«Arrival»: Επιστημονική φαντασία υψηλής νοημοσύνης

Ο Ντενίς Βιλνέβ αποδεικνύει, και από το είδος του sci-fi, ότι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα σκηνοθετικά κεφάλαια του Χόλιγουντ… Ένας αυθεντικός auteur που επιβάλλει τους δικούς του δημιουργικούς όρους σε οποιαδήποτε κινηματογραφική συνθήκη.

Αν ρωτούσε κάποιος την άποψή μου για το τι ακριβώς βρίσκεται στον πυρήνα της φιλμογραφίας του Ντενίς Βιλνέβ, θα απαντούσα χωρίς δεύτερη σκέψη «ο άνθρωπος». Το έργο του 49χρονου σκηνοθέτη από το Κεμπέκ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρωποκεντρικού κινηματογράφου, με τους ήρωες να γεμίζουν παρά να συμπληρώνουν τα δεξιοτεχνικά πλάνα του. Αυτό μπορεί να πει κάποιος ότι είναι και το μεγάλο του ατού… Ότι δηλαδή δεν χρησιμοποιεί την εξαιρετική αφηγηματική του δεινότητα για κάποιον αποπροσανατολισμένο αισθητικό σκοπό, αλλά κυρίως για να προσεγγίσει τα υπαρξιακά εσώψυχα, τα ένστικτα και το σκοτάδι που συνοδεύει το είδος από τη γέννησή του μέχρι σήμερα. Από την άλλη, η εμμονή του στον ανθρώπινο παράγοντα είναι αυτή που τον οδηγεί συχνά σε δραματουργικές απλοποιήσεις και παραφορτωμένα συναισθηματικά φινάλε όπως αυτό του «Μέσα από τις Φλόγες» και του «Prisoners».

Όμως ο Καναδός ποτέ δεν αντιμετώπισε το μέσο φορμαλιστικά. Το ζήτημα για τον Βιλνέβ δεν είναι η κινηματογραφική νόρμα, αλλά η ανθρώπινη φύση. Σίγουρα, πάντως, η επιλογή του να εμπλακεί για πρώτη φορά σε ταινία επιστημονικής φαντασίας όπως το φιλόδοξο «Arrival», αφήνοντας πίσω του την οικεία και πολυδοκιμασμένη για τον ίδιο φόρμα του δράματος, ξάφνιασε αρκετούς. Η απάντησή του είναι απλή, όπως τα περισσότερα πράγματα σε αυτήν τη ζωή… «Τριάντα χρόνια ήθελα να γυρίσω επιστημονική φαντασία, αλλά ποτέ δεν βρήκα το κατάλληλο υλικό». Και η αλήθεια είναι ότι το μόλις 65 σελίδων διήγημα «Η Ιστορία της ζωής σου» του Τεντ Τσιάνγκ, το οποίο κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες στα ελληνικά (συλλογή «Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες» από τις εκδόσεις Κέδρος ) αποτελεί μια ξεχωριστή μυθοπλαστική περίπτωση που διαθέτει μια ευρηματικά άχρονη αφήγηση κι αιχμηρές αλληγορίες.

Όταν έφτασαν οι Άλλοι…

Πρωταγωνίστρια του «Arrival» είναι η Λουίζ Μπανκς, μια κορυφαία γλωσσολόγος η οποία καλείται να λύσει το γρίφο της επικοινωνίας με τα προηγμένα επτάποδα πλάσματα που προσγειώνονται με τα διαστημόπλοιά τους σε 12 διαφορετικά σημεία της Γης. Η παρουσία τους και μόνο φτάνει για να δημιουργήσει έναν πλανητικό πανικό και ανασφάλεια, παρότι οι θεόρατοι εξωγήινοι δεν έχουν δείξει σημάδια επιθετικότητας. Το κάθε κράτος ξεχωριστά, έχοντας το δικό του επιτελείο επιστημόνων, προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της εξωγήινης παρουσίας. Για άλλη μία φορά η ανθρωπότητα βρίσκεται κατακερματισμένη μπροστά σε μια παγκόσμια πρόκληση. Μέσα σε αυτήν την πλανητική σύγχυση η Λουίζ­ Μπανκς και ο θεωρητικός φυσικός Ίαν Ντόνελι προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τα επτάποδα, ενώ ταυτόχρονα η πανεπιστημιακή γλωσσολόγος αρχίζει να έχει περίεργα οράματα.

Σταδιακά η γλώσσα των Άλλων (δηλαδή των εξωγήινων ) μετατρέπεται σε εργαλειακό σύνολο συμβόλων που ακυρώνει τη γραμμική μας αντίληψη για το χώρο και το χρόνο. Πατώντας πάνω στις θεωρίες της γλωσσικής σχετικότητας, το σενάριο του Έρικ Χέσερερ θέτει ερωτήματα πάνω στο πεπρωμένο, στην επιστημονική αλαζονεία και στο μέλλον ενός είδους που αδυνατεί να συλλάβει την έννοια του συνόλου. Με λίγα λόγια, επιστημονική φαντασία υψηλής νοημοσύνης…

Η Έιμι Άνταμς κάνει τη διαφορά

Καλοί και άγιοι οι εξωγήινοι και τα οπτικά εφέ αιχμής, αλλά τις ερμηνείες τις δίνουν ανθρώπινα όντα. Και αν δεν διαθέτεις έναν εξαιρετικά ικανό ρολίστα που να κάνει πιστευτή μια εξ ορισμού μη ρεαλιστική συνθήκη, τότε είναι σίγουρο ότι κάθε sci-fi δημιούργημα μοιάζει με άψυχο κινηματογραφικό προϊόν. Η επιλογή της Έιμι Άνταμς σίγουρα είναι ένα ερμηνευτικό στοίχημα χαμηλού ρίσκου. Η 42χρονη σταρ είναι τα τελευταία χρόνια θαμώνας στο Dolby Theater του Λος Άντζελες, έχοντας πέντε –άκαρπες βέβαια– υποψηφιότητες για Όσκαρ. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι, φιγουράροντας σχεδόν σε κάθε πλάνο του «Arrival», η Άνταμς κρατάει το αφηγηματικό ενδιαφέρον σε υψηλά επίπεδα με τη μεστή, υποκριτικά μετρημένη παρουσία της.

Γι’ αυτό και ο Βιλνέβ χτίζει ουσιαστικά πάνω της το κινηματογραφικό του δημιούργημα –το απαραίτητο ανθρώπινο στοιχείο που λέγαμε–, το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα για τον ίδιο ένα πρώτης τάξεως sci-fi τεστ για το πολυαναμενόμενο σίκουελ του «Blade Runner» που παρουσιάζει τον Οκτώβριο του 2017 στο κοινό. ­Μέχρι τότε όμως είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα δούμε το «Arrival» στην οσκαρική λίστα με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς­, την Έιμι Άνταμς να κερδίζει την έκτη της υποψηφιότητα και το όνομα του Ντενίς Βιλνέβ να κερδίζει δικαίως πόντους στη χολιγουντιανή πιάτσα… Λόγοι αρκετοί για να οδηγήσουν οποιονδήποτε σινεφίλ στην αίθουσα.

http://www.athinorama.gr/