Διεπιστημονική συζήτηση με θέμα: «H έλευση του ξένου»
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΛΥΓΟΥΡΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7 Ιουλίου, 17:30-20:00
ελεύθερη είσοδος- εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό
Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σο πλαίσιο του Λυκείου Επιδαύρου, διεθνούς θερινού σχολείου αρχαίου δράματος, συνδιοργανώνουν στις 7 Ιουλίου διεπιστημονική συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με αφορμή τη φετινή θεματική του Λυκείου Επιδαύρου: «H έλευση του ξένου».
Η συζήτηση θα διερευνήσει πτυχές της έννοιας του ‘ξένου’, όπως εμφανίζεται σε διαφορετικούς λόγους και πρακτικές, από τη σκοπιά της ψυχανάλυσης, της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας δικαίου και της λογοτεχνίας. Η συζήτηση θα αναφερθεί επίσης, εν είδει προοιμίου, στα έργα «Οιδίπους επί Κολωνώ» και «Μνησθηρομαχίες», τα οποία θα παρασταθούν στις 7 και 8 Ιουλίου στα δύο αρχαία θέατρα της Επιδαύρου.
Η συζήτηση είναι ανοικτή στους/στις φοιτητές/τριες του Λυκείου Επιδαύρου, του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και στο ευρύ κοινό.
Ομιλητές:
Μάρω Γερμανού, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών
Γεράσιμος Κακολύρης, Επικ. Καθηγητής Πανεπιστμίου Αθηνών
Κανάκης Λελεδάκης, Επικ. Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
Μαρίνα Μαροπούλου, Διδάσκουσα Νομικής Σχολής Αθηνών
Θανάσης Χατζόπουλος, Ψυχαναλυτής-Συγγραφέας
Εισαγωγή/Συντονισμός:
Αγγελική Σπυροπούλου, Αναπλ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πελοποννήσου- Ερευν. Εταίρος Πανεπιστήμιο του Λονδίνου
Μάρω Γερμανού Η ομηρία του ξένου
Η φιλοξενία που παρέχει ο Θησέας στον Οιδίποδα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη δική του ταυτότητα ως ξένου και μετατρέπει τον πατροκτόνο και αιμομείκτη σε σωτήρα της Αθήνας. Ο ξένος, όμως, θα κατοικεί πάντα στα όρια της πόλης εκπροσωπώντας τόσο την αρρώστια όσο και την ίαση. Στην τραγωδία Οιδίπους επί Κολονώ το υποκείμενο είναι όμηρος του άλλου. Κανείς δεν είναι ελεύθερος και αυτόνομος, αλλά, αντίθετα, είναι εξαρτώμενος από δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό του. Αυτό συνιστά και τον «ανθρωπισμό» που διακρίνεται στο έργο.
Η Μάρω Γερμανού είναι Καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση την σύγχρονη αγγλόφωνη δραματουργία. Έχει σπουδάσει στην Αθήνα και στο πανεπιστήμιο του Essex (MA, PhD). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στο αγγλικό και ιρλανδικό θέατρο του 20ου αιώνα, στις σύγχρονες αναγνώσεις κλασικών θεατρικών έργων, όπως και στη θεωρία και την κριτική της λογοτεχνίας και του θεάτρου. Οι δημοσιεύσεις της συμπεριλαμβάνουν άρθρα σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά (Modern Drama, Comparative Drama, Contemporary Literary Criticism, New Theatre Quarterly, κ.ά.) και σε συλλογικούς τόμους, όπως: Brecht in Perspective (1982), Memory, History and Critique. European Identity at the Millenium (1998) και East-Central European Traumas and a Millennial Condition (1999). Έχει συγγράψει τις εξής μονογραφίες: Re-Reading Shakespeare: Post-War Approaches (1992), Remembrance of Things Past: The Second World War in the British Alternative Theatre (1996) και Το Ακατονόμαστο Θέατρο του Μπέκετ: Αλήθεια, μνήμη, εξουσία (2007).
Γεράσιμος Κακολύρης Οι απορίες της φιλοξενίας
Η τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους επί Κολωνώ μας φέρνει αντιμέτωπους με μια σειρά ερωτήματα σχετικά με την παροχή φιλοξενίας στον ξένο. Οφείλει η φιλοξενία μας να παρέχεται απροϋπόθετα ή είναι αναγκασμένη να διέρχεται πάντα μέσα από όρους; Οφείλουμε να θέτουμε ερωτήματα στον ξένο ή κάτι τέτοιο υπάγει τη φιλοξενία στη δύναμη-εξουσία του οικοδεσπότη; Προϋποθέτει η φιλοξενία την απ-αλλοτρίωση, την παραβίαση της ταυτότητας του οικοδεσπότη από αυτό(ν) που δεξιώνεται; Υπό ποια έννοια στη φιλοξενία ο κάθε πόλος της σχέσης καθίσταται «όμηρος» του άλλου; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που αποτελούν αφορμές για τη συζήτηση περί του ξένου από τη σκοπιά της φιλοσοφίας.
Ο Γεράσιμος Κακολύρης είναι Επίκουρος Καθηγητής σύγχρονης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει σπουδάσει στα πανεπιστήμια Essex και Warwick της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι συγγραφέας των μονογραφιών Ο Ζακ Ντεριντά και η αποδομητική ανάγνωση(Εκκρεμές, 2004) και Η ηθική της φιλοξενίας: Ο Ζακ Ντερριντά για την απροϋπόθετη και την υπό όρους φιλοξενία (Πλέθρον, 2017), ενώ έχει επιμεληθεί τον συλλογικό τόμο Η πολιτική και ηθική σκέψη του Jacques Derrida (Πλέθρον, 2015), καθώς και σχετικό με τη φιλοξενία ειδικό τεύχος του περιοδικού Ένεκεν (τχ. 42, 2016).
Κανάκης Λελεδάκης Κοινωνική ταυτότητα και ετερότητα
Στην συζήτηση θα τεθεί το ερώτημα των μηχανισμών συγκρότησης και αναπαραγωγής των κοινωνικών ταυτοτήτων, και κατ’ επέκταση των ορίων της κοινωνικών δομών, που είναι ισοδύναμο με τη διάκριση του όμοιου από τον ξένο. Η ανάγκη διαρκούς αναπαραγωγής υποκειμενικοτήτων στο επίπεδο κοινωνικής πρακτικής και λόγου που οι μηχανισμοί αυτοί αναδεικνύουν, επιτρέπει να κατανοήσουμε το ερώτημα της ετερότητας όχι ως διάκριση μεταξύ σταθερών ποιοτήτων αλλά ως κατεξοχήν πολιτική διεργασία παραγωγής και αναπαραγωγής του κοινωνικού ως ευρύτερου ή επιμέρους συνόλου.
Ο Κανάκης Λελεδάκης σπούδασε μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και οικονομικά και κοινωνιολογία στο London School of Economics (MSc, PhD). Eίναι Επίκουρος Καθηγητής κοινωνικής θεωρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια Κρήτης και Κύπρου, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο London School of Economics και στο University of California, Los Angeles. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στο χώρο της κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας και ειδικότερα στη θεωρία κατασκευής του κοινωνικού υποκειμένου, τη θεώρηση της κοινωνικής δράσης, το ερώτημα της αυτονομίας και τη θεώρηση της κοινωνικής δομής. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν τη μονογραφία Societyand Psyche και άρθρα σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά.
Μαρίνα Μαρινοπούλου «Οικτίρατε ανδρός Οιδίπου τόδ’ άθλιον είδωλον»: τα γηρατειά ή η ξενότητα από μέσα μας
Η ηθική αξίωση προς την δίκαιη πόλη να φιλοξενήσει τον ξένο που φθάνει απ’ έξω, καταθέτει ταυτόχρονα και ένα αίτημα διεύρυνσης του πεδίου θέασης της ανθρώπινης ανάγκης και της ηθικής ευθύνης προς τον άλλον. Οι σιωπηλές, απαξιωμένες, εσωτερικές κατηγορίες των ανήμπορων, των ηλικιωμένων, των ασθενών, ενώνονται με την φωνή του ξένου, αφού ο κοινωνικός μηχανισμός παραγωγής εχθρότητας, ετερότητας και ξενότητας είναι ένας. Το «άφιλον γήρας» του ξένου Οιδίποδα φέρνει στο φως μιαν γενική αλήθεια, την οποία επιβεβαιώνουν σχετικά ιστορικά και διαπολιτισμικά παραδείγματα που θα εκτεθούν στην παρούσα ομιλία.
H Μαρίνα Μαροπούλου είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές Ανθρωπολογίας Δικαίου στο Παρίσι. Έχει κάνει επίσης σπουδές Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο UNISA της Νότιας Αφρικής. Σήμερα είναι Επιστημονική Συνεργάτις της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάσκει τα μαθήματα «Δίκαιο και Λογοτεχνία» και Φεμινισμός και Δίκαιο, γνωστικά αντικείμενα στα οποία επικεντρώνεται το ερευνητικό και συγγραφικό της έργο.
Αγγελική Σπυροπούλου Εισαγωγή στην έννοια του ξένου
Ως έννοια, ο ξένος διαθέτει πολλαπλές μορφές και συνδηλώσεις. Συνδέεται με το αλλότριο, το έτερο και συγχρόνως είναι εκείνο που συγκροτεί το όμοιο ή το ίδιο, τόσο ως εξωτερικό όριο όσο και ως εσωτερικός όρος της ατομικής/κοινωνικής ταυτότητας. Η πολλαπλότητα αυτή προβάλλει, όμως, ταυτόχρονα ένα πρόβλημα ορισμού του ξένου. Ποιος είναι ο ξένος; Είναι ο μη αυτόχθονας, ο αποκλεισμένος, ο εξορισμένος, ο μιερός, o περιθωριοποιημένος, ένα σώμα που δεν ανήκει ή δεν υπάρχει ή είναι η ίδια η ενσάρκωση του κοινωνικού ως του «Άλλου» που αναδιαμορφώνει αλλά και επιτρέπει την ταύτιση με ένα φαντασιακό «εγώ» ή «εμείς»; Πώς επηρεάζεται η Πόλις από την «έλευση του ξένου» ως προς τη σύνδεσή της με τον χώρο και τα δικαιώματα; Στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συζήτησης θα διερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά, όπως τίθενται υποδειγματικά στα έργα Οιδίπους επί Κολωνώ και Οδύσσεια.
Η Αγγελική Σπυροπούλου είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Ερευνητικός Εταίρος (Research Fellow) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (School of Advanced Study), όπου διευθύνει το ερευνητικό σεμινάριο: ‘Comparative Modernisms’. Έχει σπουδάσει στο ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο του Sussex (MA, PhD). Η έρευνά της επικεντρώνεται σε θέματα ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, μοντερνισμού/νεωτερικότητας, θεωρίας θεάτρου, λογοτεχνίας και πολιτισμού, φύλου και ιστορίας, και στις σχέσεις λογοτεχνίας, θεάτρου, τέχνης. Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία Virginia Woolf, Modernity and History: Constellations with Walter Benjamin (Palgrave-Macmillan), Βάλτερ Μπένγιαμιν: Eικόνες και μύθοι της νεωτερικότητας (επιμ.), Σύγχρονη ελληνική πεζογραφία (συνεπιμ.), Culture Agonistes (συνεπιμ.), και Αναπαραστάσεις της Θηλυκότητας(επιμ.). Πρόσφατα άρθρα της συμπεριλαμβάνονται στους τόμους: The Routledge Encyclopedia of Modernism, The Edinburgh Dictionary of Modernism, και 1922: Literature, Culture, Politics(Cambridge UP). Μέλος της Ε.Ε. του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τις Συγκριτικές Σπουδές, της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Θεάτρου Πόλις και συντάκτρια για την Ελλάδα στο TheTheatreTimes.com
Θανάσης Χατζόπουλος O ξένος μέσα
Ο ξένος αποτελεί μια παραδειγματική μορφή αναπαράστασης της ετερότητας (του Άλλου), εκείνη η οποία συγκεντρώνει τις μεγαλύτερες δυσκολίες στον ψυχικό μεταβολισμό της και στην αποδοχή της. Ένας από τους λόγους αυτής της δυσκολίας είναι, όπως φαίνεται από την αρχαία τραγωδία, ότι αποτελεί ανεστραμμένη και συμπυκνωμένη μορφή του αγνώστου. Το άγνωστο, οι φόβοι απέναντι σε αυτό, με έσχατο τον φόβο του θανάτου, κρύβεται εγκιβωτισμένο σε μορφές του ξένου και εξοβελίζεται έτσι προβαλλόμενο. Ακόμη πιο δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτό ότι το άγνωστο αυτό μπορεί ο καθένας να το φέρει μέσα του, γι’ αυτό είναι ακόμη πιο εύκολο να προβληθεί στη μορφή του ξένου και να παρασταθεί με αυτόν.
Ο Θανάσης Χατζόπουλος είναι ποιητής και μεταφραστής, παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (Παρίσι) και της International Winnicott Association (Σάο Πάολο). Διευθύνει τη σειρά «Γραφές της Ψυχανάλυσης» στις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Έχει δημοσιεύσει δεκατρία βιβλία ποίησης, από το «Ιδίοις σώμασι» (1986) ως το «Φιλί της ζωής» (2016). Για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης (Ίδρυμα Πέτρου Χάρη) της Ακαδημίας Αθηνών το 2013. Για το «Κελί», στη γαλλική του μετάφραση, τιμήθηκε με το βραβείο Max Jacob étranger (2013). Η γαλλική δημοκρατία του απένειμε τον τίτλο του Ιππότη στην τάξη των Γραμμάτων και των Τεχνών (2014). Έγραψε το παραμύθι, «Ένα μικρό κουτάκι ξύλινο» (2004), δύο νουβέλες με τον κοινό τίτλο «Οι λησμονημένοι» (2014) και πλήθος λογοτεχνικών και ψυχαναλυτικών δοκιμίων. Μετέφρασε γάλλους ποιητές και άγγλους ψυχαναλυτές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
