Ελεγκτικός μηχανισμός για την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ

Η Επιτροπή πρέπει να δημιουργήσει έναν δεσμευτικό μηχανισμό που θα προβλέπει την ετήσια υποβολή έκθεσης για την κατάσταση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Αυτό υποστήριξαν με ψήφισμά τους την Τρίτη οι ευρωβουλευτές. Αυτός ο μηχανισμός θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνει αντικειμενικά σημεία αναφοράς και να καθορίζει μία σαφή, σταδιακή προσέγγιση για την αποκατάσταση των όποιων παραβάσεων.

«Έχουμε δώσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλα τα απαραίτητα μέσα για να εφαρμόσει τις διάφορες πολιτικές της: την πολιτική ανταγωνισμού, τη συνεργασία των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, την εξωτερική πολιτική (…), αλλά δεν της έχουμε δώσει τα απαραίτητα εργαλεία για την προστασία των βασικών μας αξιών», δήλωσε η εισηγήτρια του ΕΚ, Sophie in’t Veld (Φιλελεύθεροι, Ολλανδία), στη συζήτηση πριν από την ψηφοφορία.

Η νομοθετική πρωτοβουλία εγκρίθηκε με 405 ψήφους υπέρ, 171 κατά και 39 αποχές.

Ο νέος ευρωπαϊκός μηχανισμός θα διασφαλίζει ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ σέβονται τις αξίες που κατοχυρώνουν οι ευρωπαϊκές Συνθήκες και θα θέτει σαφή, τεκμηριωμένα και μη πολιτικά κριτήρια για την αξιολόγηση του ιστορικού των χωρών στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η πρόταση του Κοινοβουλίου για τον εν λόγω μηχανισμό θέλει να ενσωματώσει τα υπάρχοντα εργαλεία σε ένα ενιαίο μέσο και να διασφαλίσει την αποτελεσματική χρήση τους. Θέλει επίσης να γεφυρώσει το χάσμα που υπάρχει μεταξύ της παρακολούθησης του σεβασμού αυτών των αξιών από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες από τη μία πλευρά και της έλλειψης, από την άλλη, αποτελεσματικών μέσων παρακολούθησης του σεβασμού των ίδιων αξιών από εκείνες που είναι ήδη κράτη μέλη της ΕΕ. Τέλος, προβλέπει τη διενέργεια τακτικών συζητήσεων για τα θέματα αυτά στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα εθνικά κοινοβούλια.

Επόμενα βήματα

Το Κοινοβούλιο ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει έως το Σεπτέμβριο του 2017 πρόταση για τη σύναψη ενός Συμφώνου της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα με τη μορφή διοργανικής συμφωνίας, ενσωματώνοντας, ευθυγραμμίζοντας και συμπληρώνοντας τους υφιστάμενους μηχανισμούς. Η Επιτροπή θα πρέπει να δώσει αιτιολογημένη απάντηση στο αίτημα του Κοινοβουλίου.

Πώς θα λειτουργήσει ο νέος μηχανισμός

Κάθε χρόνο, η Επιτροπή μετά από γνωμοδότηση μίας αντιπροσωπευτικής ομάδας ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων θα προχωρά στην αξιολόγηση της κατάστασης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα κράτη μέλη καθώς και στην εκπόνηση ειδικών ανά χώρα συστάσεων, βάσει ποσοτικής και ποιοτικής εξέτασης των διαθέσιμων δεδομένων και πληροφοριών για το διαχωρισμό των εξουσιών, την ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Η έκθεση θα αποτελεί τη βάση για περαιτέρω δράση από την Επιτροπή και θα θέτει μία σαφή προσέγγιση, που θα κυμαίνεται από την έναρξη διαλόγου με το κράτος μέλος μέσω της επίκλησης του άρθρου 7 (1) της Συνθήκης της ΕΕ για έγκαιρη προειδοποίηση πριν την πραγματοποίηση μιας σοβαρής παράβασης, έως το τελικό στάδιο της ενεργοποίησης του άρθρου 7 (1) της Συνθήκης της ΕΕ, σύμφωνα με το οποίο μπορεί να ανασταλεί το δικαίωμα ψήφου ενός κράτους μέλους στο Συμβούλιο.