Εμφάνιση νέων κρουσμάτων από το βακτήριο Xylella fastidiosa σε ελαιόδεντρα στην Ισπανία

Επανερχόμενοι στο σοβαρό αυτό ζήτημα, αφού νέα δεδομένα έχουν προκύψει και αφορούν τον εντοπισμό του καταστρεπτικού βακτηρίου Xylella fastidiosa (παθογόνο καραντίνας) σε ελαιώνα ηλικίας 8 ετών, στην περιφέρεια της Μαδρίτης.

Αρχικά επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργούνται κάθε χρόνο στα πλαίσια του προγράμματος των επισκοπήσεων, μέχρι σήμερα, δεν έχει διαπιστωθεί στη χώρα μας η ύπαρξη του βακτηρίου Xylella fastidiosa στη χώρα μας..

Υπενθυμίζουμε ότι πρώτη διαπίστωση του βακτηρίου αυτού έγινε τον Οκτώβριο του

2013, στην Νότιo Ιταλία, σε δύο διαφορετικές περιοχές της επαρχίας Λέτσε (Lecce), στην Περιφέρεια της Απουλίας(Apulia).
Στη συνέχεια το παθογόνο εντοπίστηκε το 2015 σε φυτά πολύγαλα (Polygala myrtifolia) στην Κορσική της Γαλλίας, και το 2016 σε γλαστρικά φυτά πικροδάφνης ( Nerium oleander) σε θερμοκήπιο στη Σαξωνία της Γερμανίας.

Στη συνέχεια το 2016 και 2017 το βακτήριο εντοπίστηκε στην αυτόνομη κοινότητα των Βαλεαρίδων Νήσων σε 12 είδη φυτών και δένδρων (ελιά, αγριελιά, πολύγαλα, κερασιά, δαμασκηνιά, ακακία, λεβάντα, λαδανιά, αμπέλι, πικροδάφνη), και σε δέντρα αμυγδαλιάς στην περιοχή Αλικάντε της Ισπανίας.
Φωτογραφίες με συμπτώματα προσβολής από τις Βαλεαρίδους Νήσους μπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα :
https://www.ponteproject.eu/wp-content/uploads/2018/01/Symptoms-observed-in-Spain_04-01-18.pdf

Δυστυχώς η τελευταία ενημέρωση, στις αρχές Απριλίου, της Ε.Ε και των κρατών μελών από την αρμόδια Φυτοϋγειονομική Υπηρεσία της Ισπανίας, αφορούσε τη διαπίστωση του βακτηρίου σε ελαιώνα ηλικίας 8 ετών στην Περιφέρεια της Μαδρίτης.

Η εμφάνιση αυτή είναι άκρως ανησυχητική για την ελαιοκαλλιέργεια της Ισπανίας αλλά και των άλλων χωρών της Ε.Ε. Πρέπει λοιπόν να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας ώστε να αποφευχθεί η επέκταση του βακτηρίου τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες χώρες της Ε.Ε.

Σημειώνουμε ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος διασποράς του συγκεκριμένου βακτηρίου είναι το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια, εμβόλια), δηλαδή η μετακίνηση από μολυσμένες περιοχές προσβεβλημένων φυτών, προκειμένου να φυτευτούν σε άλλες περιοχές. Όμως το βακτήριο μεταδίδεται από τα μολυσμένα φυτά στα υγιή και με μικροσκοπικά έντομα- φορείς, όπως είναι διάφορα τζιτζικάκια μυζητικά- έντομα (ημίπτερα).
Όπως έχει αποδειχθεί ο καλύτερος τρόπος αποφυγής εισόδου και εξάπλωσης του παθογόνου σε μια περιοχή είναι η πρόληψη που επιτυγχάνεται με τη διακίνηση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού δηλαδή δενδρυλλίων και εμβολίων.

Σημειώνεται ότι, περισσότερα από 300 είδη καλλιεργούμενων φυτών μεταξύ των οποίων οπωροφόρα δένδρα (ελιά, εσπεριδοειδή, αμυγδαλιά, ροδακινιά, κερασιά, δαμασκηνιά), αμπέλι, καλλωπιστικά (Πολύγαλα, πικροδάφνη, λεβάντα, δενδρολίβανο κ.λ.π.), αυτοφυή φυτά και δασικά (πλάτανος, βελανιδιά), μπορούν να προσβληθούν από το βακτήριο. Αυτά αναφέρονται αναλυτικά στον « Κατάλογο φυτών που είναι γνωστό ότι είναι ευπαθή στα ευρωπαϊκά και μη ευρωπαϊκά απομονωθέντα στελέχη του συγκεκριμένου οργανισμού («συγκεκριμένα φυτά» βάσει των εκτελεστικών αποφάσεων: 2015/789/ΕΕ και 2015/2417/ΕΕ. Ο κατάλογος των φυτών-ξενιστών τροποποιείται συνεχώς βάσει των ερευνών που διεξάγονται εντός και εκτός Ευρώπης Στο παράρτημα 1 παραθέτονται φωτογραφίες προσβεβλημένων φυτών του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO) από το σύνδεσμο https://gd.eppo.int

Σύμφωνα λοιπόν με την Ευρωπαϊκή Φυτοϋγειονομική Νομοθεσία τα ευαίσθητα στη Ξυλέλλα φυτά, που παράγονται εντός της Χώρας επιτρέπεται να διακινούνται μόνο εφόσον αυτά συνοδεύονται με Φυτοϋγειονομικό διαβατήριο. Επιπλέον επισημαίνεται ότι η ενδοκοινοτική διακίνηση φυτών-ξενιστών που δεν είχαν ποτέ αναπτυχθεί εντός των οριοθετημένων περιοχών γίνεται στο εσωτερικό της Ένωσης μόνον αν συνοδεύονται από Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο.

Ενδεικτικά αναφέρουμε την υποχρεωτική διακίνηση με Φυτοϋγειονομικό διαβατήριο (Φ.Δ.), των φυτών ελιάς (Olea europaea), λεβάντας (Lavandula dentata), πικροδάφνης (Nerium oleander), πολύγαλα (Polygala myrtifolia), αμυγδαλιάς (Prunus dulcis) και καφέ (Coffea sp).

Ο πλήρης κατάλογος των συγκεκριμένων φυτών που διακινούνται υποχρεωτικά με Φ.Δ. επικαιροποιείται συνεχώς και είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα https://ec.europa.eu/food/plant/plant_health_biosecurity/legislation/emergency_measures/xylella-fastidiosa/susceptible_en (τελευταία έκδοση 15-2-2018) την οποία θα πρέπει να επισκέπτονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι όπως φυτωριούχοι , παραγωγοί, πολίτες κ.λ.π.

Ενημερώνουμε λοιπόν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως είναι, τα φυτώρια, τα κέντρα κήπου, τα ανθοπωλεία, οι εταιρείες διεθνών μεταφορών, οι παραγωγοί, οι συνεταιρισμοί, οι γεωπόνους του δημοσίου, των δήμων, των καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων, τα τελωνεία, οι Δήμοι και οι εργολάβοι δημοσίων κηποτεχνικών έργων για τα τελευταία δεδομένα που περιγράφηκαν παραπάνω. Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητη η αναγκαιότητα τήρησης της φυτοϋγειονομικής νομοθεσίας κατά την παραγωγή και διακίνηση φυτών ευαίσθητων στην προσβολή από το βακτήριο Ξυλέλλα (Xylella fastidiosa).

Ο οργανισμός αυτός καραντίνας μπορεί να προσβάλει τις σημαντικότερες καλλιέργειες τόσο του νομού όσο και της χώρας Ελλάδας, όπως είναι οι ελιές, το αμπέλι, τα εσπεριδοειδή, καταστρέφοντας όχι μόνο την παραγωγή αλλά και το φυτικό κεφάλαιο. Έτσι, οι συνέπειες θα είναι ολέθριες για το φυτικό κεφάλαιο, τις εξαγωγές και κατά συνέπεια για την οικονομία των νοικοκυριών και της χώρας.
Είναι λοιπόν εθνική αλλά και νομική υποχρέωση όλων των εμπλεκόμενων να συμβάλλουν με τις ενέργειές τους στην αποτροπή εισόδου του καταστροφικού αυτού βακτηρίου στην Ελλάδα.

Η υπηρεσία μας στα πλαίσια του ετήσιου προγράμματος επισκοπήσεων που εφαρμόζεται κάθε χρόνο, συνεχίζει τις επιθεωρήσεις με μακροσκοπικούς και δειγματοληπτικούς ελέγχους φυτών ξενιστών του βακτηρίου, σε χώρους εμπορίας, φυτώρια, ελαιώνες και οπωρώνες. Επιπλέον προκειμένου να διερευνηθεί η ύπαρξη εντόμων φορέων του βακτηρίου στην περιοχή μας αναρτώνται κατάλληλες παγίδες σύλληψής τους.
Έτσι, σε περίπτωση διαπίστωσης ύποπτων συμπτωμάτων όπως αυτών της χλώρωσης, περιφερειακού ή ολοκληρωτικού «καψίματος» των φύλλων, νέκρωσης κλαδίσκων και ταχύτατης ξήρανσης δένδρων ελιάς, ροδακινιάς, αμυγδαλιάς, ακακίας, κλημάτων αμπέλου, θάμνων πικροδάφνης, πολύγαλα, λεβάντας, φυτών δενδρολίβανου, να επικοινωνούν με την Υπηρεσία μας στα τηλέφωνα 2752360304-303-263.

Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας

Δημήτριος Δήμου
Γεωπόνος