρόγραμμα της γιορτής ορίστηκε μετά από συζήτηση με τους κρατούμενους και ήταν:
- Τραγούδια «όταν θα πάω κυρά μου στο παζάρι» και «στου γιαλού τα βοτσαλάκια».
- Aφηγήσεις μικρών σύντομων παραμυθιών για τα μικρότερα παιδιά.
- Αφηγήσεις προσωπικών ιστοριών των κρατουμένων σε σχέση με ζώα από την παιδική τους ηλικία. Οι ιστορίες επιλέχθηκαν με παιδαγωγικά κριτήρια.
- Ζωγραφική παιδιών και κρατουμένων, όλων μαζί.
- Αφήγηση αστείου παραμυθιού του Τριβιζά «η Φρικαντέλα που μισούσε τα κάλαντα». Στη συνέχεια οι κρατούμενοι τραγουδάνε τα κάλαντα.
- Κυκλικός Χορός – καλαματιανός των εγκλείστων, κρατώντας μεγάλες κούκλες κουκλο-θεάτρου που κατασκεύασαν μόνοι τους.
- Μοίρασμα των δώρων βιβλίων.
- Κέρασμα με ωραία μουσική.
Τη γιορτή προετοίμασε με πολλή διάθεση μια ομάδα εκλεκτών εθελοντών. Την πρωτοβουλία πήρε η Βαλεντίνα Μιχαήλ η οποία φρόντισε τα παραμύθια και ορισμένες κατασκευές, που σε αυτές βοήθησαν η Αθηνά Κλαδά και η Κατερίνα Δήμα. Το χορό δίδαξε η Δέσποινα Διακάκη με τη μουσικό Μαίρη Λούμου. Η Φωτεινή Χασάπη με τη Σταματίνα Μπρεάνου και τη Χρυσάνθη Μαντζαβράκου βοήθησαν τους κρατούμενους να φτιάξουν κουλουράκια.
Το συγκινητικότερο όλων ήταν το ενδιαφέρον και η προσπάθεια των κρατουμένων πατεράδων αλλά και άλλων κρατουμένων που δεν είχαν δικά τους παιδιά να προετοιμάσουν κάτι για τη γιορτή, να αφηγηθούν παραμύθια ή ιστορίες και να φτιάξουν δωράκια για τα παιδιά τους, όπως τεράστιες κούκλες με τις οποίες χόρεψαν καλαματιανό κρατώντας τις ψηλά. Υπήρξαν στιγμές που γινόντουσαν και οι ίδιοι παιδιά και χαιρόντουσαν, έλεγαν τα αστεία τους, όπως και στιγμές γέλιου, χιούμορ και απόλαυσης φτιάχνοντας κουλουράκια!
- Σκέψου να με έβλεπε η γυναίκα μου να φτιάχνω κουλουράκια, είπε ο Α.
- Αν δούνε τις φωτογραφίες που βγάλαμε θα πούνε ότι εμείς περνάμε ωραία εδώ και εκείνοι παιδεύονται, είπε ο Ε.
- Αυτή η γιορτή, κυρία Άλκηστις δεν έχει ξαναγίνει, το ξέρετε;
- Σκέφτεσαι όταν θα δούνε τα παιδιά τις κούκλες τι χαρά θα κάνουνε, είπε ο Κ.
- Ρε συ, αυτό μου αρέσει, γιατί δεν έγινα μάγειρας να φτιάχνω κουλουράκια όλη μέρα στη ζωή μου, είπε ο Μ.
Αυτό ήταν σημαντικό γιατί η μια διαδικασία οδηγεί σε άλλη αρκεί να παρατηρούμε και να ακούμε τους άλλους. Να λοιπόν, η γιορτή που μας συγκίνησε βαθειά όλους μας έδειξε ένα νέο δρόμο. Εκτός από την ευαισθησία, την ανθρωπιά, το ακούμπισμα του παιδιού με τον πατέρα του, τις γλυκές και ταυτόχρονα πικρές στιγμές συνάντησης, τις διεργασίες μετάλλαξης της συνείδησης των κρατουμένων προς το «ηθικό», προέκυψε μια ενδιαφέρουσα πρόταση από τις αντιδράσεις και τα λεχθέντα τους.
Στο πρόγραμμά μας «Αναπτύσσοντας δεξιότητες ζωής στους κρατούμενους του ΚΚ Τίρυνθας και Ναυπλίου» προχωράμε …και στα κουλουράκια. Ναι όπως το διαβάσατε. Διευρύνουμε τα διδακτικά μας αντικείμενα και εφαρμογές. Οργάνωση και σχεδιασμός πώς ανοίγουμε ένα μαγαζί, πώς το προετοιμάζουμε, πώς κοστολογούμε τα προϊόντα του, πώς το εξοπλίζουμε, πώς το διακοσμούμε, πώς κάνουμε μια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ, πώς το προβάλλουμε μέσω θεατρικών τεχνικών όπως «ο μανδύας του ειδικού» της D. Heathcote και πώς…. βρίσκουμε ένα νέο δρόμο και φτιάχνουμε χίλια και ένα κουλουράκια. Γιατί η πραγματικότητα, το όνειρο και η επανένταξη μπορεί να κατακτηθεί.
Η υπεύθυνη του προγράμματος
Αλκηστις Κοντογιάννη, Ομότιμη Καθηγήτρια Παν/μίου Πελοποννήσου
