Η πλατεία Συντάγματος και η ιστορία της Ψωροκώσταινας

Στην καρδιά της παλαιάς πόλης του Ναυπλίου με τα γραφικά στενά και τα αρχιτεκτονικά στολίδια βρίσκεται η ιστορική πλατεία Συντάγματος, που χωρίς αμφιβολία θυμίζει ιταλική πιάτσα.

Πολλές ήταν οι αλλαγές του ονόματος της πλατείας με το πέρασμα του χρόνου, γεγονός ενδεικτικό της σημασίας της για την πόλη του Ναυπλίου.

Στο α’ μισό του 19ου αιώνα ήταν γνωστή ως πλατεία του Πλατάνου, λόγω του πλατάνου που υπήρχε στο μέσον της.

Το 1843 μετονομάστηκε αρχικά σε πλατεία Λουδοβίκου, προς τιμήν του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α’ (πατέρα του βασιλιά της Ελλάδας Όθωνος Α’), και στη συνέχεια, μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, σε πλατεία Συντάγματος.

Τέλος, στα κατοπινά χρόνια έφερε τις ονομασίες πλατεία Στρατώνος και πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β’.

Την πλατεία Συντάγματος κοσμούν σήμερα κτίρια μεγάλης αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας:

Το αποκατεστημένο βενετσιάνικο λιθόχτιστο κτίριο στο οποίο στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο. Το επιβλητικό κτίριο οικοδομήθηκε το 1713 από τον προβλεπτή του βενετσιάνικου στόλου Αυγουστίνο Σαγρέδο, προκειμένου να αποτελέσει αποθήκη του ενετικού στόλου.
Το κτίριο του Βουλευτικού, άλλοτε τζαμί του Αγά πασά, στο οποίο συνεδρίαζε η Βουλή των επαναστατημένων Ελλήνων από το φθινόπωρο του 1825 έως την άνοιξη του 1826. Εδώ φιλοξενείται η Δημοτική Πινακοθήκη και πραγματοποιούνται συνεδριακές – πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Το κτίριο του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου, άλλοτε τζαμί, που οικοδομήθηκε κατά πάσαν πιθανότητα στο β’ μισό του 16ου αιώνα. Στο κτίριο, που είναι ευρέως γνωστό ως «Τριανόν», στεγάστηκε από το 1828 έως τις αρχές του 1833 Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Αρρένων, ενώ σήμερα φιλοξενείται σε αυτό το Δημοτικό Θέατρο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η πλατεία Συντάγματος υπήρξε ο τόπος όπου έλαβε χώρα το περιστατικό με τη γνωστή σε όλους μας Ψωροκώσταινα, η οποία κατάφερε να καταλάβει μια ξεχωριστή θέση στη νεότερη ελληνική ιστορία χάρη στον πατριωτισμό και την ανθρωπιά που επέδειξε σε μια ιδιαίτερα δύσκολη για την ίδια και το ελληνικό έθνος συγκυρία.

Η Πανώρεια Χατζηκώστα, όπως ονομαζόταν στην πραγματικότητα η περίφημη Ψωροκώσταινα ή Ψαροκώσταινα, ήταν μια εύπορη αρχόντισσα από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, η οποία, διωγμένη από τον τόπο της και έχοντας δει τον άνδρα της και τα παιδιά της να θανατώνονται από τους Τούρκους, κατέληξε πάμφτωχη και άγνωστη μεταξύ αγνώστων στο Ναύπλιο, αφού προηγήθηκε ένα σύντομο πέρασμά της από τα Ψαρά (εξ ου Ψαροκώσταινα) και την Ύδρα.

Εκεί, παρά τα σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε, η χήρα Χατζηκώσταινα φρόντιζε όσο μπορούσε τα ορφανά παιδιά αγωνιστών και ήταν η πρώτη που έσπευσε να ανταποκριθεί στον έρανο που διοργανώθηκε το 1826 στην πλατεία Πλατάνου (Συντάγματος), προκειμένου να υποστηριχθούν οι μεσολογγίτες πρόσφυγες.

Ο οβολός που πρόσφερε, το ασημένιο δαχτυλίδι που φορούσε στο δάχτυλό της και το μοναδικό γρόσι που διέθετε, στάθηκε ικανός να παραδειγματίσει και να συνεγείρει το πλήθος, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δίσταζε να καταθέσει στο τραπέζι του εράνου τη δική του οικονομική συνεισφορά προς τους Μεσολογγίτες εξαιτίας της τεράστιας οικονομικής στενότητας.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα προαναφερθέντα, η Πανώρεια Χατζηκώστα, παρά το γεγονός ότι το παρωνύμιό της ταυτίστηκε στο διάβα του χρόνου με το στερούμενο των αναγκαίων πόρων ελληνικό κράτος, υπήρξε μια αξιομίμητη και αξιομνημόνευτη Ελληνίδα με απίστευτα αποθέματα δύναμης και ανθρωπιάς.